Τον τελευταίο καιρό, γίνεται μια συστηματική προσπάθεια από μια σειρά ΜΜΕ, όχι μόνο στη χώρα μας, που ασχολούνται με την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο ρωσικό στρατό. Οπως συνήθως συμβαίνει, η παρουσίαση σοβαρών θεμάτων από τα αστικά ΜΜΕ καταλήγει πολύ συχνά στην υπερβολικά μονομερή παρουσίαση του θέματος, που οδηγεί στη στρεβλή κατανόηση του.

Σ' ό,τι αφορά το ρωσικό στρατό, γίνεται μια προσπάθεια να μας πείσουν πως πέρα από τα φαινόμενα εκφυλισμού και διάλυσης δεν υπάρχει εκεί τίποτα άλλο. Οπωσδήποτε θα 'χουν τους λόγους τους. Μήπως μάλιστα, στην προκειμένη περίπτωση, ο κύριος λόγος τους είναι να μας πείσουν πως όλα αρχίζουν και τελειώνουν στην αμερικανο-ΝΑΤΟική στρατιωτική κυριαρχία στον κόσμο;

Είναι αλήθεια πως στο ρωσικό στρατό είναι έκδηλα τα φαινόμενα διάλυσης και εκφυλισμού. Σ' αυτόν συνυπάρχουν η διαφθορά των ανώτατων αξιωματικών με φαινόμενα πολύμηνης καθυστέρησης στην καταβολή μισθών των κατώτερων αξιωματικών και υποσιτισμού των στρατιωτών. Είναι επίσης αλήθεια πως σήμερα το ρωσικό κράτος ξοδεύει για τον Ρώσο φαντάρο και αξιωματικό 13,5 φορές λιγότερα απ' ό,τι οι ΗΠΑ και 3,5 φορές λιγότερα απ' ό,τι η Κίνα. Ομως, αυτά δεν είναι καινούρια, είναι φαινόμενα που υπάρχουν τα τελευταία 5 - 6 χρόνια στο ρωσικό στρατό, με αποκορύφωμα μάλιστα την περίοδο '93 - '95, ως αποτέλεσμα της γενικότερης κρίσης που προκάλεσε η πορεία καπιταλιστικοποίησης. Γιατί όμως, ξαφνικά τώρα, προβάλλονται με τόση επιμονή; Τι είναι αυτό που ενοχλεί τα δυτικά ΜΜΕ; Μήπως είναι οι συνεχιζόμενες προσπάθειες της Ρωσίας να ανασυγκροτήσει το στρατό της;

Η σημερινή Ρωσία, παρά το γεγονός πως ορισμένοι για συναισθηματικούς λόγους δε θέλουν να το κατανοήσουν, δεν είναι η Σοβιετική Ενωση. Είναι ένα άλλο κράτος, που αναπτύσσεται με βάση τους νόμους του καπιταλισμού. Τέτοια είναι και η ουσία αυτού του κράτους και συμπερασματικά και του στρατού του. Στα σοσιαλιστικά χρόνια καθήκον του στρατού ήταν να υπερασπίζει τη "σοβιετική, σοσιαλιστική πατρίδα", καθήκον με το οποίο δεν το 'βγαλε πέρα κατά την αποφασιστική καμπή της επικράτησης της καπιταλιστικής παλινόρθωσης, για πολλούς λόγους βέβαια, που δεν είναι θέμα του σημερινού άρθρου.

Σήμερα, τα καθήκοντα και ο ρόλος του ρωσικού στρατού έχουν αλλάξει. Βρίσκονται στην προσπάθεια των νέων κυρίαρχων καπιταλιστικών κύκλων, πρώτον, να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στο εσωτερικό της χώρας και κατά δεύτερο ρόλο, εφόσον λύνουν ικανοποιητικά το πρώτο, να επεκτείνουν και να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους εκτός των συνόρων της Ρωσίας.Αυτό δεν είναι πολιτική μόνο των νέων καπιταλιστικών κύκλων της Ρωσίας, αλλά είναι η λογική που κυριαρχεί και σε άλλα καπιταλιστικά κράτη και οργανισμούς, όπως δείχνει και η λεγόμενη "νέα στρατηγική και η νέα δομή του ΝΑΤΟ", η δημιουργία πολυεθνικών δυνάμεων επέμβασης εκτός συνόρων ευθύνης του ΝΑΤΟ, ή ακόμη βλέπουμε πως η διακηρυγμένη από το ΠΑΣΟΚ πολιτική της "διείσδυσης της Ελλάδας στα Βαλκάνια" συνοδεύεται με την αποστολή εκστρατευτικών ελληνικών σωμάτων σε Βοσνία, Αλβανία, στα πλαίσια, βέβαια, της γενικότερης στρατηγικής των ιμπεριαλιστών, αλλά σε μια προσπάθεια να αναλάβει η χώρα μας έναν καλύτερο ρόλο σ' αυτά τα σχέδια.

Ετσι και στη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία, οι κυρίαρχοι κύκλοι δε θέλουν να έχουν έναν πολυάριθμο στρατό, που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα συμφέροντά τους (μάλιστα σε μια ορισμένη περίπτωση μπορεί να στραφεί και ενάντιά τους), αλλά ένα στρατό πολύ μικρότερο, σε ημι-επαγγελματική βάση, "ταχείας επέμβασης", κλπ., όπως άλλωστε προωθεί το ΝΑΤΟ.

Στα άρθρα του αστικού Τύπου γίνεται μια προσπάθεια να παρουσιαστεί ο ρωσικός στρατός, ούτε λίγο - ούτε πολύ, ως στρατός μιας αφρικανικής χώρας, που δεν έχει τη δυνατότητα να θίξει στο παραμικρό τις επιλογές της Δύσης. Κοντά στα πολλά προβλήματα του ρωσικού στρατού, που διαφωτίζονται πολύπλευρα, αποσιωπάται πως:

• Η Ρωσία, παρά τους διάφορους αφοπλισμούς, εξακολουθεί να είναι μια από τις ελάχιστες χώρες του κόσμου με σημαντικό πυρηνικό οπλοστάσιο.
• Η Ρωσία, μετά από μια φοβερή υποχώρηση το '92, σιγά - σιγά ξανανέβηκε στο εμπόριο όπλων και είναι σήμερα δεύτερη στο παγκόσμιο εμπόριο όπλων, με μια αμυντική βιομηχανία, που δείχνει να ανακάμπτει από την κρίση.
• Ο ρωσικός στρατός δε φρουρεί μόνο τα σύνορα της χώρας του, αλλά και τα σύνορα των υπόλοιπων χωρών της Κοινοπολιτείας των Ανεξάρτητων Κρατών.
• Ο ρωσικός στρατός έχει στρατιωτικές βάσεις σε μια σειρά άλλες χώρες: Αρμενία, Γεωργία, Καζαχστάν, Τατζικιστάν κλπ., ενώ υπάρχουν ρωσικές "ειρηνευτικές δυνάμεις", όχι μόνο στη Βοσνία, αλλά και στο έδαφος των σημαντικότερων διεθνικών συγκρούσεων στην πρώην ΕΣΣΔ, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, στην Αμπχαζία, στην Υπερδνειστερία.
• Πρέπει επίσης να επισημανθεί πως εδώ και καιρό (από το 1993), το στρατιωτικό δόγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας έχει αλλάξει σε σχέση με ό,τι ίσχυε επί σοσιαλισμού. Τώρα το νέο της στρατιωτικό δόγμα προβλέπει ότι μπορεί να είναι αυτή που θα κάνει πρώτη, αν χρειαστεί, χρήση του πυρηνικού πλήγματος ή να επιτεθεί αν κρίνει ότι κινδυνεύουν ζωτικά συμφέροντά της.

Απ' αυτήν την άποψη λοιπόν, κάθε άλλο παρά έτσι όπως μας τα παρουσιάζουν είναι τα πράγματα.

Οπως σημειώσαμε πιο πάνω, βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεταρρυθμιστική προσπάθεια των νέων αρχών, με πρώτο στόχο να μειώσουν τον αριθμό του στρατού. Αυτή η προσπάθεια γίνεται από το 1992, με την παράλληλη αύξηση των στρατιωτικών σωμάτων των δυνάμεων του υπουργείου Εσωτερικών, που σε αντίθεση με τα σοβιετικά χρόνια εξοπλίστηκαν με βαρύ οπλισμό (τανκς, αεροπλάνα, ελικόπτερα, πυραύλους κλπ.). Βλέπετε, τώρα εμφανίστηκε και ο "εσωτερικός εχθρός" -- λαός, αφού πάντα υπάρχει ο κίνδυνος για τα "νέα αφεντικά" να δυναμώσει η λαϊκή αντίδραση σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι αυτό έγινε σε μια μόνο πόλη, τη Μόσχα και μάλιστα περιορισμένα, το 1993.

Ετσι είναι έκδηλη η προσπάθεια των αρχών να σπρώξουν τους αξιωματικούς σε αποχώρηση από τον στρατό, για να μειώσουν τον αριθμό του στρατού. Κι εδώ σε μεγάλο βαθμό οφείλεται και η τεράστια καθυστέρηση στην καταβολή των μισθών. Τι άλλο πιο αποτελεσματικό για να σε διώξουν από μια δουλιά από το να μην σε πληρώνουν ολόκληρους μήνες; Ετσι, από την 7/5/1992 έως την 1/1/1997, ο ρωσικός στρατός μειώθηκε κατά 998.300 άντρες (!), ενώ προβλέπεται η μείωσή του έως την 1/1/1999 κατά περίπου 600.000 άντρες ακόμη, με σκοπό να σταθεροποιηθεί στους 1.200.000 έως 1.000.000 άντρες,από 1.824.100 άντρες, που ήταν την 1/1/1997 (βλέπε πίνακα).

Δε θα αναφερθούμε στα αναλυτικά σχέδια μεταρρύθμισης του ρωσικού στρατού, που δρομολογήθηκαν φέτος. Θα σημειώσουμε μόνο πως οι βασικές κατευθύνσεις που προβλέπονται είναι:

• Το βάρος να δοθεί στις λεγόμενες "Στρατηγικές δυνάμεις συγκράτησης" (όπου ανήκουν και τα πυρηνικά όπλα), δυνάμεις που δημιουργήθηκαν φέτος από τη σύμπτυξη 3 σωμάτων: των "πυραυλικών δυνάμεων στρατηγικού προορισμού", των "πολεμικο-διαστημικών δυνάμεων", των "δυνάμεων αντι-πυραυλικής άμυνας".
• Ταυτόχρονα, προβλέπεται η σύμπτυξη των δυνάμεων αντι-αεροπορικής άμυνας και Πολεμικής Αεροπορίας, όπως και σύμπτυξη μονάδων του Πεζικού, καθώς και σύμπτυξη μονάδων του Ναυτικού.
• Προβλέπεται η σύσταση τριών καλά εξοπλισμένων μεραρχιών (Δύση, Νότος, Ανατολή) "ταχείας επέμβασης".
• Προβλέπεται η μείωση του αριθμού των ενόπλων δυνάμεων. Σε πρώτη φάση η μείωση αφορά το κλείσιμο όλων των επιχειρήσεων, οργανισμών του στρατού, στις οποίες απασχολούνται σήμερα 300 χιλιάδες πολιτικό προσωπικό.Εδώ, εκτός από τις εμπορικές επιχειρήσεις, προβλέπεται και η διάλυση των λεγόμενων οικοδομικο-στρατιωτικών τμημάτων.

Αυτές οι τάσεις δείχνουν πως η Ρωσία κάνει μια προσπάθεια να ανασυγκροτήσει τις ένοπλες δυνάμεις της, με βάση τα νέα δεδομένα, προς όφελος των καπιταλιστικών κοινωνικο-οικονομικών συμφερόντων, που έχουν δημιουργηθεί στη χώρα, και που προσβλέπουν σε διεύρυνσή τους εκτός συνόρων, αλλά και παίρνοντας υπόψη τι κάνουν στον ίδιο τομέα άλλες χώρες. Γι' αυτό και δεν τους χρειάζεται ένας στρατός που λειτουργεί στη βάση και με τις ανάγκες του προηγούμενου κοινωνικο-οικονομικού συστήματος.

Θα τα καταφέρουν οι κυρίαρχοι κύκλοι της Ρωσίας να ξεπεράσουν οι ρωσικές ΕΔ τα σημερινά φαινόμενα κρίσης που αντιμετωπίζουν και να μεταρρυθμιστούν, να τις θέσουν στην υπηρεσία τους και με βάση τα σχέδιά τους; Σε μεγάλο βαθμό, αυτό θα εξαρτηθεί από τη γενικότερη πορεία ισχυροποίησης ή όχι του καπιταλισμού στη Ρωσία, αλλά και την ανάπτυξη και πορεία του λαϊκού κινήματος ανατροπής του.

Οπωσδήποτε, η μείωση μέσα σε 7 χρόνια 1992 - 1999 των ΕΔ περίπου κατά 1.600.000 άντρες, είναι ένα σοβαρό πρόβλημα. Σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, στη χώρα έχουν εμφανιστεί 700 με 800 χιλιάδες θέσεις εργασίας σε ιδιωτικές αστυνομίες και υπηρεσίες ασφάλειας, στις οποίες βασικά απασχολούνται πρώην στρατιωτικοί. Παρ' όλα αυτά, το νούμερο παραμένει πολύ μεγάλο και μπορεί, αν υπάρξουν σοβαροί κοινωνικοί και πολιτικοί κλυδωνισμοί του καπιταλιστικού συστήματος στη Ρωσία, να μετατραπεί σ' έναν ακόμη αποσταθεροποιητικό παράγοντα, όπως, άλλωστε, κάτι αντίστοιχο συνέβη και στην κρίση της Αλβανίας.

Ελ. ΒΑΓΕΝΑΣ