Τα γεγονότα που ακολούθησαν σε ολόκληρη τη δεκαετία του '90 αποτέλεσαν μια ηχηρή διάψευση των προβλέψεων των συντηρητικών αναλυτών.

Οι μεγάλοι εργατικοί αγώνες, που ήρθαν σαν απάντηση στη συντηρητική επίθεση, γκρέμισαν το μύθο για το θάνατο της ταξικής πάλης και το τέλος του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις στη Γαλλία στα μέσα της δεκαετίας του '90 ήταν οι μαζικότερες στη χώρα αυτή μετά από τις αντίστοιχες του Μάη του '68. Σημαντικοί συνδικαλιστικοί αγώνες έγιναν στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ισπανία. Αλλά και στη χώρα μας το παράδειγμα των αγροτών, των ναυτεργατών, των συνταξιούχων, σηματοδοτεί την απαρχή μιας νέας ανάτασης του λαϊκού κινήματος.

Μέσα στο 1997 εκδηλώθηκε με αξιοσημείωτη ένταση η χρηματιστηριακή και συναλλαγματική κρίση στις λεγόμενες "ασιατικές μικρές τίγρεις" με σημαντικές επιπτώσεις στην ιαπωνική και στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία. Ηταν σε τελευταία ανάλυση μια ακόμη απόδειξη της ορθότητας της μαρξιστικής σκέψης για τις καπιταλιστικές κρίσεις υπερσυσσώρευσης.

Αν κάτι έρχονται να υπογραμμίσουν όλα αυτά, είναι το τέλος του μύθου του ακμαίου καπιταλισμού, ο οποίος, χάρη στις νέες τεχνολογίες και τα νεοφιλελεύθερα διαχειριστικά γιατροσόφια, θα εξασφάλιζε, υποτίθεται, ένα ελπιδοφόρο μέλλον για τους προλετάριους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Αντίθετα, αυτό που αναδύεται αβίαστα από τη σημερινή πραγματικότητα είναι η επικαιρότητα και η ορθότητα της λενινιστικής θέσης για τον "καπιταλισμό που σαπίζει".

* * *

Ορισμένοι προσπαθούν, να μας πείσουν ότι τάχα σήμερα ζούμε σε μια μετά - βιομηχανική, μετα - καπιταλιστική εποχή. Δεκάδες αναλυτές από τον παγκόσμιου φήμης Αλβιν Τόφλερ μέχρι τον δικό μας Ανδρέα Ανδριανόπουλο, διαστρεβλώνουν απροκάλυπτα τις μαρξιστικές θέσεις για τη βιομηχανία και τον καπιταλισμό για να μας πείσουν πως περάσαμε στην εποχή των υπηρεσιών και των άυλων εμπορευμάτων.

Αποσιωπούν τη μαρξιστική ανάλυση και μεθοδολογική προσέγγιση για τη βιομηχανία και ιδιαίτερα τη βιομηχανία μεταφορών και επικοινωνιών και έτσι βαφτίζουν τη σύγχρονη βιομηχανία πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών,υπηρεσίες.

Αποσιωπούν τη μαρξιστική θεωρία για την αξία του εμπορεύματος σαν προϊόν της αφηρημένης εργασίας και διακρίνουν λαθεμένα τα εμπορεύματα με κριτήριο την ποιότητα της εργασίας και το είδος του εμπορεύματος.

Αλλοι θεωρητικοί όπως ο Αντρέ Γκορζ αναφέρονται στο τέλος της εργατικής τάξης και της ιστορικής αποστολής της. Ετσι, για παράδειγμα ο Τζέρεμι Ρίφκιν διακρίνει τους "εργάτες γνώσης" της βιομηχανίας πληροφορικής, από τους παραδοσιακούς προλετάριους και τσουβαλιάζει τους πρώτους με τη διευθυντική ελίτ της παραγωγής.

Σε ριζικά διαφορετικό συμπέρασμα θα καταλήξει όποιος διερευνήσει τη σημερινή ταξική διάρθρωση με γνώμονα τον λενινιστικό ορισμό των τάξεων και τη μαρξιστική ανάλυση για την παραγωγική και μη παραγωγική εργασία.

Οποιος δηλαδή επιμένει στη διάκριση των εργαζομένων με βάση τη σχέση τους με τα μέσα παραγωγής, με το ρόλο τους στην κοινωνική οργάνωση της εργασίας, με τη θέση τους στο σύστημα παραγωγής, με τον τρόπο απόκτησης μεριδίου του κοινωνικού πλούτου και το ύψος του, αυτός δε θα δυσκολευτεί να αποδείξει ότι το γενικό ποσοστό του προλεταριάτου μεταξύ των εργαζομένων διευρύνεται, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει και το ποσοστό των ανέργων.

Ανάλογη είναι και η αστική διαστρέβλωση σχετικά με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών από το σύγχρονο καπιταλισμό.

Ετσι από τη μια πλευρά ο θεωρητικός Αλβιν Τόφλερ μάς διαβεβαιώνει ότι η έκρηξη της πληροφορικής θα οδηγήσει στην ουμανοποίηση της ανθρώπινης εργασίας και ο Γάλλος αναλυτής Παστρέ μάς καθησυχάζει τονίζοντας ότι η πληροφορική μπορεί να καταργεί κάποιες θέσεις εργασίας στον καπιταλισμό, όμως από την άλλη δημιουργεί νέες απασχολήσεις.

Την ίδια στιγμή ο Ρίφκιν μάς θυμίζει την άλλη όψη του νομίσματος ανάγοντας ουσιαστικά τη θεαματική αύξηση της ανεργίας, σαν άμεση συνέπεια της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης, επαναφέροντας τον μύθο της λεγόμενης τεχνολογικής ανεργίας.

Η κοινή συνισταμένη όλων αυτών των παραλλαγών δεν είναι άλλη από τη συσκότιση των ευθυνών του καπιταλιστικού συστήματος και των συνεπειών για τους εργαζόμενους του νόμου της πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους και της αλλαγής της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου.

Ομως, όλα τα παραπάνω ιδεολογήματα δεν μπορούν να κρύψουν το βάθεμα της αντίθεσης ανάμεσα στις πρωτοφανείς σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες για την εξάλειψη πολλών λαϊκών προβλημάτων και στην όξυνση αυτών των προβλημάτων, λόγω της καπιταλιστικής ιδιοποίησης, των συγκεκριμένων επιστημονικών επιτευγμάτων.

* * *

Ετσι, και στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας, αναπτύχθηκε μια κινητικότητα γύρω από την περιβόητη "Δήλωση των Ευρωπαίων Οικονομολόγων" που ασκούν μια άσφαιρη κριτική στην πολιτική σύγκλισης του Μάαστριχτ, επαναφέροντας νεοκεϋνσιανικές θέσεις και προτάσεις.

Οι συγκεκριμένοι οικονομολόγοι συνδέονται με ορισμένους από τους πιο οξυδερκείς πολιτικούς εκπροσώπους των στρατηγικών συμφερόντων των μονοπωλίων και ιδιαίτερα με το ρεύμα της λεγόμενης "αριστερής" σοσιαλδημοκρατίας. Οι πολιτικοί αυτοί επισημαίνουν όλο και πιο έντονα το τελευταίο διάστημα την ανάγκη κάποιων επιμέρους διορθωτικών κινήσεων, ώστε να διασωθούν και να υλοποιηθούν ευκολότερα οι βασικές κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η μαρξιστική κριτική αποκάλυψε και σε αυτό το ζήτημα ότι οι διορθωτικές προτάσεις που γίνονται από ορισμένους νεοκεϋνσιανούς και σοσιαλδημοκράτες θεωρητικούς, αφ' ενός δεν αποτελούν προοδευτική διέξοδο και αφ' ετέρου έχουν αντικειμενικά περιορισμένα όρια εφαρμογής στις σημερινές συνθήκες.

Ετσι παρ' όλη την αγωνιώδη προσπάθεια των αστών και άλλων θεωρητικών για τη χρεοκοπία του μαρξισμού, έρχεται η ίδια η ζωή αμείλικτη να επιβεβαιώσει ότι η επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης, είναι όχι μόνο ιστορικά επίκαιρη και αναλλοίωτη, αλλά και ο ζωντανός οδηγός δράσης για "τους κολασμένους της γης", ως την αταξική κοινωνία.

Μάκης ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ