Με αίμα βάφτηκε πάλι η Ιερή Πόλη, που έγινε για δεύτερη φορά στόχος των εξτρεμιστών ισλαμιστών σε διάστημα μικρότερο των σαράντα ημερών. Οι ισραηλινο-παλαιστινιακές σχέσεις βρίσκονται, πλέον, στα πρόθυρα της οριστικής ρήξης και η "ειρηνευτική διαδικασία" φαντάζει πιο εύθραυστη από ποτέ, καθώς η Μέση Ανατολή μοιάζει πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί με απρόβλεπτες συνέπειες.

Ο ισραηλινός λαός, με νωπές ακόμα τις μνήμες από το μακελειό στην αγορά Μαχάνε Γιεχούντα, έχει βυθιστεί σε βαρύ πένθος. Στο θρήνο για τους τέσσερις νεκρούς της τριπλής βομβιστικής επίθεσης στον εμπορικό πεζόδρομο Μπεν Γιεχούντα προστέθηκε ο χαμός των 11 Ισραηλινών καταδρομέων κατά τη διάρκεια της πιο αποτυχημένης απόβασης - επιδρομής που πραγματοποίησε ο ισραηλινός στρατός στο Νότιο Λίβανο τα τελευταία 12 χρόνια. Επιδρομή που αμαύρωσε την εικόνα του αποτελεσματικού και ανίκητου ισραηλινού στρατεύματος.

Οι αφορμές ήταν αρκετές για να δώσουν την ευκαιρία στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου να δείξει το πιο σκληρό του πρόσωπο προς τους Παλαιστινίους. Αλλωστε, με τις απειλές Νετανιάχου φαίνεται ότι συντάσσεται και ένα μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινής γνώμης, η οποία δέχεται το ένα ράπισμα μετά το άλλο και βρίσκεται σε συναισθηματική υπερένταση και υπερευαισθησία.Η αναζήτηση ευθυνών στην πολιτική της κυβέρνησης Νετανιάχου είναι μια διαδικασία που διαδέχεται το θρήνο και την οργή και οι τελευταίες εξελίξεις δεν αφήνουν πολλά περιθώρια περισυλλογής στον ισραηλινό λαό. Το θυελλώδες έκτακτο υπουργικό συμβούλιο της Παρασκευής κατέληξε στη λιτή διαπίστωση ότι "η ειρηνευτική διαδικασία θα πρέπει να θεωρείται λήξασα, εάν η Παλαιστινιακή Αρχή δεν προχωρήσει στη λήψη άμεσων και δραστικών μέτρων κατά των τρομοκρατών" και κανείς δεν τόλμησε να εκφράσει αντίδραση το πρώτο 24ωρο μετά το μακελειό στην Μπεν Γιεχούντα.

"Ούτε κατά διάνοια δεν πρόκειται να προχωρήσουμε στην απομάκρυνση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Δυτική Οχθη", δήλωσε οργισμένος ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, που απέδωσε την πλήρη ευθύνη των επιθέσεων της "Χαμάς" στον Παλαιστίνιο ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ, ο οποίος, όπως τόνισε, "δείχνει υπερβολική ανεκτικότητα". Μάλιστα, η ισραηλινή κυβέρνηση, διά στόματος του γραμματέα της Ντάνι Ναβέχ, τόνισε ότι ο "ισραηλινός στρατός θα κάνει ό,τι είναι αναγκαίο κατά των τρομοκρατών χωρίς καμία συνεργασία, όπως έκαναν οι ΗΠΑ στο Πακιστάν, όπως έκανε και το Ισραήλ στο Ενεμπε της Ουγκάντα μετά από αεροπειρατεία". Ο Ναβέχ, όταν ρωτήθηκε, απάντησε σαφέστατα ότι ο ισραηλινός στρατός θα εισβάλει στα αυτόνομα εδάφη για να συλλάβει τους υπευθύνους της επίθεσης, αν θεωρηθεί απαραίτητο, ενέργεια που θα σημάνει το οριστικό τέλος της "ειρηνευτικής διαδικασίας".

Από την πλευρά του ο Παλαιστίνιος ηγέτης καταδίκασε "την τρομοκρατική ενέργεια, που στρέφεται τόσο κατά των Ισραηλινών όσο και κατά των Παλαιστινίων". Επανέλαβε, όμως, ότι η συλλογική τιμωρία του αυστηρότατου αποκλεισμού που επιβάλλει το Ισραήλ στον παλαιστινιακό λαό "ρίχνει λάδι στη φωτιά", καθώς επιτείνει την οικονομική ανέχεια, τη φτώχεια και την αίσθηση ότι η "ειρηνευτική διαδικασία" δεν πρόκειται να εκπληρώσει το όραμα της παλαιστινιακής ανεξαρτησίας. Μία μέρα μετά την τριπλή βομβιστική επίθεση στην Ιερουσαλήμ, η Παλαιστινιακή Αρχή συνέλαβε δύο ηγετικά στελέχη του πολιτικού σκέλους της "Χαμάς" και οχτώ μέλη της, ενώ παράλληλα απαγόρευσε την έκδοση μιας εφημερίδας της οργάνωσης.

Εντούτοις, ο Γιάσερ Αραφάτ, όπως πιστεύουν πολιτικοί αναλυτές, δεν είναι διατεθειμένος να προχωρήσει σε επιχειρήσεις μαζικών συλλήψεων,όπως ζητά το Ισραήλ, καθώς εκτιμά ότι μία τέτοια ενέργεια θα προκαλέσει κύμα αντιδράσεων εναντίον του από τον, ήδη, βαθύτατα δυσαρεστημένο και απογοητευμένο παλαιστινιακό λαό. Κρίνοντας, δε, ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δεν πρόκειται να προχωρήσει σε αποφασιστικά βήματα υπέρ της "ειρηνευτικής διαδικασίας" και λαμβάνοντας υπόψη του τις αυξημένες επικρίσεις εναντίον του για "πειθήνια εκτέλεση των ισραηλινών εντολών", ο Παλαιστίνιος ηγέτης φαίνεται ότι προτιμά να συσπειρώσει στο πρόσωπό του την υποστήριξη όλου του παλαιστινιακού πολιτικού φάσματος εξ ου και οι συναντήσεις με τους ηγέτες των ισλαμιστικών οργανώσεων πριν από λίγες ημέρες.

Τα βαριά σύννεφα που σκεπάζουν τη Μέση Ανατολή δε φάνηκαν ικανά να πτοήσουν την Αμερικανίδα υπουργό Εξωτερικών. Η Μαντλίν Ολμπράιτ, διαψεύδοντας τις περί του αντιθέτου φήμες, ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει κανονικά την προγραμματισμένη, για την τρέχουσα βδομάδα, περιοδεία της στην περιοχή. Σε αντίθεση με την επίσκεψη του Αμερικανού διαμεσολαβητή Ντένις Ρος, που είχε αναβληθεί μετά τη βομβιστική επίθεση της 30ής Ιουλίου, η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι η περιοδεία της είναι πιο αναγκαία από ποτέ,απαντώντας έτσι και στα ερωτηματικά που αιωρούνταν μετά από κάθε δήλωσή της, τους εφτά μήνες της ανάληψης των καθηκόντων της, ότι θα επισκεφθεί τη Μέση Ανατολή "όταν θα είναι κατάλληλη περίοδος".

Προφανώς, λοιπόν, για την αμερικανική διπλωματία οι χείριστες στιγμές που περνά η "ειρηνευτική διαδικασία" και ο διάχυτος φόβος ξεσπάσματος μιας γενικευμένης σύρραξης στην περιοχή είναι η "κατάλληλη περίοδος" για την έναρξη της νέας διαμεσολαβητικής της προσπάθειας. Αν και τόσο ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον όσο και η Μαντλίν Ολμπράιτ επέρριψαν το βάρος της ανάληψης πρωτοβουλιών για την πάταξη της τρομοκρατίας στον Παλαιστίνιο ηγέτη, από τον οποίο ζήτησαν να "κάνει βήματα προόδου", η Μαντλίν Ολμπράιτ έσπευσε να του αναγνωρίσει ότι καταβάλλει προσπάθειες.

Οι λόγοι της επιμονής του Λευκού Οίκου στην πραγματοποίηση της περιοδείας της Ολμπράιτ στην περιοχή, υπό συνθήκες εκρηκτικές, είναι, στο μεγαλύτερο μέρος του, σαφείς. Η Ουάσιγκτον, σταθερή σύμμαχος του Ισραήλ και εμπνευστής της "ειρηνευτικής διαδικασίας", συνάντησε σοβαρά εμπόδια στην ευόδωση των σχεδίων της από την ανάδειξη του Μπέντζαμιν Νετανιάχου στην πρωθυπουργία. Τόσο η αμέριστη υποστήριξή της προς τον τότε υποψήφιο του Εργατικού Κόμματος Σιμόν Πέρες, όσο και η άκαμπτη τακτική που επέλεξε να ακολουθήσει ο Νετανιάχου, πιεζόμενος από τα ακροδεξιά συγκυβερνώντα κόμματα, περιόρισαν τις κινήσεις της αμερικανικής διπλωματίας και συμπίεσαν τα σχέδιά της, ενώ ταυτόχρονα άφησαν το δρόμο ελεύθερο για την ανάπτυξη διπλωματικών πρωτοβουλιών από την Ευρώπη και κυρίως τη Γαλλία.

Το αδιέξοδο, όμως, στις ισραηλινο-παλαιστινιακές σχέσεις και η, ολοένα εντονότερη, εμπλοκή της "ειρηνευτικής διαδικασίας" αφήνει το πεδίο ελεύθερο στην Ουάσιγκτον, η οποία με μία περιοδεία της πρώτης κυρίας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο. Κανείς δεν μπορεί, στην παρούσα φάση, να αναμένει εντυπωσιακά αποτελέσματα από την επίσκεψη της Ολμπράιτ. Αλλωστε, δεν είναι και το άμεσο και πρωτεύον μέλημα της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών, η οποία είναι πιθανότερο να στοχεύει στον κατευνασμό των πνευμάτων και στην εξασφάλιση της διαβεβαίωσης των δύο πλευρών ότι παραμένουν πιστοί στην "ειρηνευτική διαδικασία".

Με την παρέμβασή της η Μαντλίν Ολμπράιτ είναι σαφές ότι θα προσπαθήσει να ασκήσει ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις για υποχωρήσεις στον Παλαιστίνιο ηγέτη, επικαλούμενη την, πιθανότατα, επιτυχημένη προσπάθειά της να κατευνάσει την ισραηλινή οργή. Ελλείψει εντυπωσιακών βημάτων, η κατάσταση θα παραμείνει τεταμένη, μεν, ελεγχόμενη δε από την αμερικανική διπλωματία που θα μπορεί να παρεμβαίνει "πυροσβεστικώς" και να προωθεί αναλόγως τα συμφέροντά της, "υπερασπιζόμενη" την, ούτως ή άλλως, ελλιπή και ασαφή "ειρηνευτική συμφωνία" του Οσλο. Αλλωστε, στο εκρηκτικό σημείο που έχουν οδηγηθεί οι καταστάσεις, οι ΗΠΑ μοιάζουν να είναι η μοναδική δύναμη που έχει τη δυνατότητα άσκησης επιρροής και στα δύο εμπλεκόμενα μέρη.

Δύο χρόνια πριν από την προγραμματισμένη για το 1999 ολοκλήρωση της "ειρηνευτικής διαδικασίας", η Μέση Ανατολή θυμίζει περισσότερο τις ημέρες της Ιντιφάντα, παρά το τέλος μιας πορείας προς την ειρήνη και την αρμονική συνύπαρξη των δύο λαών. Ο παλαιστινιακός λαός βυθίζεται καθημερινά ολοένα και περισσότερο στη φτώχεια, τη μιζέρια και την απογοήτευση και βλέπει τον αγώνα του για ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος να μοιάζει, όσο ποτέ, μάταιος, ενώ οι Ισραηλινοί συνεχίζουν να ζουν υπό το καθεστώς του φόβου, του θρήνου και της οργής. Σταθερότητα και επιτυχία χαρακτηρίζει μόνο τη διαμεσολαβητική τακτική εδραίωσης των αμερικανικών συμφερόντων στη σκακιέρα της περιοχής, ενώ ο φόρος αίματος των δύο πλευρών στο βωμό τής, παραπαίουσας και διάτρητης, "ειρηνευτικής διαδικασίας" αυξάνει μέρα με τη μέρα.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ