ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 22 ΙΟΥΝΗ 1945

ΤΑ ΑΙΜΑΤΗΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΩΝ ΘΕΑΤΡΩΝ

οργανωμένες δολοφονικές επιθέσεις

Την Τετάρτη 20 Ιουνίου 1945, το βράδυ, τρομοκρατικές ομάδες χιτών, δοσιλόγων και άλλων αποβρασμάτων που δρούσαν ασύδοτα την περίοδο του μεταβαρκιζιανού καθεστώτος πραγματοποίησαν δολοφονική επιδρομή στα Θέατρα "Ερμής" και "Λυρικόν" και επιτέθηκαν με βαναυσότητα εναντίον ηθοποιών και θεατών που παρακολουθούσαν τις σχετικές παραστάσεις οι οποίες, ας σημειωθεί, βρίσκονταν εν εξελίξει. Ο "Ριζοσπάστης" κατέγραψε αμέσως στις σελίδες του το βάρβαρο γεγονός και δύο μέρες μετά, στις 22 Ιουνίου έδωσε, με πλήθος λεπτομερειών, ολοκληρωμένο ρεπορτάζ το οποίο έχει ως εξής:

"Η προχθεσινή σχεδιασμένη δολοφονική επίθεση και οι καννιβαλισμοί των χιτλερικών αποβρασμάτων της "Χ" και των άλλων μισθοφορικών ορδών εναντίον των ηθοποιών των θεάτρων "Ερμής" και "Λυρικόν" καθώς και των θεατών που παρακολουθούσαν τις δύο παραστάσεις συγκλόνισαν κυριολεκτικά, όπως ήταν επόμενο, την πανελλήνια κοινή γνώμη και ιδιαίτερα τον αθηναϊκό λαό. Η γενική αδιαφιλονίκητη εντύπωση που προκύπτει από εμπεριστατωμένη έρευνα και εξέταση εκατοντάδων αυτόπτων μαρτύρων είνε ότι τα αιματηρά γεγονότα ήσαν αποτέλεσμα άριστα μελετημένου και επιτελικά οργανωμένου σχεδίου που απέβλεπε όχι μόνο στην εξόντωση των μεγάλων αξιών του Ελληνικού Θεάτρου και την κατατρομοκράτηση του δημοκρατικού λαού, αλλά και σε γενικότερους σκοπούς.

Από το απόγευμα της Τετάρτης ήταν κοινό μυστικό ότι το βράδυ "θα γινότανε μεγάλο κακό". Η ετοιμαζόμενη δολοφονική επίθεση διαφημιζότανε από τους ίδιους τους γκάγκστερς, οι οποίοι ένοπλοι και συντεταγμένοι κατά ομάδες είχαν ξεκινήσει από τα συνοικιακά κέντρα της Χ και είχαν πιάσει τις γωνίες των γύρω από τον "Ερμή" δρόμων αποφασισμένοι να σφάξουν, όπως έλεγαν, τη "Βουλγάρα", όπως οι απάτριδες αποκαλούσαν τη δημοφιλή καλλιτέχνιδα και αγωνίστρια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα Καίτη Ντιριντάουα. Αρχηγός των εκτελεστικών ομάδων είχε ορισθεί ο γνωστός πράκτορας των ΕΣ - ΕΣ, ανθυπολοχαγός της φρουράς Ευζώνων του Αγνώστου Στρατιώτου Τίτος Πανωλιάσκος, ο οποίος από τις 7.30 το απόγευμα γύριζε με μια πράσινη μοτοσυκλέττα δίνοντας διαταγές στα "παιδιά". Εθνοφύλακας του 162ου τάγματος μας έκανε την ακόλουθη συγκεκριμένη καταγγελία:

"Στις 8.30 το βράδυ ο Πανωλιάσκος κάλεσε όλους εμάς τους εθνοφύλακες, που είχαμε διατεθεί για την επίθεση και μας είπε: "Μόλις βγει στη σκηνή η Ντιριντάουα θα βαρέστε στον ψαχνό. Οποιος από τον κόσμο σηκωθεί ή φωνάξει, χτυπήστε τον".

Από την ώρα εκείνη και μετά άρχισαν να συρρέουν με αυτοκίνητα πυκνές ομάδες χιτών οπλισμένων με περίστροφα, ρόπαλα και πέτρες. Ψάλλοντας του "Αητού το γυιό" έπαιρναν προκαθορισμένες θέσεις. Δύο από τους χίτες, οι γυιοί του γιατρού Τσάλτα από τον Πειραιά, και δύο αστυφύλακες με χακί πουκάμισο και τιράντες, κρατώντας την "Πιπεριά" για καμουφλάζ, εγκαταστάθηκαν κοντά στο ταμείο και έπιαναν όσους θεωρούσαν ύποπτους, δηλαδή δημοκρατικούς, και τους οδηγούσαν άγνωστο πού.

Ταυτόχρονα ήλθε ένας κοντός υπολοχαγός με μαύρο παχύ μουστάκι, ως 30 χρονών. Κάλεσε στη γωνία Ψαρρών και Καρόλου 4 εθνοφύλακες και τους είπε:

- Από δω θα ρίξετε τη χειροβομβίδα. Είναι επιθετική και δεν πρόκειται να σκοτώσει κανένα!!!

Στις 9.30 κατέφθασαν με την υπ' αριθ. Ε. Σ. 2151Χ μοτοσυκλέττα δύο "Ελληνες" αξιωματικοί και επιθεώρησαν τα "τμήματα εφόδου" φωνάζοντας:

- Το Σταυρό σας, ακόμη δεν κάνατε τίποτα; Πότε θα προλάβουμε για το Λυρικό και τον Οικονομίδη;

Πλησίασε τότε άλλος επιφανής χίτης (κοντός με μπλε λινό κουστούμι και γυαλιά που τον αποκαλούσαν "ταμία") και εξήγησε στους δύο αξιωματικούς ότι "περιμένει το σύνθημα από τη γαλαρία".

Σ' όλο αυτό το διάστημα η ισχυρή αστυνομική δύναμη του 4ου τμήματος, που "τηρούσε την τάξη" με επικεφαλής τον αστυνομικό υποδιευθυντή Κανελλόπουλο, παρακολουθούσε όλες αυτές τις κινήσεις χωρίς να δείχνει την παραμικρή διάθεση να προλάβει τα γεγονότα.

Στις 9.32 ακριβώς ένας χίτης από τη γαλαρία βγήκε και τους εσχεδίασε με τα χέρια του το συμβολικό σύνθημα Χ. Επακολούθησε η έφοδος.

Ηταν η ώρα ακριβώς που έκανε την εμφάνισή της η Ντιριντάουα. Μέσα στη θύελλα των χειροκροτημάτων και των λαϊκών εκδηλώσεων που υποδέχτηκε την καλλιτέχνιδα, οι γενίτσαροι της Χ εξαπέλυσαν την επίθεσή τους. Στην αρχή με αποδοκιμασίες και ακατονόμαστες βρισιές, έπειτα με καταιγισμό από πέτρες, αυγά και λεμόνια και στο τέλος με πυροβολισμούς προς τη σκηνή. Επακολούθησε πανδαιμόνιο. Οι θεατές και οι ηθοποιοί διατήρησαν την ψυχραιμία τους. Οι επιδρομείς, βλέποντας την εγκληματική ανοχή της αστυνομίας, πήραν θάρρος και όρμησαν προς τη σκηνή η οποία είχε κατέβει στο μεταξύ. Με ριπές αυτομάτων και περιστρόφων ανέβηκαν φωνάζοντας:

- Τη Βουλγάρα. Να σφάξουμε τη Βουλγάρα.

Οπως είναι γνωστό, από τους πυροβολισμούς και τα ρόπαλα των καννιβάλων τραυματίστηκαν θανάσιμα ο ηθοποιός Σταύρος Ιατρίδης και ελαφρότερα ο ηθοποιός Πατρίκιος, καθώς επίσης και περί τους δέκα θεατές, ανάμεσα στους οποίους ο Α. Δαμιανάκης σοβαρά στο κεφάλι. Πρέπει να σημειωθεί ότι το εγκληματικό σχέδιο της δολοφονίας της Ντιριντάουα ματαιώθηκε από τη σθεναρή στάση πενταμελούς ομάδας της Γενικής Ασφάλειας, η οποία με αποφασιστικότητα εμπόδισε τους δολοφόνους να πλησιάσουν στο καμαρίνι της καλλιτέχνιδας. Αναφέρουμε την περίπτωση αυτή γιατί είναι η μοναδική εξαίρεση της σκανδαλωδώς ανεκτικής απέναντι των χιτών στάσης όλης της άλλης αστυνομικής δύναμης.

Οι καννιβαλισμοί συνεχίσθηκαν και έξω στους δρόμους, μετά τη διακοπή της παράστασης. Οι ορδές Πανωλιάσκου έπιασαν τον Βαγγέλη Στογιάννη (Δεληγιώργη 47), στη γωνία Δελληγιάνη - Καρόλου και τον κακοποίησαν βάρβαρα. Τον άφησαν μισοπεθαμένο αφού του έκλεψαν το σακκάκι του και 7.500 δραχμές.

Συντάκτης μας είδε την Ντιριντάουα που φιλοξενείται στα γραφεία της Γεν. Ασφάλειας για να προστατευθεί. Μας αφηγήθηκε ως εξής τα γεγονότα:

- Αρκετές μέρες πριν από την παράσταση άρχισαν οι απειλές, τα τρομοκρατικά τηλεφωνήματα και οι επιδρομές. Προ δέκα ημερών, στις 3 η ώρα τη νύχτα, πήγαν δύο εθνοφύλακες στο σπίτι μου και με φοβέρισαν ότι θα με σκοτώσουν. Είκοσι λεπτά πριν αρχίσει η παράσταση είχα επίσημη σχεδόν ειδοποίηση ότι οι χίτες του Θησείου ετοιμάζονται να κατέβουν "εν σώματι" να με σκοτώσουν. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Σε καμμιά πρόκληση δεν προέβην - το είδε αυτό ο κόσμος. Αυτοί είχαν αποφασίσει να με χτυπήσουν. Οταν ανέβηκα πάνω στη σκηνή, οι χίτες τράβηξαν κατ' ευθείαν προς στο καμαρίνι μου πυροβολώντας. Με έσωσε ένα ευσυνείδητο όργανο της Γεν. Ασφάλειας, που στάθηκε με το αυτόματό του μπροστά στην πόρτα μου και τους εμπόδισε".

Μεγάλο κίνδυνο διέτρεξε η καλλιτέχνιδα και την ώρα που έφευγε από το θέατρο. Ο αξιωματικός της Εθνοφυλακής της συνιστούσε να μη βγει ακόμα. Ο κ. Κανελλόπουλος, όμως, αστυνομικός διαμερισματάρχης, της είπε: Οχι να βγεις κι εγώ αναλαμβάνω την ευθύνη. Καθώς έμπαινε στο αυτοκίνητο, ένας χίτης την ανεγνώρισε και φώναξε: "Η Ντιριντάουα, απάνω της! ".

Το αυτοκίνητο, χωρίς αστυνομική συνοδεία, ξεκίνησε. Τρεις χίτες τρέχουν καταπόδι. Ο ένας το φθάνει και πηδά στο μαρσπιέ και αρπάζει τη μητέρα της καλλιτέχνιδας απ' τον ώμο. Εκείνη τη στιγμή ακούστηκαν πυροβολισμοί απ' έξω και ο επιτεθής έπεσε χτυπημένος μέσα στο αυτοκίνητο. Η αστυνομία προσπάθησε να στηρίξει κατηγορία κατά της γρηάς μητέρας της Ντιριντάουα, ότι αυτή δήθεν είχε πιστόλι και... πυροβόλησε. Η ιατροδικαστική φυσικά εξέταση απέδειξε, ότι η σφαίρα ήρθε απ' έξω, ασφαλώς απ' τους ίδιους του χίτες, που πυροβολούσαν το αυτοκίνητο για να τρυπήσουν τα λάστιχα και να το σταματήσουν.

Και τώρα μερικά στοιχεία από την πατριωτικότατη δράση της καλλιτέχνιδας, που οι εγκάθετοι δολοφόνοι την έβρισαν θρασύδειλα "Βουλγάρα".

Το καλοκαίρι του 1942, στο καταπλημμυρισμένο από πλήθη θερινό Κέντρο "Αλκαζάρ" η Ντιριντάουα βγήκε στη σκηνή με απαράμιλλο θάρρος και φώναξε στον κόσμο: "Με συκοφαντούν ότι πρόδωσα Αγγλους. Είναι ψέμα. Εγώ είμαι Ελληνίδα! Ζήτω η Ελλάς - ζήτω η Αγγλία! ". Το τόλμημά της το πλήρωσε ακριβά: Οι Ιταλοί τη δίκασαν σε 1 χρόνο φυλακή και της απαγόρευσαν να εμφανισθεί ξανά σε θέατρο. Η συνειδητή καλλιτέχνιδα, μετά την αποφυλάκισή της, πήρε μέρος σε όλους τους αγώνες, τις διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις του λαού κατά των καταχτητών. Είνε φυσικό τα ντόπια όργανα του φασισμού να εκφράζουν με τέτοια λύσσα το τυφλό μίσος τους ενάντια σε μια λαμπρή, αλύγιστη και πρωτοπόρα Ελληνίδα.

Ο Σταύρος Ιατρίδης εξακολουθεί να βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών. Εχει διαμπερές τραύμα στην ωμοπλάτη, που δεν προκάλεσε, ευτυχώς, αιμορραγία, αλλά εγκυμονεί κίνδυνο μόλυνσης. Σήμερα οι γιατροί θ' αποφανθούν αν θα ζήσει.

Συντάκτης μας είδε τον τραυματισμένο ηθοποιό του "Λυρικού" Αντώνη Γιαννίδη. Φέρει τραύματα σ' όλο το σώμα και το κεφάλι.

- Η παράσταση - είπε - είχε αρχίσει σε ατμόσφαιρα απόλυτης ησυχίας. Στη μέση της πρώτης πράξης κατέφθασαν οι επιδρομείς. Αμέσως κατεβάσαμε την κιγκλιδωτή εξώπορτα και προσπαθήσαμε να κάνουμε το ίδιο και στην πόρτα της εισόδου των ηθοποιών. Δεν προλάβαμε όμως και αναγκασθήκαμε να κλείσουμε τη μικρή εσωτερική πόρτα και να ενισχύσουμε την αντίστασή της με σκηνικά. Και πραγματικά οι προσπάθειές τους θα ματαιώνονταν, γιατί όλες οι άγριες έφοδοι είχαν αποκρουσθεί. Τότε όμως μερικοί αστυφύλακες και εθνοφύλακες ζήτησαν από την υπηρεσία του θεάτρου ν' ανοίξει την κεντρική είσοδο για να μπουν μέσα και να μας υπερασπίσουν. Επέσαμε θύματα της παγίδας αυτής και ανοίξαμε την είσοδο, οπότε εισόρμησαν μαζί με τους εθνοφύλακες και όλες οι ορδές των επιδρομέων με πέτρες, ξύλα και όπλα. Εν τω μεταξύ παραβιάστηκε και η πίσω πόρτα και μπλοκαριστήκαμε. Το τι έγινε μετά το ξέρετε. Αρχισαν να χτυπάνε, να πυροβολούνε και να μας φτύνουνε. Ακουσα μια φωνή: "αυτός είναι" και αμέσως δέχτηκα την επίθεση 15 κακοποιών. Από τα χτυπήματα έχασα τις αισθήσεις μου. Αυτό και με έσωσε. Γιατί όταν συνήλθα είδα έναν που όρμησε να με εκτελέσει με το πιστόλι του και άκουσα έναν άλλο να τον συγκρατεί: "Ας τον αυτόν! Είναι τελειωμένος. Πάμε γι' άλλον".

Στα γεγονότα του "Λυρικού" πρωτοστάτησε ο λοχίας Ρεμπού (πράκτορας των Γερμανών στην κατοχή), επικεφαλής ομάδας οπλισμένων εθνοφυλάκων. Ο θρασύδειλος αυτός τρομοκράτης επισκέφθηκε το απόγευμα χθες την καλλιτέχνιδα Μιράντα και την παρακάλεσε να καταθέσει ότι "αυτός προσωπικά" δεν έλαβε μέρος στα επεισόδια αλλά πήγε μόνο για να επιβάλει την τάξη". Σε άρνηση της καλλιτέχνιδας να κάνει ψεύτικη κατάθεση, ο Ρεμπού άλλαξε ύφος και απειλητικά της είπε:

- Εν τοιαύτη περιπτώσει θα κάνουμε εμείς την κατάθεσή σου, όπως την θέλουμε και θα σε αναγκάσουμε να την υπογράψεις".