Η συγχώνευση δύο μεγάλων κρατικών τραπεζών δεν είναι κατ' ανάγκη μια αρνητική εξέλιξη. Πολύ περισσότερο που κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις και συγκεκριμένους πολιτικοοικονομικούς συσχετισμούς δυνάμεων η ύπαρξη ενός ισχυρού τραπεζικού ομίλου δημοσίων συμφερόντων, θα μπορούσε να υπαγορεύσει τους δικούς του όρους στην τραπεζική αγορά. Θα ήταν δηλαδή σε θέση, με "όρους αγοράς", όπως αρέσκονται να λένε οι λογής λογής εκσυγχρονιστές, να αποτελεί τον πιλότο για τη λειτουργία και των άλλων, των όποιων άλλων ιδιωτικών τραπεζών. Ενας τέτοιος όμιλος θα ήταν δυνατόν, για παράδειγμα: Να συμβάλει στον περιορισμό της κερδοσκοπίας των τραπεζιτών σε βάρος του συνόλου των καταθετών. Να συμμετέχει στην προσπάθεια για τη χρηματοδότηση επενδύσεων που αποβλέπουν στην πραγματική ανάπτυξη της χώρας. Να αποτελεί ουσιαστική πηγή για τη λογική χρηματοδότηση των αναγκών του δημοσίου και όχι δανειστή - τοκογλύφο που απομυζά τα δημόσια ταμεία. Να εφαρμόσει προγράμματα ουσιαστικής δανειοδότησης και στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Να καθιερώσει ευνοϊκά προγράμματα για την απόκτηση στέγης, κ. ο. κ. Ολα αυτά βέβαια στις σημερινές συνθήκες αποτελούν "όνειρο θερινής νυκτός" για την πλειοψηφία του λαού και ταυτόχρονα το χειρότερο εφιάλτη για τους τραπεζίτες και τους εκπροσώπους τους στην κυβέρνηση, που μοναδικός τους στόχος είναι η εξασφάλιση της πλήρους επικράτησης της λογικής του πολλαπλασιαστικού κέρδους που πρέπει να εξασφαλίζει το κεφάλαιο, από την πάσης φύσης ασύδοτη δράση του.

Οι χωρίς διακοπή διεργασίες στους κόλπους του κεφαλαίου εδώ και αρκετά χρόνια βρίσκονται σε πλήρη έξαρση. Τα αδιέξοδα που προκαλεί η ίδια η φύση των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων που επιβάλλει το κεφάλαιο, έχει ενεργοποιήσει εξελίξεις γιγαντιαίων διαστάσεων. Οι συγχωνεύσεις και οι ενοποιήσεις πολυεθνικών σε όλους τους τομείς και κλάδους και ειδικότερα στο χώρο των τραπεζών, έχει αναδειχτεί σε μονόδρομο στα πλαίσια του αδυσώπητου ανταγωνισμού και της συνεχούς συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης κεφαλαίων σε όλο και λιγότερα χέρια. Από αυτή την άποψη οι σκοπιμότητες που υπαγόρευσαν στην κυβέρνηση τη συγχώνευση της Εθνικής και της Κτηματικής, σε συνδυασμό με την αντίληψή της για το ρόλο του "κέρδους", του "κεφαλαίου" και των "αγορών", μόνο ερωτηματικά μπορεί να δημιουργήσει.

Το πλέον επικίνδυνο στην κυβερνητική αντίληψη είναι η δογματική λογική που τη διακατέχει στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων. Ετσι δεν είναι τυχαίο που αρμόδιοι παράγοντες από το απόγευμα της Πέμπτης ομολογούν ανοιχτά ότι η απόφαση συγχώνευσης των δύο τραπεζών, κινείται στα πλαίσια της συνολικής πολιτικής και των αντίστοιχων μεθοδεύσεων για τις ιδιωτικοποιήσεις στο χώρο των τραπεζών.

Στην αρχή κάτι ψιθύριζαν για την Τράπεζα Αττικής. Να τη δώσουμε, είπαν, για να αντιμετωπίσουν τις αντιδράσεις των εργαζομένων, σε κάποιο "κοινωνικό φορέα" και αξιοποίησαν το ασφαλιστικό ταμείο των μηχανικών του ΤΕΕ, που απέκτησε το πακέτο ελέγχου της Τράπεζας. Την επομένη, επικαλέστηκαν τις τεράστιες "μαύρες τρύπες" που άφησε το σκάνδαλο ΠΑΣΟΚ - Κοσκωτά στην Τράπεζα Κρήτης, και έβαλαν μπρος και το δικό της ξεπούλημα. Αμέσως μετά πρόβαλαν την ανάγκη "εκσυγχρονισμού", για να υποστηρίξουν πως και η Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδας πρέπει να δοθεί σε ιδιώτες. Στη συνέχεια - όπως με μαθηματική ακρίβεια ήταν βέβαιο πως θα οδηγήσει η λογική της πλήρους ιδιωτικοποίησης - στο τραπέζι του ξεπουλήματος μπήκε ο όρος "γενικά οι μικρές κρατικές τράπεζες". Τη στιγμή της... αποκωδικοποίησης, αποκαλύφθηκε ότι η προοπτική της ιδιωτικοποίησης αφορά το σύνολο των κρατικών τραπεζών με κύριους στόχους, μετά το ξεπούλημα της Μακεδονίας - Θράκης, της Ιονικής Τράπεζας, αλλά και της τρίτης σε μέγεθος τράπεζας της χώρας, της Εμπορικής. Οι διαδικασίες μεταφοράς πακέτων μετοχών των μεγάλων κρατικών τραπεζών σε ιδιώτες δεν είναι σημερινή υπόθεση. Εχει ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας. Αθόρυβα. Με το γνωστό κόλπο των συνεχών αυξήσεων στο μετοχικό τους κεφάλαιο και την έμμεση προσφορά "νέων" μετοχών σε συγκεκριμένα ιδιωτικά συμφέροντα. Το παιχνίδι που παίζεται καθημερινά στο Χρηματιστήριο, δείχνει ότι πολλοί είναι εκείνοι που συστηματικά και χωρίς πομπώδεις ανακοινώσεις συγκεντρώνουν όλο και μεγαλύτερα πακέτα μετοχών, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσουν από τώρα προνομιακή θέση, ώστε να υπαγορεύσουν και να διεκδικήσουν την εκπλήρωση των δικών τους όρων, τη στιγμή της κρίσης. Από αυτή την άποψη, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι μετοχές της Ιονικής και της Εμπορικής που άλλαξαν χέρια μόνο στις τέσσερις τελευταίες συνεδριάσεις της οδού Σοφοκλέους, αγγίζουν απίστευτα επίπεδα. Ετσι, ενώ πριν λίγους μήνες υπό κανονικές συνθήκες ο όγκος των συναλλαγών ήταν 3 με 4 δεκάδες χιλιάδες μετοχές για καθεμιά από τις δύο τράπεζες, μέσα στη Μεγάλη Βδομάδα άλλαξαν χέρια πάνω από 1.150.000 - 1.200.000 μετοχές αντίστοιχα! Αν κανείς αναλογιστεί ότι το γενικό σύνολο των μετοχών είναι περί τα 28 εκατομμύρια δραχμές για κάθε τράπεζα, τότε αντιλαμβάνεται ότι το παιχνίδι που η ίδια η κυβέρνηση δρομολόγησε έχει χοντρύνει σε μεγάλο βαθμό.

Οταν προχτές κάποιοι χρηματιστές είδαν στην οδό Σοφοκλέους να γίνεται μια μεταβίβαση 35.000 μετοχών της Εθνικής Τράπεζας αξίας 1,5 δισ. δρχ. και λίγο αργότερα να υπάρχει εντολή για αγορά 21.515 μετοχών αξίας 968 εκατ. δρχ. ξαφνιάστηκαν. Η εξέλιξη της συνεδρίασης και η μέχρι εκείνη τη στιγμή πορεία της μετοχής δεν προμήνυε κάποια τέτοια σημαντική πράξη. Απάντηση στην απορία τους πήραν μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης, όταν και δόθηκε στη δημοσιότητα η ανακοίνωση για τη συγχώνευση Εθνικής - Κτηματικής. Μια απόφαση που δίνει ταυτόχρονα έμμεση απάντηση και για τις προοπτικές της Εμπορικής, αν όχι και της Ιονικής μαζί.

Η απόφαση για τη συγχώνευση, σημειώνουν αρμόδιοι παράγοντες, συνδέεται άμεσα με την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων. Με δυο λόγια, προβάλλουν την άποψη ότι η μεγέθυνση της Εθνικής (στην οποία τώρα θα συνυπάρχει η Κτηματική, στην οποία ήδη έχει ενσωματωθεί η Στεγαστική) θα επιτρέψει στην Τράπεζα Πίστεως να αποκτήσει την Εμπορική ή την Ιονική, χωρίς να αλλάξει το σκηνικό συσχετισμού που θέλει την Εθνική Τράπεζα να είναι "ηγέτιδα" στο χώρο. Η ύπαρξη μιας εμπορικής τράπεζας αδιαμφισβήτητου μεγέθους, λύνει ουσιαστικά τα χέρια στην κυβέρνηση να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο πλήρους ιδιωτικοποίησης όλων των κρατικών τραπεζών.

Οι επόμενες μέρες θα δείξουν ακριβέστερα τις προθέσεις της κυβέρνησης, αλλά και τις διαθέσεις των μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών. Το βέβαιο είναι πως οι κυβερνητικοί στόχοι ξεπουλήματος, είναι δεδομένοι.

"Είμαστε κάτι παραπάνω από αισιόδοξοι, ότι ο εκσυγχρονισμός του τραπεζικού συστήματος θα προχωρήσει χωρίς τις αναταράξεις και τα κενά αέρος που σημειώνονται σε άλλους κλάδους. Πρόσθετη εγγύηση γι' αυτό, μας δίνει το υψηλό επίπεδο των εργαζομένων στις τράπεζες, οι οποίοι έχουν κατανοήσει πλήρως την ανάγκη υιοθέτησης ριζικών αλλαγών, προκειμένου να προσαρμοστούν οι τράπεζες στις νέες συνθήκες". Τα παραπάνω τόνιζαν μεσοβδόμαδα κυβερνητικά στελέχη, αμέσως μετά τη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας με τη συμμετοχή και εκπροσώπων της ηγετικής ομάδας της ΟΤΟΕ. Και γιατί να μην εκφράζουν τη σιγουριά τους, αφού οι συγκεκριμένοι συνδικαλιστές, "γοητευμένοι" από την ιδέα του "κοινωνικού διαλόγου", όχι μόνο δεν αρνούνται να συζητήσουν με την κυβέρνηση και τους τραπεζίτες την προοπτική ξεπουλήματος, αλλά ουσιαστικά έχουν προσχωρήσει στην ιδέα περί μονόδρομου του λεγόμενου "εκσυγχρονισμού" του τραπεζικού συστήματος με την παραχώρηση των τραπεζών σε ιδιώτες. Ο λόγος βέβαια και η δράση ενάντια σ' αυτά τα σχέδια δεν ανήκει δικαιωματικά σ' αυτούς, αλλά στο σύνολο των δεκάδων χιλιάδων τραπεζοϋπαλλήλων. Πολύ περισσότεροι που οι εκ της ΟΤΟΕ συνδαιτυμόνες της κυβέρνησης, διεκδικώντας "ρόλο και λόγο στις εξελίξεις", όπως λένε οι ίδιοι, δε θα είναι αυτοί που θα θιχτούν από τα ποικίλης κατεύθυνσης προγράμματα "εκσυγχρονισμού", στην καρδιά των οποίων είναι η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων και οι μαζικές απολύσεις στις τράπεζες...

Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ

Οι επόμενες μέρες θα δείξουν ακριβέστερα τις προθέσεις της κυβέρνησης, αλλά και τις διαθέσεις των μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών. Το βέβαιο είναι πως οι κυβερνητικοί στόχοι ξεπουλήματος, είναι δεδομένοι