Η κατεύθυνση του αφιερώματος είναι να παρουσιάσει τις θέσεις του Καρλ Μαρξ ως ουτοπικές. Δε χάνει βέβαια την ευκαιρία να τον χαρακτηρίσει και ως "αντιοικολογικό επιστήμονα".

Γράφει λοιπόν: "Παντού στα κείμενα του Κ. Μαρξ το φυσικό περιβάλλον δεν είναι παρά ένας εκμεταλλεύσιμος πόρος προς ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών". Σε άλλο σημείο: "Απορρίπτοντας με κάθε ευκαιρία τις θεωρίες του Μάλθους ο Μαρξ δεν πίστευε ότι το φυσικό περιβάλλον του ανθρώπινου είδους μπορούσε να θέσει όρια στις επιδιώξεις του". Φτάνει μάλιστα να γράφει ότι οι ιδέες του Κ. Μαρξ "διαπότισαν τι ολέθριες περιβαλλοντικές πολιτικές της Σοβιετικής Ενωσης έως το τέλος".

Κατ' αρχήν μπορούσαμε να απαντήσουμε στα "Νέα" ότι δε βλέπουν, όσον αφορά τη ρύπανση του περιβάλλοντος, τα χάλια της Αθήνας και σιωπούν; Αλλά ας είναι... Ο Κ. Μαρξ έχει υποδείξει ότι "ο άνθρωπος πάντα ζει με τη φύση, όντας ιδιαίτερο τμήμα της". Πώς τώρα ο ίδιος ο Κ. Μαρξ θέλει τη ληστρική εκμετάλλευση του περιβάλλοντος, δεν μπορούμε να το καταλάβουμε.

Κάνει όμως εντύπωση ότι και την πολεμική του Κ. Μαρξ προς τις χυδαίες αντιλήψεις του Μάλθους, για τη δήθεν αύξηση του πληθυσμού με γεωμετρική πρόοδο, τη θεωρεί ως εχθρική προς το περιβάλλον. Αυτό είναι πρωτοφανές. Αλλά δε φτάνει αυτό. Αποδίδουν τα "Νέα" ευθύνες στον Κ. Μαρξ και για τις "ολέθριες περιβαλλοντολογικές πολιτικές της Σοβιετικής Ενωσης".

Τώρα ας περάσουμε στο κύριο ζήτημα. Το αφιέρωμα γράφει: "Ας μην ξεχνάμε γιατί κατέρρευσε ο μαρξικός σοσιαλισμός: Δεν μπόρεσε να επιβιώσει της ιστορικής εμπειρίας του κεντρικού οικονομικού σχεδιασμού. Οι κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες δε διαθέτουν θεσμούς που να διασφαλίζουν τη σωστή χρήση των πόρων. Η απουσία του μηχανισμού τιμών που να λειτουργεί σωστά και σαφών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, αφήνει στους σχεδιαστές ελάχιστα μέσα για να εκτιμήσουν τη σχετική σπανιότητα των οικονομικών αγαθών".

Είναι γνωστό ότι το ζήτημα της σχεδιοποίησης είναι ακρογωνιαίος λίθος της σοσιαλιστικής οικονομίας. Χωρίς σχεδιασμό δε νοείται σοσιαλισμός. Γι' αυτό ακριβώς ο κεντρικός σχεδιασμός βάλλεται. Η πρώτη συζήτηση έγινε το 1920. Η συζήτηση πήρε ιδιαίτερη οξύτητα το 1935 όπου πήραν μέρος και μαρξιστές οικονομολόγοι. Ενδιαφέρουσα είναι η απάντηση που έδωσε ο Πολωνός οικονομολόγος Oscar Lange, με τίτλο "Η οικονομική θεωρία του σοσιαλισμού", που έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις "Σμπήλια".

Η ουσία της απάντησης είναι ότι μπορεί να λυθεί το ζήτημα της άριστης κατανομής των πόρων με τη λύση συμβιβαστών εξισώσεων, μέσω μιας εμπειρικής προσέγγισης δοκιμής και σφάλματος. Το 1967 επανήλθε ο Oscar Lange και απέδειξε ότι με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι θέμα δευτερολέπτων να λυθεί το ζήτημα. (Oscar Lange, "Οικονομικός σχεδιασμός και πολιτικές σχέσεις", σελ. 76-77, εκδ. "Κάλβος"). Κατά συνέπεια είναι μύθος ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει μια σοσιαλιστική οικονομία.

Κατ' αρχήν κάτι που είναι ουτοπικό δε χρειάζεται να πολεμιέται. Κατά συνέπεια κάτι που πυροβολείται από την αστική τάξη δεν είναι τουλάχιστον ουτοπικό. Τώρα, ότι δεν υπάρχει αντίστοιχη εμπειρία, δεν πρέπει να το βλέπουμε στατικά, αλλά διαλεκτικά. Η Σοβιετική Ενωση υπήρξε για 70 ολόκληρα χρόνια. Πάλεψε με τον ιμπεριαλισμό απ' την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της. Η πάλη αυτή και η αντιπαράθεση συγκέντρωσε την κύρια προσπάθεια. Ετσι η Σοβιετική Ενωση πέτυχε και στον τομέα των οπλικών συστημάτων και στον τομέα των πυρηνικών και στον τομέα του διαστήματος. Γιατί λοιπόν να μην πετύχει και στο σύνολο της οικονομίας;

Δε φταίει λοιπόν ο κεντρικός σχεδιασμός. Αλλωστε το σχεδιασμό τον δέχονται και αστοί επιστήμονες, όπως π.χ. ο Galbraith, ο οποίος διακήρυξε ότι στη Σελήνη δεν πας με την αγορά, αλλά με τον σχεδιασμό.

Για μας η δράση του ιμπεριαλισμού, μαζί με τα λάθη της ηγεσίας και η προδοσία της τελευταίας ηγεσίας του ΚΚΣΕ οδήγησαν στην αντεπανάσταση και στην παλινόρθωση του καπιταλισμού. Πρέπει να σημειώσουμε με την ευκαιρία ότι η Ρωσία και οι άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, δεν έχουν στερεωθεί στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Εχουν γίνει τρόφιμες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για να προληφθούν τυχόν εξεγέρσεις.

Εν πάση περιπτώσει ο καπιταλισμός με την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, με τα εκατομμύρια των ανέργων, τα εκατομμύρια των πεινασμένων και τα εκατομμύρια των θανάτων απ' την πείνα, δεν μπορεί να είναι αιώνιος. Οι αντιθέσεις του θα οδηγήσουν στην ανατροπή του. Και η ιδέα της εργατικής κυβέρνησης είναι ρεαλιστική. Αυτή είναι η αλήθεια και μόνο.

Κ. ΚΑΠΠΟΣ