Τα πυρά που αντάλλαξαν την περασμένη βδομάδα δύο από τους πρωταγωνιστές τη βραδιά της κρίσης των Ιμίων, ο Θ. Πάγκαλος και ο ναύαρχος Λυμπέρης, μάλλον εμποδίζουν να συνειδητοποιηθεί η πραγματικότητα: Δυο χρόνια μετά την κρίση, κανένας εκπρόσωπος του ελληνικού κράτους δεν έχει περάσει μια βόλτα, έστω, από τους βράχους, που παραλίγο να αποτελέσουν την αφετηρία ενός θερμού ελληνοτουρκικού επεισοδίου.

Η ειδική άδεια που έχει δοθεί στον κ. Βεζιρόπουλο να επισκέπτεται τη βραχονησίδα για να φροντίζει το κοπάδι του, προφανώς δεν αποτελεί έκφραση της ελληνικής κυριαρχίας επί των Ιμίων, καθώς ο βοσκός είναι ο μόνος Ελληνας που έχει δικαίωμα να πατά το πόδι του εκεί. Οσοι άλλοι το σκέφτηκαν - καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, "πατριώτες" - τελικά "πείστηκαν" να αναβάλλουν για αργότερα την επίσκεψη. Και αυτός ακόμη ο υπουργός Αμυνας, ο Α. Τσοχατζόπουλος, που τον τελευταίο μήνα γύρισε ολόκληρο το Αιγαίο και επισκέφτηκε ένα σωρό βραχονησίδες, δεν είχε την "περιέργεια" να δει από κοντά την Ιμια...

Ο περιορισμός της ελληνικής κυριαρχίας, τουλάχιστον στην περιοχή που βρίσκονται οι νησίδες των Ιμίων, αποτελεί, τελικά, το προφανέστατο αποτέλεσμα της κρίσης που εκτυλίχτηκε στις 30-31 Γενάρη του '96. Και αυτό το προφανέστατο αποτέλεσμα ασφαλώς δεν καλύπτεται ούτε από την ανταλλαγή πυρών Πάγκαλου - Λυμπέρη, ούτε από τη συνεχιζόμενη γενικότερη προσπάθεια της κυβέρνησης να μεταθέσει τις ευθύνες για τις αποφάσεις που εκείνη τη νύχτα πήρε και να τις αναζητήσει στο χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων.

Ο περιορισμός της ελληνικής κυριαρχίας, πρέπει να σημειωθεί, δεν είναι το αποτέλεσμα μιας στρατιωτικής αναμέτρησης, αλλά μιας πολιτικής απόφασης που έλαβε η κυβέρνηση Σημίτη εκείνη τη νύχτα, αναγνωρίζοντας στις ΗΠΑ το ρόλο του διαμεσολαβητή, για να "διευκρινιστεί" αναίμακτα το καθεστώς στην περιοχή. Οι συνέπειες των αποφάσεων εκείνης της νύχτας, αν και όχι σε όλη τους την έκταση, έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται ορατές, δημιουργώντας νέα δεδομένα στην εξωτερική πολιτική της χώρας.

Μετά την κρίση των Ιμίων η ελληνική διπλωματία βρέθηκε "ξαφνικά" ενώπιον μιας ακόμη ελληνοτουρκικής διαφοράς, που περιγράφεται από την απαίτηση της Αγκυρας για τη διευκρίνιση του καθεστώτος των βραχονησίδων σε ολόκληρο το Αιγαίο. Με πιο απλά λόγια, πρόκειται για την εμφάνιση της θεωρίας των "γκρίζων ζωνών", η οποία στηρίζεται στο "δεδικασμένο" των Ιμίων. Δηλαδή, από τη στιγμή που υπεστάλη η σημαία στη "μεγάλη" Ιμια, αποβιβάστηκαν τουρκικές δυνάμεις στη "μικρή" Ιμια και ανατέθηκε στους Αμερικανούς η διαμεσολάβηση για τη διευθέτηση της "διαφοράς", άνοιξε - υπό την αιγίδα της Ουάσιγκτον - η συζήτηση για την εξέταση του καθεστώτος σε ολόκληρο το Αιγαίο, μέσα από την "επισκόπηση" του συνόλου των θεμάτων, που με το πέρασμα του χρόνου η τουρκική διπλωματία κατόρθωσε να "ονομάσει" ελληνοτουρκικές διαφορές.

Οσο κι αν η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει τη σημασία των γεγονότων, δεν είναι δυνατό να κρυφτεί πια πως η Αθήνα έχει υποχρεωθεί να αναγνωρίσει εμμέσως πλην σαφώς την ανάγκη για την πραγματοποίηση μιας εφ' όλης της ύλης ελληνοτουρκικής συζήτησης. Αυτή η έμμεση αναγνώριση περιγράφεται από τη "νέα" θέση που διατύπωσε ο υπουργός Εξωτερικών Θ. Πάγκαλος, εκφράζοντας την ελληνική ετοιμότητα για την παραπομπή του "πακέτου" των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Αυτή η "νέα" θέση της Αθήνας περιγράφει την εμφανέστατη υποχώρηση από κυριαρχικά δικαιώματα, γιατί αυτό ενδιαφέρει τους ΑμερικανοΝΑΤΟικούς. Από τις "αδιαπραγμάτευτες" θέσεις που διατύπωνε ο Α. Παπανδρέου, η κυβέρνηση Σημίτη πέρασε στην πολιτική της βήμα προς βήμα προσέγγισης, αμέσως μετά την κρίση των Ιμίων, για να καταλήξει σήμερα σε μια θέση που οδηγεί στο τραπέζι ενός εφ' όλης της ύλης ελληνοτουρκικού διαλόγου, περί των απαιτήσεων της Αγκυρας στην περιοχή.

Η προβολή της ελληνικής ετοιμότητας για μια εξέταση του συνόλου των ελληνοτουρκικών "διαφορών" από το Δικαστήριο της Χάγης, όπως υποστηρίζουν διπλωματικές πηγές, γίνεται για δύο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με τη δημιουργία θετικών εντυπώσεων περί των διαθέσεων της Αθήνας να ακολουθήσει μια συμβιβαστική διαδικασία. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την προσπάθεια "αγοράς" χρόνου, καθώς η Αθήνα θέτει στο τραπέζι των διαβουλεύσεων, που αέναα συνεχίζονται, την πρόταση - περιγραφή ενός πλαισίου (Δικαστήριο Χάγης), μέσα στο οποίο θα μπορούσε να εξελιχτεί μια συζήτηση για το σύνολο των ελληνοτουρκικών "διαφορών". Το πλαίσιο αυτό, προφανώς, θεωρείται από την Αθήνα "ασφαλέστερο" από αυτό που περιγράφει η "άλλη μορφή αντιμετώπισης Διεθνών Διαφορών": Η - αμερικανική - επιδιαιτησία. Βέβαια, η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά πως ακόμη και αυτή η "ύψιστη" επίδειξη καλής θέλησης και ευελιξίας στην οποία προχωρά, αποδεχόμενη μια συνολική εξέταση των ελληνοτουρκικών διαφορών από τη Χάγη, δεν είναι δυνατό να παρακάμψει το διαμεσολαβητικό ρόλο της Ουάσιγκτον, ο οποίος αναμένεται να εκδηλωθεί με ιδιαίτερη ένταση από τον επόμενο μήνα, αφού στόχος της είναι η ενίσχυση της επικυριαρχίας των ΗΠΑ στην περιοχή.

Τότε, μετά τις εκλογές στην Κύπρο, η Ουάσιγκτον θα αρχίσει την προσπάθεια συνολικής διευθέτησης του προβλήματος που δημιουργείται στη Νοτιοανατολική Πτέρυγα του ΝΑΤΟ, από τις εκκρεμότητες στα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό...

Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ