Τυπικά ο περιβόητος κ. Σπράος μπορεί να έχει αποσυρθεί από το πολιτικό προσκήνιο, αλλά το πνεύμα του πλανάται πάνω από το Μέγαρο Μαξίμου και καθοδηγεί την "εκσυγχρονιστική" σκέψη. Αλλωστε ο Σημίτης δεν τον κάλεσε στην Ελλάδα για διακοπές, αλλά του ανέθεσε τη "βρώμικη δουλιά" - μέσα από τη συγγραφική δουλιά που ήδη παρουσίασε - να προετοιμάσει ιδεολογικά την ελληνική κοινωνία για τα επερχόμενα σοκ. Αυτά δηλαδή που ζούμε τις μέρες αυτές με την υποτίμηση της δραχμής, το νέο πρόγραμμα υποταγής στις Βρυξέλλες, την κήρυξη δικτατορίας στις εργασιακές σχέσεις, αρχής γενόμενης από την "Ολυμπιακή" κλπ.

Οι πληροφορίες λοιπόν θέλουν την κυβέρνηση, στα παρασκήνια των άλλων μεγάλων εξελίξεων, να καταπιάνεται το τελευταίο διάστημα με τις προτάσεις Σπράου για τα δημόσια έσοδα και μάλιστα οι πληροφορίες λένε ότι ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γ. Παπαντωνίου έχει δώσει εντολή στις αρμόδιες υπηρεσίες να προωθήσουν τάχιστα τις προτάσεις αυτές με νομοθετικές ρυθμίσεις.

Πριν παρουσιάσουμε τις κυριότερες από τις προτάσεις αυτές, πρέπει να επισημάνουμε ότι πολλές από αυτές τις είχαν ήδη επεξεργαστεί η κοινή επιτροπή στελεχών του υπουργείου Οικονομικών και παραγόντων του υπουργείου Οικονομικών της κυβέρνησης των ΗΠΑ - το γνωστό IRS - που είχε καλέσει από το 1996 ο υπουργός Οικονομικών Α. Παπαδόπουλος.Ολες αυτές οι προτάσεις συγκεντρώθηκαν και παρουσιάστηκαν σε βιβλίο τον Οκτώβρη του 1997 με τίτλο "Αποτελεσματικότερη διαχείριση των δημοσίων εσόδων", που φέρει το κύρος της υπογραφής του προσωρινού επισκέπτη καθηγητή κ. Γ. Σπράου.

Κύριο χαρακτηριστικό των προτάσεων αυτών είναι η παράκαμψη του μεγάλου πολιτικού προβλήματος που αφορά το φορολογικό σύστημα της χώρας. Πρόβλημα που έχει σχέση με το βαθιά ταξικό και αντιλαϊκό προσανατολισμό του φορολογικού συστήματος, το οποίο βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση και με αυτή την τυπική επιταγή του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία οι Ελληνες πολίτες πρέπει να συνεισφέρουν ανάλογα με τη φοροδοτική τους ικανότητα. Και είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα η διάρθρωση του φορολογικού συστήματος κινείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Φορολογείται δηλαδή η μισθωτή εργασία και τα μικρομεσαία στρώματα (μέσα από τους άμεσους φόρους), ενώ η μεγάλη φορολογική αφαίμαξη των πλατιών λαϊκών στρωμάτων συνεχίζει να γίνεται μέσα από την έμμεση φορολογία, η οποία συνεισφέρει το 65% των συνολικών φορολογικών εσόδων.

Αφού λοιπόν δεν ασχολήθηκαν με το πρωτεύον, καταπιάστηκαν με όλα τα υπόλοιπα. Δηλαδή με τη φοροδιαφυγή, το χρόνο καταβολής των φόρων, τον τρόπο καταβολής τους, την υπεξαίρεση φόρων και αν οι υφιστάμενοι νόμοι επαρκούν για να αντιμετωπίσουν τέτοια φαινόμενα ή χρειάζονται και πρόσθετη νομοθεσία, τον τρόπο με τον οποίο η εκάστοτε κυβέρνηση αντιμετωπίζει τις ληξιπρόθεσμες υποθέσεις, αν οι ρυθμίσεις χρεών είναι ηθικά και οικονομικά συμφέρουσες ή όχι, τη διαφθορά που έχει εμφιλοχωρήσει στα διάφορα στρώματα των οικονομικών υπηρεσιών, τον τρόπο λειτουργίας των υπηρεσιακών συμβουλίων και αν είναι σκόπιμη η συμμετοχή σ' αυτά εκπροσώπων των εργαζομένων (;) κλπ.

Πολλά από αυτά είναι βέβαια ενδιαφέροντα θέματα και αν δε λυθούν, αποτελούν βαρίδια στα πόδια οποιασδήποτε κυβέρνησης. Το μεγάλο πρόβλημα των εισηγητών των προτάσεων είναι ότι τα αγγίζουν όλα με στενά ταξικά κριτήρια (δεν υπάρχει ούτε μια πρόταση που να αγγίζει τα μεγάλα εισοδήματα), ενώ στις προτάσεις που καταθέτουν είναι εμφανής η διαχειριστική λογική, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις οι αντιδραστικές απόψεις όπως η πρόταση, σύμφωνα με την οποία προκειμένου να αντιμετωπιστεί η διαφθορά στη δημόσια διοίκηση, θα πρέπει να αποχωρήσουν από τα Υπηρεσιακά Συμβούλια οι εκπρόσωποι των εργαζομένων, επειδή οι τελευταίοι δε λειτουργούν ευσυνείδητα και φρενάρουν τις διαδικασίες διεκπεραίωσης των πειθαρχικών υποθέσεων... Η η άλλη πρόταση να οικοπεδοποιηθεί το 5,5 χιλιάδων στρεμμάτων αεροδρόμιο του Ελληνικού, καθώς σύμφωνα με δικούς τους υπολογισμούς θα συνεισφέρει στα ταμεία του κράτους περί τα 500 δισ. δραχμές.

Ορισμένες φορές όμως αναγκάζονται να πούνε και μερικές πικρές αλήθειες. Σύμφωνα λοιπόν με στοιχεία που παρουσιάζουν, "το Ελεγκτικό Δυναμικό των ΔΟΥ σε όλη την Ελλάδα ανέρχεται σε 1.800 άτομα, από τα οποία μόνο τα μισά (900) έχουν τη δυνατότητα ελέγχου βιβλίων γ κατηγορίας (μεγάλες επιχειρήσεις), ενώ είναι άγνωστος ο αριθμός των ελεγκτών που γνωρίζει μηχανογραφημένη λογιστική...". Εχουμε δηλαδή μία οικειοθελή αποκάλυψη των αποτελεσμάτων της πολιτικής λιτότητας, σε συνδυασμό με τις ρουσφετολογικές προσλήψεις.

Επεξεργασία δηλώσεων - καταβολή φόρου. Εδώ έχουμε μία κατ' εξοχήν "επαναστατική" πρόταση, σύμφωνα με την οποία ο φορολογούμενος αναλαμβάνει την υποχρέωση, με δική του ευθύνη, να κάνει την εκκαθάριση και υπολογισμό του οφειλόμενου φόρου. Αν από την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης προκύπτει χρεωστικό υπόλοιπο (προκύπτει καταβολή φόρου), ο φορολογούμενος είναι υποχρεωμένος να καταβάλει την πρώτη δόση του φόρου αμέσως, όπως γίνεται σήμερα με τις επιχειρήσεις οι οποίες καταβάλλουν άμεσα την πρώτη δόση του φόρου. Αν μάλιστα μετά από επανέλεγχο της δήλωσης από τις φορολογικές αρχές διαπιστωθούν διαφορές ως προς τον καταβαλλόμενο φόρο, θα καλείται ο φορολογούμενος να καταβάλει τον επιπλέον φόρο μαζί με την προσαύξηση που θα του καταλογιστεί (!). Για την επιτυχή εισαγωγή της καινοτομίας - έτσι την ονόμασαν - προτείνουν μάλιστα στους φορολογούμενους να προσφύγουν στη βοήθεια λογιστή για τη συμπλήρωση της δήλωσης και την εκκαθάριση του φόρου. Με την πρόταση αυτή επιδίωκαν να μεταφέρουν τις ευθύνες και το κόστος της εκκαθάρισης των φόρων στους ίδιους τους φορολογούμενους, ώστε να απαλλάξουν τις οικονομικές υπηρεσίες από την κοπιαστική αυτή εργασία. Η πρόταση όμως ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από τον Τύπο και τους εργαζόμενους, κάτι που ανάγκασε τον Γ. Παπαντωνίου σε αναδίπλωση, καθώς δήλωσε ότι η κυβέρνηση δεν αντιμετωπίζει τέτοιο θέμα. Αν όμως ήταν προσωρινός ελιγμός ή οριστική απόφαση απόρριψης θα διαπιστωθεί άμεσα.

Υπεξαίρεση φορολογικών εσόδων. Το πρόβλημα είναι γνωστό και σοβαρό, καθώς οι επιχειρηματίες παρακρατούν από τους πελάτες τους και τους εργαζόμενους σε αυτούς φόρους (ΦΠΑ, ΦΜΥ κλπ.) εκατοντάδων δισ. δραχμών, τους οποίους δεν αποδίδουν στο ελληνικό δημόσιο. Εχουμε δηλαδή την περίπτωση της κλοπής φόρων.

Οι συντάκτες του βιβλίου επιχειρούν κατ' αρχάς μία ηθικολογική προσέγγιση του προβλήματος, καθώς καλούν την ελληνική κοινωνία και πολιτεία να επιδείξει μηδενική ανοχή σε τέτοια φαινόμενα. Στη συνέχεια επισείουν και την απειλή του νόμου. Σε πρώτη φάση να επιδιωχτεί η αντιμετώπιση του προβλήματος της υπεξαίρεσης φόρου με την αυστηρή εφαρμογή του σημερινού φορολογικού οπλοστασίου και αν αυτό αποδειχθεί ατελέσφορο, τότε το αδίκημα της υπεξαίρεσης φόρων να χαρακτηριστεί αυτόφωρο.

Φυσικά όποιοι κάνουν τέτοιες προτάσεις, είτε δε γνωρίζουν την ελληνική πραγματικότητα - κάτι που δεν ισχύει - είτε συνειδητά επιδιώκουν να παραπλανήσουν την κοινή γνώμη. Γιατί φυσικά γνωρίζουν ότι σε πολύκροτες υποθέσεις υπεξαίρεσης φόρων με εμπλοκή μεγάλων επιχειρήσεων υπήρξε πολιτική συγκάλυψη και το θέμα θεωρήθηκε ως μη γενόμενο.

Είσπραξη Παλαιών Οφειλών. Αν και αναγνωρίζεται η σοβαρότητα του προβλήματος, καθώς οι παλιές οφειλές ξεπερνούν το 1,5 τρισ. δραχμές, κατατίθεται μία γενικόλογη πρόταση να υπάρξει ανάλυση από την Κεντρική Διεύθυνση Δημοσίων Εσόδων των παλιών οφειλών κατά μέγεθος, είδος φόρου και παλαιότητα και να υπάρξει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα είσπραξής τους. Το θέμα έχει έρθει στην επικαιρότητα όχι και λίγες φορές, ενώ οι επίσημες τοποθετήσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου είναι αντιφατικές. Τη μια ανακοινώνουν με τραγικότητα το τεράστιο ύψος των ανείσπρακτων οφειλών και δηλώνουν ότι προχωρούν σε δημιουργία καταλόγων μεγαλοοφειλετών και την άλλη "ρίχνουν τους τόνους", ισχυριζόμενοι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των παλαιών αυτών φόρων θεωρείται οριστικώς απολεσθείσα, επειδή αφορά πτωχευμένες επιχειρήσεις κλπ.

Ρυθμίσεις Ληξιπρόθεσμων Χρεών. Το κείμενο παρουσιάζει με τα μελανότερα χρώματα την καιροσκοπική τακτική της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών να προσφεύγει κάθε τόσο σε - ευνοϊκές συνήθως - ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων χρεών.

Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι η τακτική των ρυθμίσεων "ανταμείβει την καθυστέρηση, αφού ο φόρος πληρώνεται σε υποτιμημένες δραχμές (όταν επικρατεί πληθωρισμός) και πάντως ο οφειλέτης έχει στη διάθεσή του το οφειλόμενο ποσό στο ενδιάμεσο διάστημα με μηδενικό κόστος. Η φορολογική πρακτική ενσωματώνει λοιπόν ένα ισχυρό κίνητρο για την καθυστέρηση των πληρωμών, η οποία είναι εις βάρος όχι μόνο του Δημοσίου, αλλά και των πολιτών, των οποίων ο φόρος παρακρατείται ή που από ευσυνειδησία πληρώνουν τους φόρους τους εμπρόθεσμα".

Και με βάση το σκεπτικό αυτό προτείνουν "να καταργηθεί η μακροπρόθεσμα επιζήμια πρακτική των "ρυθμίσεων" ληξιπρόθεσμων οφειλών για φόρους".

Συνεπαρμένος προφανώς ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας - και ο αρμόδιος υφυπουργός Γ. Δρυς - από αυτή την καταλυτική ετυμηγορία κατά των "ρυθμίσεων", προετοιμάζεται για νέα "ρύθμιση" μόλις ξεμπερδέψουν οι εφορίες με τις φορολογικές δηλώσεις. Η συνέπεια λόγων και έργων είναι πραγματικά εκπληκτική.

Επίλυση Φορολογικών Διαφορών. Προτείνεται η αποθάρρυνση της προσφυγής του φορολογούμενου στα Διοικητικά Δικαστήρια σε περίπτωση που εκδηλωθούν φορολογικές διαφορές με τις οικονομικές υπηρεσίες (ΔΟΥ), με το επιχείρημα ότι η προσφυγή στα δικαστήρια είναι χρονοβόρα και ζημιογόνα για το Δημόσιο. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνουν να αυξηθεί το ποσό του καταλογισθέντος φόρου από 20% που είναι σήμερα σε 25%. Σαν πιο ενδεδειγμένη λύση προτείνουν τη διοικητική επίλυση των διαφορών μεταξύ του προϊσταμένου της ΔΟΥ και του φορολογούμενου.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ