Πριν από μία περίπου βδομάδα, η κυβέρνηση της Βραζιλίας, ανακοινώνοντας την κατά 3% υποτίμηση του ρεάλ έναντι του δολαρίου των ΗΠΑ, έκανε γνωστό ότι θα επακολουθήσει και δεύτερη φάση υποτίμησης, της τάξης του 2%, στις 2 του επόμενου Μάη, για να αποφευχθούν, προφανώς, τα χτυπήματα μιας οικονομικής κρίσης παρόμοιας μ' αυτήν που μαστίζει τον τελευταίο καιρό το Μεξικό.

Μερικοί αναλυτές σχολίασαν αυτή την εξέλιξη τουλάχιστον ως αναπόφευκτη και, συμφωνώντας με την κυβέρνηση Καρντόζο, υποστήριξαν ότι "έγινε το σωστό βήμα, την κατάλληλη ώρα". Κάποιοι άλλοι - και, ίσως, δικαίως - θεώρησαν τη νέα προγραμματισμένη υποτίμηση του ρεάλ ως "δελτίο θυέλλης" προς τους γνωστούς κερδοσκόπους των διεθνών χρηματαγορών, ώστε να έχουν ακονίσει εγκαίρως και δεόντως τα δόντια τους...

Το "σκεπτικό" μιας προγραμματισμένης υποτίμησης

Το πακέτο των μέτρων που ανακοινώθηκαν περιλαμβάνει μία υποτίμηση του βραζιλιανού νομίσματος σε δύο φάσεις και περαιτέρω βήματα, με σκοπό να υπάρξει ο επιθυμητός ισοσκελισμός στον κυβερνητικό προϋπολογισμό. Αν και οι αποφάσεις αυτές χαιρετίστηκαν ευρέως από εξαγωγείς και οικονομολόγους, οι αλλαγές αυτές ίσως προκαλέσουν επιπλοκές στις οικονομικές συναλλαγές μιας χώρας, που ακόμη δεν έχει απαλλαγεί από τους πληθωριστικούς εφιάλτες.

Αλλωστε, ένα πρόβλημα που χρήζει άμεσης απάντησης είναι ο πληθωρισμός, ο οποίος τον περασμένο Φλεβάρη έπεσε κάτω του 1%, από το 50% που ήταν προτού "εφευρεθεί" το ρεάλ, το νέο βραζιλιανό νόμισμα που κινείται σε μεταβλητά επίπεδα πλεύσης και αναλογίας με το δολάριο των ΗΠΑ...

Τα περιθώρια γι' αυτούς τους οικονομικούς χειρισμούς, τους οποίους η κεντρική τράπεζα υπερασπίζεται μέσω της παρέμβασής της, έγιναν για να επιτρέψουν μία υποτίμηση της τάξης του 3% και μια επόμενη υποτίμηση της τάξης του 2% στις 2 του ερχόμενου Μάη.

Οπως, μάλιστα, δήλωσε και ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Βραζιλίας Πέρσιο Αρίδα, η κυβέρνηση ξόδεψε τουλάχιστον 300.000.000 δολάρια για να κρατήσει σε ισορροπία την "κινητή" σχέση αναλογίας του ρεάλ με το αμερικανικό νόμισμα. Αντίθετα, Βραζιλιανοί χρηματιστές υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση Καρντόζο ξόδεψε πολύ περισσότερα, δηλαδή τουλάχιστον 1 δισ. δολάρια. Δε θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει επικίνδυνη μια τέτοια "σταθερότητα";

Η υποτίμηση, που φαίνεται πως αναγκάστηκε να κάνει η βραζιλιανή κυβέρνηση, έγινε γιατί το ρεάλ έχει ανατιμηθεί κατά τουλάχιστον 15% έναντι του αμερικανικού δολαρίου, κυρίως λόγω των υψηλών επιτοκίων της Βραζιλίας τα οποία είναι πάνω από 40%.

Η ανατίμηση βοήθησε εν μέρει στη μείωση του πληθωρισμού. Αλλά οι φτηνότερες εισαγωγές έγιναν πιο προσιτές προς τα ντόπια επίπεδα και αυξήθηκαν τόσο γρήγορα, βοηθούσης και της περσινής οικονομικής ανάπτυξης της τάξης του 5,7%, που τον περασμένο Νοέμβρη - για πρώτη φορά μετά από οχτώ χρόνια! - καταγράφηκε έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικού εμπορίου.

Πάντως, από την αρχή της τελευταίας οικονομικής κρίσης στο Μεξικό, οι Βραζιλιανοί αξιωματούχοι του υπουργείου Οικονομικών ρωτιόνταν συνεχώς πώς η χώρα τους θα χρηματοδοτήσει το μικρό, αλλά "αναπτυσσόμενο" έλλειμμα στον τρέχοντα λογαριασμό (10.000.000.000 δολάρια, ίσο με το 2% περίπου του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος), εάν εξακολουθήσει να επιδεινώνεται η οικονομική εμπορική της θέση.

Η πολιτική των μεταβαλλόμενων τιμών συναλλάγματος συζητείται εδώ και έξι βδομάδες. "Οσο επιδεινώνονται τα προβλήματα του Μεξικού και της Αργεντινής, εμείς θέλαμε να στείλουμε ένα σήμα, ότι τα ελλείμματα του τρέχοντος προϋπολογισμού δε θα αγνοηθούν και θα είναι βαθμιαία η μελλοντική οικονομική πολιτική", σημείωνε Βραζιλιανός αξιωματούχος.

Εκείνο που σημείωσαν οι πιο πολλοί παρατηρητές από την ανακοίνωση αυτή δεν ήταν τόσο η αναφορά στο Μεξικό, ούτε η προσπάθεια στήριξης της, ούτως η άλλως, εύθραυστης οικονομικής αξιοπιστίας της Βραζιλίας. Ηταν η μάλλον απροσδόκητη αναφορά της Αργεντινής. Κι άλλη ωρολογιακή βόμβα;

Το γνωστό "χάπι" των μετοχοποιήσεων...

Η κυβέρνηση μελετά τη μετοχοποίηση του 51% της "Companhia Bale do Rio Doce", που είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ρινισμάτων σιδήρου στον κόσμο. Η πώληση, εάν εγκριθεί, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέσα σε δύο χρόνια. Στο μεταξύ, η κυβέρνηση ελπίζει να αυξήσει τα αποθέματά της, προχωρώντας σε ιδιωτικοποιήσεις όσων κρατικών τραπεζών έχουν απομείνει και επιτρέποντας να περάσει ο έλεγχος των μετοχών τους σε ξένα χέρια...

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι τα προβλήματα που εντοπίζονται στο βραζιλιανό προϋπολογισμό δεν μπορούν να λυθούν, χωρίς ουσιαστικές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, τις οποίες η κυβέρνηση ελπίζει να παρουσιάσει σύντομα ενώπιον των μελών του Κογκρέσου. Το βέβαιο είναι ότι τα μόνα άμεσα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση έχουν μια χαρακτηριστική και καθόλου πρωτότυπη κατεύθυνση: Περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και καθυστέρηση στην καταβολή των μηνιαίων αποδοχών στους δημοσίους υπαλλήλους.

Αλλά θα μειώσουν όλα αυτά τον (σημειώνουμε, κάπως μυστηριωδώς χαμηλό) πληθωρισμό; Υπάρχει η άποψη ότι δεν εγγυώνται ούτε καν τη συγκράτησή του.

Πολλοί, πράγματι, είναι αυτοί που θεωρούν αναπόφευκτη μία αύξηση των τιμών μέσα στους προσεχείς μήνες, εκτιμώντας πως εν μέρει οι βιομηχανίες της Βραζιλίας θα δοκιμάσουν και θα χρησιμοποιήσουν την υποτίμηση ως δικαιολογία για την προώθηση μέσων, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των κερδών τους. Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως οι προβλέψεις του ιδιωτικού τομέα για το μηνιαίο πληθωρισμό του ερχόμενου Απρίλη κυμαίνονται στο 2-2,5%.

Πίσω από το λαβύρινθο αυτών των μέτρων, που, συχνά μόνο οι ειδικοί καταλαβαίνουν και, καμιά φορά, ούτε κι αυτοί, κρύβεται μια κάθε άλλο παρά λαμπρή πραγματικότητα: Η κρίση βαθαίνει και οι νεοφιλελεύθερες συνταγές πουθενά δεν προσφέρουν τίποτε και στη Λατινική Αμερική ακόμη λιγότερα. Δεν είναι, ασφαλώς, τυχαίο το ότι δυναμώνουν οι φωνές που προβλέπουν ένα αρκετά θερμό καλοκαίρι, τουλάχιστον στον τομέα της οικονομίας, όχι μόνο γιατη Βραζιλία, αλλά και για τις άλλες λατινοαμερικανικές χώρες.

Οσο για τις επαγγελίες του Προέδρου Καρντόζο αποδείχτηκαν ακόμη μια φορά ένα αλυσιτελές τέχνασμα...

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ