"Ενας τέτοιος καπιταλισμός που εγκαθιδρύεται σήμερα στην πρώην Ενωση Σοσιαλιστικών Σοβιετικών Δημοκρατιών, εδώ και πολύ καιρό τώρα, δεν τον βρίσκει κανείς στις άλλες πολιτισμένες χώρες", διαπιστώνει μελαγχολικά κάποιος Ουκρανός από το Χάρκοβο. Η ουκρανική έκδοση, θα έλεγε κανείς, της γνωστής ανόητης ιδέας, τόσο διαδεδομένης παντού στην Ανατολική Ευρώπη, ότι μπορεί να υπάρχει καπιταλισμός χωρίς μαζική αθλιότητα. Στη συνέχεια, ο Ουκρανός αυτός δήλωνε ότι οι μηχανοκατασκευαστές ανακοίνωναν, με υπερηφάνεια, ότι ήδη άρχισαν την παραγωγή χαλιών. Πριν λίγο, δούλευαν μόλις τρεις ημέρες τη βδομάδα, ενώ οι επιχειρήσεις στην αγροτική οικονομία δεν ήταν σε θέση να πληρώσουν τα τρακτέρ. Το νόμισμα καταρρέει, οι τιμές συνεχώς εκτινάσσονται στα ύψη και, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται, "αντί να επιτευχθεί μια και μοναδική θεραπεία, τα σοκ συνεχίζονται... ".

Ετσι, το πιο πρόσφατο σοκ ήρθε μέσα σε μια νύχτα... Η κυβέρνηση αύξησε στο πενταπλάσιο τις τιμές στις δημόσιες μεταφορές και στο ηλεκτρικό ρεύμα ιδιωτικής χρήσης. Ξαφνικά, τα εισιτήρια του μετρό, που κόστιζαν 1.500 καρμποβάντσι, έφτασαν στις 7.000. Η κιλοβατώρα ενέργειας από 450 καρμποβάντσι ανέβηκε στις 2.500. Στο Κίεβο, για ένα "δυάρι", οι ενοικιαστές καλούνται να καταβάλουν 1.500.000 καρμποβάντσι, χωρίς κανείς να γνωρίζει πού θα το βρουν.

Τα εισοδήματα συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 500.000 και 3.500.000 καρμποβάντσι το μήνα. Η πρόταση που έκανε το Ουκρανικό Κοινοβούλιο για αύξηση των κατωτέρων εισοδημάτων δεν έγινε αποδεκτή από τον Πρόεδρο και την κυβέρνηση "λόγω έλλειψης των σχετικών μέσων... ".

Σήμερα, κανείς πια δεν αμφιβάλλει ότι η ανεξαρτησία έχει οδηγήσει την Ουκρανία στην καταστροφή. Και, για να πούμε την αλήθεια, η εικόνα "φωνάζει".

Στις 16 Ιούλη του 1990, η Ουκρανία είχε ανακηρύξει την κρατική της κυριαρχία και στις 24 Αυγούστου του 1991 ανακηρύχτηκε "ανεξάρτητο δημοκρατικό κράτος". Από τις 4 Σεπτέμβρη του 1991, σύμφωνα με απόφαση του Κοινοβουλίου, κυματίζει, στο μέγαρό του στο Κίεβο, η γαλαζοκίτρινη εθνική σημαία.

Τότε, πολλοί πίστευαν (ή, απλώς, εμφανίζονταν να πιστεύουν) ότι οι προϋποθέσεις ήταν άριστες. Η ΣΣΔ της Ουκρανίας είχε μια συμμετοχή της τάξης του 12% στο παραγωγικό δυναμικό της ΕΣΣΔ και 24% στη συνολική οικονομική ικανότητα της ΕΣΣΔ. Η Ουκρανία εφοδίαζε το ένα τρίτο της σοβιετικής παραγωγής με κάρβουνο, χάλυβα, ουράνιο και αγροτικά λιπάσματα. Μόνο στο Κριβόι Ρογκ εξορυσσόταν το ήμισυ του σοβιετικού σιδηρομεταλλεύματος. Σ' αυτά θα πρέπει να προστεθεί το ένα πέμπτο της σοβιετικής παραγωγής σιτηρών, το ένα τέταρτο της παραγωγής κρέατος, πατάτας και λαχανικών. Ταυτόχρονα, η Ουκρανία διέθετε ένα ειδικευμένο εργατικό δυναμικό και μια αναπτυγμένη βιομηχανία, στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι μηχανοκατασκευές και η ηλεκτρονική.

Η εικόνα της γενικής κατάρρευσης φαντάζει ακόμη πιο εντυπωσιακά σε αυτό το φόντο.

Ο Πρόεδρος Λεονίντ Κούτσμα έχει την ίδια ιδιόρρυθμη άποψη για την ανεξαρτησία που υπάρχει σε όλη την Ανατολική Ευρώπη. Τον περασμένο Οκτώβρη, με το σύνθημα "ριζοσπαστική πολιτική για μια οικονομία της αγοράς", ο Ουκρανός Πρόεδρος επιδίωκε να χορηγηθούν "απλόχερα" δάνεια από Δυτικούς πιστωτές. Στο μεταξύ, ηγετικές προσωπικότητες της αντιπολίτευσης εκφράζουν σοβαρούς φόβους ότι οι αχαλίνωτες ιδιωτικοποιήσεις και η ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών θα είχαν οδυνηρές συνέπειες στην ήδη δραματική πτώχευση του ουκρανικού πληθυσμού. Χαρακτηριστικό δε από την άποψη αυτή είναι το γεγονός ότι επίσης και υπέρμαχοι της εκστρατείας του Προέδρου μιλούν για πληθώρα αρνητικών φαινομένων, που θα προκληθούν από την εφαρμογή της παραπάνω πολιτικής κατεύθυνσης. Παράλληλα, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι αυτή η οικονομική κατεύθυνση αποτέλεσε τη βασική αιτία παραίτησης, στη 1 του Μάρτη, του Ουκρανού πρωθυπουργού, Βιτάλι Μάσολ.

Τα δάνεια, τουλάχιστον ως αυτή τη στιγμή, δεν ήρθαν. Ηρθε, όμως, το ΔΝΤ για να απαιτήσει και να επιβάλει νέα μέτρα λιτότητας σε μια κατάσταση ήδη άγριας φτώχειας.

Στην Ουκρανία, πάντως, κυκλοφορεί ένα αξιοπρόσεχτο ανέκδοτο:

"Ετσι κι αλλιώς, στους δρόμους βρίσκει κανείς σήμερα παντού μπανάνες και σχεδόν πουθενά πατάτες. Γίναμε, δηλαδή, "Δημοκρατία της Μπανάνας";".

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ