Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αποτελούν στην εποχή μας κυρίαρχο παράγοντα διαμόρφωσης των αντιλήψεων της κοινής γνώμης και, εν γένει, των στάσεων της ζωής. Παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της κουλτούρας μας, των καταναλωτικών προτύπων και άρα κατ' επέκταση επιδρούν στη δημόσια υγεία.

Υπάρχει διάχυτη η εντύπωση σήμερα ότι τα ΜΜΕ λίγο πολύ έχουν κάποια ανοχή στην παρουσίαση της χρήσης εξαρτητικών ουσιών. Αν και έρευνες συχνά έχουν αναγνωρίσει τις ειδήσεις σαν την πιο κοινή πηγή πληροφόρησης για τη χρήση ναρκωτικών, λίγες έχουν αναλυθεί ως προς το μέγεθος και τη φύση τους. Το 1994 υπήρξαν 11 - 19 στήλες την ημέρα - ένας αξιοσημείωτος αριθμός - σε εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας που αναφέρονταν στα ναρκωτικά, τη διακίνηση ή τους θανάτους. Ο Young (1981) κατέληξε ότι με το να δημιουργούμε ηθικούς πανικούς για τη χρήση ναρκωτικών, συμβάλλουμε τεράστια στη δημόσια εχθρικότητα προς το χρήστη και εμποδίζει κάθε λογική προσέγγιση στο πρόβλημα.

Η τηλεόραση περισσότερο από τα άλλα ΜΜΕ μπορεί να συνδεθεί ως ναρκωτικό και η σχέση του κοινού με αυτή είναι ένα είδος εξάρτησης. Η εμπειρία του τηλεθεατή θα μπορούσε να σχετιστεί με την εμπειρία του χρήστη ναρκωτικών. Οταν φτάνει η ώρα του σίριαλ - δόσης, θυσιάζει ανθρώπινη επαφή (συζήτηση με την - τον σύζυγο ή φίλους, απασχόληση με τα παιδιά), εργασία, διασκέδαση (διάβασμα, βόλτα). Πολλές φορές όταν λείπει η συσκευή λόγω βλάβης, μοιάζει να λείπει ένα μέλος της οικογένειας από το σπίτι ή κάτι από την καθημερινή του ζωή και τον εαυτό του. Υπάρχει αδράνεια, κενό, παρουσιάζεται ένταση και κάποιοι φτάνουν και στο σημείο να νοικιάσουν μέχρι να επισκευαστεί - υποκατάσταση. Ενώ αναγνωρίζεται και από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ότι η μοναξιά και η έλλειψη επικοινωνίας είναι από τις βασικές αιτίες που οδηγούν στη χρήση ναρκωτικών, οι άνθρωποι με την τηλεόραση "ξεχνούν" τη μοναξιά τους χωρίς όμως ποτέ να την ξεπερνούν.

Σήμερα, η εξάρτηση βρίσκεται στις κακές ειδήσεις, εκφοβισμού και τρόμου. Τα ΜΜΕ έχουν καταφέρει να γίνουν χρήστες του προβλήματος της χρήσης εξαρτητικών ουσιών. Τα ναρκωτικά πήραν τη θέση τους σε ένα σύνολο πολιτισμικών πρακτικών. Με πολλούς τρόπους υπάρχει στη σημερινή κοινωνία μας η κουλτούρα της χρήσης. Δημιουργούνται ινδάλματα και πρότυπα που δεν ξέρουμε σε πόσο μεγάλη διάσταση επηρεάζουν τους νέους στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους αλλά και της ζωής τους. Η τηλεόραση μπορεί να φέρνει την αλήθεια καταπρόσωπο αλλά παράλληλα "βομβαρδίζει" συνέχεια και με αντιφατικά μηνύματα τους ανθρώπους και κυρίως τους νέους. Τα πρότυπα ταύτισης που προβάλλονται τις περισσότερες φορές είναι ψεύτικα ή βίαια.

Χρειάζεται παράλληλα και η προβολή - στο ανάλογο μέγεθος - των "υγιών" προτύπων της νεολαίας. Ταυτόχρονα, την ίδια στιγμή που συμβαίνουν θάνατοι, συλλήψεις εμπόρων, καταγγελίες χρήσης ναρκωτικών, υπάρχουν άνθρωποι, νέοι που ζουν, προσπαθούν, παλεύουν, παίρνουν θέση στη ζωή τους, μέσα από κάποια σχολική, κοινωνική, οικολογική, καλλιτεχνική, αθλητική δραστηριότητα. Το ερώτημα είναι μήπως κάποιες ενημερωτικές εκπομπές ή άρθρα για τα ναρκωτικά αποτελούν ειρωνεία ή άλλοθι απέναντι στον κατακλυσμό των ΜΜΕ από ταινίες ή διαφημίσεις που παρουσιάζουν τη χρήση ναρκωτικών.

Σήμερα δεν υπάρχει αντιστάθμισμα προβολής σε όλες τις ισχυρά αρνητικές ειδήσεις. Για παράδειγμα, δίνεται υπερβολική προβολή των ποσοτήτων ηρωίνης ή κοκαφινης που βρέθηκαν, αλλά δίνεται ελάχιστη προβολή της αλήθειας για τους χρήστες ναρκωτικών, ότι υπάρχει δυνατότητα σωτηρίας. Μπορεί να γίνει πρόληψη για το θέμα των ναρκωτικών χωρίς να χρειαστεί καθόλου να αναφερθεί το θέμα ναρκωτικά. Δε χρειάζεται μόνο να μεταφέρεις την πραγματικότητα από τη μεριά των κακών ειδήσεων αλλά και να τονίζεις στο ίδιο μέγεθος την άλλη πλευρά, τον αντίποδα των εναλλακτικών λύσεων ή ενεργειών που επιφέρουν άλλες ειδήσεις στη ζωή μας. Η απαισιοδοξία και ο τρόμος γι' αυτά που γίνονται γύρω μας, μας έχει απορροφήσει όλους και ξεχνάμε εύκολα ότι υπάρχει ζωή, υπάρχουν και θετικές προσπάθειες, επομένως και ειδήσεις - πληροφορίες. Η αντικειμενικότητα των ΜΜΕ δεν τα υποχρεώνει να είναι "άχρωμα" και "ουδέτερα" ή να αποφεύγουν τα αμφισβητούμενα ή "επικίνδυνα" θέματα, επιβάλλεται όμως παράλληλα να παρουσιάζουν όλες τις αντιθετικές πλευρές ενός θέματος, βοηθώντας το θεατή - αναγνώστη - ακροατή να συνάγει τα δικά του συμπεράσματα.

Βέβαια, θα ήταν ουτοπικό και ανεύθυνο για όλους τους υπόλοιπους να περιμένουμε τα ΜΜΕ να εκπληρώσουν τους στόχους της πρόληψης των ναρκωτικών. Μπορούν, όμως, να συμβάλουν από τη μεριά τους με τη δύναμη που έχουν.

Σωτηρία ΤΣΙΩΤΡΑ

Υπεύθυνη του Τμήματος Ενημέρωσης του ΚΕΘΕΑ

-----------------------------------------------------------------------

spot

Η αντικειμενικότητα των ΜΜΕ δεν τα υποχρεώνει να είναι "άχρωμα"

και "ουδέτερα" ή να αποφεύγουν τα αμφισβητούμενα ή "επικίνδυνα" θέματα, επιβάλλεται όμως παράλληλα να παρουσιάζουν όλες τις αντιθετικές πλευρές ενός θέματος, βοηθώντας το θεατή - αναγνώστη - ακροατή να συνάγει τα δικά του συμπεράσματα

-----------------------------------------------------------------