Ο Αϊ - Στράτης, ο βράχος - λογοπαίγνιο της μνήμης, ο τόπος του μαρτυρίου που επιλέχθηκε από τις δικτατορίες και τους ναζί ως ο καταλληλότερος για να αποκόψουν και να τσακίσουν τους πρωτοπόρους του αγώνα από τη συλλογική μνήμη και ζωή, πρόβαλε μέσα από την ομίχλη των οχτώ μποφόρ σαν γεωλογικό ντοκουμέντο.

Ετος 1997 και το πλοίο προσπέρασε το νησί αφού δεν μπόρεσε να δέσει. Το υποτυπώδες απάγκιο του μοναδικού χωριού του νησιού με τις λιγότερο από 300 ψυχές, έβλεπε για άλλη μια φορά ένα καράβι να απομακρύνεται.

Πολλά χρόνια - και μποφόρ - πριν, το 1950, ο Δημήτρης Σφετούδης και ο Ιγνάτιος Κεχαγιάς ήταν ανάμεσα στους πολλούς εξόριστους που αντίκριζαν το βράχο. Με μοναδικό εφόδιο μερικές σκηνές και με νωπές τις μνήμες από το Μακρονήσι ετοιμάζονταν να αντέξουν μια νέα φάση διώξεων. Ο Δ. Σφετούδης, ο σημερινός πρόεδρος της ΝΕ Λέσβου της ΠΕΑΕΑ, θυμάται ότι ο κόσμος του νησιού, αγριεμένος από την αντικομμουνιστική προπαγάνδα, δεν είδε με καλό μάτι τους... "μπολσεβίκους". Η μικρή κοινωνία ήταν δύσκολο να αντέξει αριθμητικές και ιδεολογικές δυσαναλογίες. Αυτό όμως, μας λέει, ξεπεράστηκε. Θυμάται ένα γεγονός με μια γυναίκα ετοιμόγεννη.

"Η γυναίκα δεν μπόρεσε να φτάσει στη Μύρινα απ' τα καπρίτσια του καιρού και γύρισε πίσω. Οι εξόριστοι γιατροί, με μοναδικό εργαλείο μερικά μαχαίρια, την επιστημονική γνώση και την αγάπη τους για τον άνθρωπο, έσωσαν αυτή και το παιδί της. Ξάφνου, η φράση "τι θέλουν εδώ οι μπολσεβίκοι", μετατράπηκε σε "ευχαριστώ Θεέ μου που βρέθηκαν εδώ οι μπολσεβίκοι"".

Ο Αϊ - Στράτης μέτρησε τα δικά του θύματα. Το 1942, 38 αγωνιστές πεθαίνουν από την πείνα, 19 εκτελούνται από Γερμανούς και Βούλγαρους φασίστες, 3 εκτελούνται από τον ίδιο το στρατοπεδάρχη Κουσκούση και 3 πεθαίνουν άρρωστοι εξαιτίας της έλλειψης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Χώρια φυσικά τα βασανιστήρια. Ενα από αυτά, μας λέει ο Δ. Σφετούδης, ήταν και η άσκηση ψυχολογικής βίας. Η πιο ύπουλη ήταν οι άδειες για να γυρίσεις για λίγο στον τόπο σου. Για να αντικρίσεις μια κοινωνία τρομοκρατημένη, που φοβόταν να πει στον εξόριστο έστω και μια καλημέρα.

Ο Απρίλης του '41 βρίσκει στον Αϊ - Στράτη 230 εξόριστους κομμουνιστές. Στις 26 Απρίλη του ίδιου χρόνου και δυο μέρες πριν καταληφθεί το νησί απ' τους Γερμανούς, οι εξόριστοι επιχειρούν απόδραση. Η φρουρά χτυπά. Ο Νίκος Παπαδάτος,τσαγκάρης απ' την Αθήνα, ο Παναγιώτης Πέπας, σταφιδοπαραγωγός από τη Μεσσηνία και ο Κώστας Σκυτούδης,σπουδαστής απ' το Βόλο, πέφτουν νεκροί. Οι εξόριστοι παραδίδονται στους κατακτητές. Στις 17 Ιούνη του '43, 62 κομμουνιστές καταφέρνουν να αποδράσουν και να βγουν στο βουνό.

Το απόγευμα της Τετάρτης, το πλοίο "Αλκαίος" δένει στη Λήμνο. Η πορεία για το μνημείο των πεσόντων της Μύρινας περνά μέσα από τα δρομάκια της πόλης με τα στεφάνια μπροστά. Σ' ένα από τα πιο μαγευτικά ηλιοβασιλέματα ο πρόεδρος της ΝΕ Λέσβου της ΠΕΑΕΑ λέει στους συγκεντρωμένους ότι "αυτό το τάμα και το χρέος τιμής και μνήμης υποσχόμαστε να το εκτελούμε πιστά και συνειδητά κάθε χρόνο κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, όσο δύσκολες κι αν είναι, ως ελάχιστο φόρο τιμής και θύμησης σ' αυτούς που έπεσαν".

Στεφάνια κατέθεσαν παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ από τη Λέσβο, αλλά και από του Ζωγράφου, η ΝΕ Λέσβου της ΠΕΑΕΑ, η ΝΕ Λέσβου του ΚΚΕ, που φέτος σηματοδότησε τη συμμετοχή της στην εκδήλωση εντάσσοντάς τη στην επέτειο των 80χρονων του ΚΚΕ, το ΝΣ της Λέσβου της ΚΝΕ και μαζικοί φορείς, ενώ τίμησε την εκδήλωση με την παρουσία του ο βουλευτής του ΚΚΕ Στρ. Κόρακας.