Μέχρι πριν από λίγα χρόνια υπήρχαν δύο και τρεις υπαίθριοι κινηματογράφοι σε κάθε γειτονιά, υπηρετώντας μια ανάγκη για λαϊκή ψυχαγωγία, που αποδείχτηκε, όπως φαίνεται, πιο αδύναμη από τα συμφέροντα της εμπορικής χρήσης των ακινήτων. Τότε, στα θερινά, εκτός από τις ταινίες του προηγούμενου χειμώνα, προβάλλονταν και παλιά κλασικά έργα του παγκόσμιου κινηματογράφου, δίνοντας στο κοινό μια ευκαιρία γνωριμίας μαζί τους, ακόμη και με φθαρμένες από τις συχνές προβολές κόπιες. Σήμερα η προσπάθεια για την επιβίωση των θερινών σινεμά και για τη λειτουργία νέων αιθουσών στηρίζεται κυρίως στις δεκάδες ταινίες α προβολής που βγαίνουν στη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ οι παλιές κινηματογραφικές "ρετροσπεκτίβες" του καλοκαιριού διασώζονται σε έναν βαθμό χάρη στις επανεκδόσεις ορισμένων παλιών ταινιών. Μια από αυτές τις ταινίες είναι και ο "Νευρικός εραστής" ("Annie Hall"), το φιλμ που γύρισε ο Γούντι Αλεν το 1978. Ξαναβλέποντας το ίδιο έργο 20 χρόνια μετά, βρίσκει κανείς σε αυτό συγκεντρωμένα όλα τα στοιχεία που παραμένουν σταθερά στη δουλιά του Αμερικανού δημιουργού, δίνοντάς της έναν ξεχωριστό προσωπικό χαρακτήρα: Η εικόνα του Νεοϋορκέζου διανοούμενου, του αναγκασμένου να διατηρεί ένα σύστημα επίπλαστων σχέσεων στους κύκλους των ομοτέχνων του. Ο προσωπικός αγώνας, μια κατάσταση συνεχούς άμυνας, για τη διατήρηση της προσωπικής ελευθερίας και μιας δημιουργικής ελευθεριότητας, η οποία πλέκεται με ένα δίχτυ ανεξήγητων, με μια πρώτη ματιά, ενοχών. Ενας αξιοπρεπής αντικομφορμισμός, που με τη σιωπηρή εκδήλωσή του βρίσκει καταφύγιο επιβίωσης στη γενικευμένη ειρωνεία και, που μπροστά στον πανικό ενός ενδεχόμενου αδιεξόδου, ξεθυμαίνει και ανακυκλώνεται στις χρόνιες συναντήσεις με τον ψυχαναλυτή. Το πνεύμα του κριτικού σαρκασμού απέναντι στα ήθη της αμερικανικής διανόησης του θεάματος, που αντισταθμίζεται με έναν παράλληλο αλύπητο αυτοσαρκασμό, ο οποίος προτάσσει το στόχο μιας απόλυτης αυτογνωσίας στα όρια του μαζοχισμού. Αυτοσαρκασμός, που κάποτε ανακτά ένα βάθος, από το οποίο αναδύεται ένα έντονο όσο και διακριτικό τραγικό στοιχείο, για να κυριαρχήσει πάνω στην κωμική ελαφρότητα μιας φαινομενικά αμέριμνης καθημερινότητας. Και, τέλος, η προβολή μιας προσωπικής ιστορίας, που τοποθετεί τον αυτοβιογραφούμενο ήρωα σε ένα είδος περιθωρίου: η εικόνα του απάτριδος και άθεου Εβραίου - Αμερικανού, που κουβαλά μέσα του τη φλόγα μιας ισχυρής πολιτιστικής παράδοσης, κι από την άλλη αναγκάζεται να βιώνει το εμπορικό παζάρι των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων από τη μυστική "εξορία" ενός αρνηστή παρατηρητή. Οσο για το συγκεκριμένο φιλμ, δεν είναι παρά μια απλή αισθηματική κωμωδία, που με την απλότητα, το επιτηδευμένα ατημέλητο ύφος της και την "αφελή" φλυαρία της κάνει τις παραπάνω γενικεύσεις να φαντάζουν, τουλάχιστον, παράταιρες έως ολοκληρωτικά βαρύγδουπες. Το σίγουρο πάντως είναι ότι από την εποχή του "Νευρικού εραστή" μέχρι σήμερα το έργο του Γούντι Αλεν καθρεφτίζει μια σειρά ψυχικών διακυμάνσεων, από τη χαρούμενη ευθυμία μέχρι έναν καταπιεσμένο, εξεγερμένο θυμό για τις "Απιστίες και αμαρτίες" που δηλητηριάζουν ό,τι δίνει αξία σε αυτή τη ζωή. Κι αν στη φετινή "αποδόμηση" του Χάρι το σύνολο αυτής της πορείας αντιστρέφεται και μια γυναίκα του δρόμου καταφέρνει, με λίγα λόγια, ό,τι δεν κατάφεραν δεκαετίες ψυχανάλυσης, παραμένει σαν παράδοξο γεγονός το ερώτημα, πώς μπορεί να είναι ταυτόχρονα κριτικός, εκφραστής και φορέας μιας γενικευμένης και τυπικά αμερικανικής νεύρωσης, ένας δημιουργός που την αναγνωρίζει στον εαυτό του και την αποδέχεται σαν βίωμα, ίσως σαν ένα προσωπικό στοίχημα, την ίδια ώρα που μόνος ανάμεσα σε όλους αρνείται να προσαρμοστεί στους όρους της.

(ΨΥΡΡΗ, ΡΙΒΙΕΡΑ)

Πρώτη ταινία μεγάλου μήκους ενός 27χρονου Νορβηγού σκηνοθέτη, του Παλ Σλετάνε,είναι το φιλμ αυτό που επαναφέρει στην οθόνη τη θαμπάδα του αστικού σκανδιναβικού τοπίου, μια εικαστική ποιότητα που χαρακτήριζε ήδη τις ταινίες του Ντράγιερ και του Μπέργκμαν, για να "μεταφραστεί" σε μια πιο λαϊκή εκδοχή της στις ταινίες του Καουρισμάκι. Οπου, όσο περισσότερο ανοίγει το βάθος πεδίου της εικόνας, τόσο η ατμόσφαιρα φορτίζεται από μια εκρηκτική βορειοευρωπαϊκή βαρυθυμία, από ένα ψυχικό βάρος, το οποίο πηγάζει είτε από υπαρξιακά διλήμματα είτε από κοινωνικά αδιέξοδα. Και γίνεται ένα με το ψυχρό περιβάλλον, με το θολό "λερωμένο" φως, που μοιάζει να αιωρείται στον αέρα, άλλοτε επιτείνοντας το εσωτερικό φορτίο περιορίζοντας τον πάσχοντα άνθρωπο στα όρια ενός θρησκόληπτου ατομισμού κι άλλοτε ανοίγοντας χαραμάδες διαφυγής, είτε στο πεδίο μιας λυτρωτικής προσωπικής σχέσης, είτε σε μια στάση συνειδητοποιημένης μαχητικότητας μέσα στην παγιωμένη αυστηρότητα και ακινησία των κοινωνικών δομών. Φυσικά το φιλμ του Σλετάνε βρίσκεται μακριά από το υπόδειγμα ή την παράδοση του Μπέργκμαν και πολύ πιο κοντά στον κινηματογράφο των καθημερινών ανθρώπων που κάνουν την εμφάνισή τους στα έργα του Ακι Καουρισμάκι. Κοινό χαρακτηριστικό, η εικόνα μιας κοινωνίας σε κρίση, η οποία βρίσκει έκφραση στα πάθη των προσώπων που τη βιώνουν. Κι αυτοί που τη βιώνουν πιο έντονα είναι οι φτωχοί, όσοι, καθώς δεν κατέχουν τίποτα, μοιάζουν πεταμένοι σε έναν κόσμο τουλάχιστον εχθρικό, κινηματογραφικοί ήρωες που κινούνται σε μια εύθραυστη γραμμή, σχοινοβατούν, θα έλεγε κανείς, ανάμεσα στην κανονικότητα μιας τακτικής βιοποριστικής εργασίας και στην καθημερινή αβεβαιότητα, την ανασφάλεια που συνεχώς διευρύνει το χώρο του κοινωνικού περιθωρίου. Και αν στα φιλμ του Καουρισμάκι η διαδικασία της περιθωριοποίησης οφείλεται σε άμεσα κοινωνικούς ή οικονομικούς παράγοντες, ανεξάρτητους από προσωπική θέληση ή επιλογές, στο "Junkmail" ο ήρωας της ταινίας φαίνεται να υιοθετεί εξαρχής μια περιθωριακή ηθική, ίσως σαν ασφαλιστική δικλείδα ή προετοιμασία για ένα πιθανό σκληρό μέλλον, που σίγουρα δε θα είναι πολύ χειρότερο από ένα κενό σε νόημα "εξασφαλισμένο" παρόν. Κατά τα άλλα, ο Ρόι είναι ένας ταχυδρόμος στο επάγγελμα, με προσωπικό "χόμπι" να διαβάζει την αλληλογραφία που μεταφέρει και να μπλέκεται στην προσωπική ζωή των παραληπτών της. Εξαιτίας αυτής της συνήθειάς του θα γίνει συμμέτοχος στην προσωπική περιπέτεια μιας άγνωστης γυναίκας, σε έναν ρόλο "φύλακα άγγελου", για να ανακαλύψει τελικά κι ο ίδιος έναν λόγο ζωής για χάρη ενός άλλου ανθρώπου, που κάποτε έφτασε στο συμπέρασμα ότι τέτοιος λόγος ίσως να μην υπάρχει...

(ΔΕΞΑΜΕΝΗ)

Τυπική στο είδος της περιπέτεια δράσης, με τα δεδομένα της πλοκής να συνθέτουν ένα πολιτικό θρίλερ, είναι η ταινία του Αμερικανού Ντέιβιντ Γκλεν Χόγκαν.Κεντρικός ήρωας ένας λοχίας των πεζοναυτών, με δράση στο Ιράκ, καταδικασμένος σε θάνατο για το φόνο ενός ανωτέρου του. Πριν εκτελεστεί η ποινή του, ο λοχίας θα δεχτεί την επίσκεψη ενός ανώτερου στρατιωτικού, που θα του προτείνει τη συμμετοχή σε μια παραστρατιωτική ομάδα "επιλέκτων" με αντάλλαγμα την ίδια του τη ζωή. Στόχος είναι η δολοφονία ενός βιομηχάνου προϊόντων βιοτεχνολογίας για λόγους "εθνικής ασφάλειας" και ο μελλοθάνατος λοχίας αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση της εκτέλεσης. Ομως, η επιχείρηση θα "στραβώσει", αντί για τον βιομήχανο θα πέσει νεκρή η γυναίκα του Αμερικανού Προέδρου και ο λοχίας, χωρίς να έχει αγγίξει τη σκανδάλη του όπλου του, θα βρεθεί καταζητούμενος για το φόνο, με τον συντονιστή της όλης επιχείρησης να προϊσταται τώρα στις έρευνες για τη σύλληψή του. Προσπαθώντας να συλλέξει στοιχεία που αποδεικνύουν την αθωότητά του, ο παγιδευμένος πεζοναύτης θα οδηγηθεί στην αποκάλυψη ενός "πολέμου" ανάμεσα στις μυστικές υπηρεσίες και μιας συνωμοσίας στρατιωτικών, που συνδέονται με πειράματα βιοτεχνολογίας πάνω σε βετεράνους από τον πόλεμο του Περσικού Κόλπου, οι οποίοι νοσηλεύονται σε ειδικά νοσοκομεία. Σίγουρα τα όρια μιας ταινίας δράσης περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ουσία του θέματος στα στενά όρια των κανόνων της περιπέτειας. Παρ' όλα αυτά ίσως αξίζει να σταθεί κανείς με κάποια προσοχή στην αληθοφάνεια των γεγονότων που εκτίθενται. Γεγονότα που ξετυλίγονται μέχρι τη στιγμή που ο ήρωας της ταινίας γλιτώνει τον εαυτό του από την πλεκτάνη. Αμέσως μετά ο φάκελος της υπόθεσης κλείνει ερμητικά, όπως επιβάλλουν οι απαιτήσεις ενός κυρίαρχου πολιτικού και στρατιωτικού καθεστώτος στις ΗΠΑ, και ίσως ακόμη οι απαιτήσεις ενός δεδομένου συστήματος κινηματογραφικής παραγωγής...

(ΑΕΛΛΩ, ΑΝΝΑ ΝΤΟΡ, ΒΙΛΑΤΖ, ΛΑΟΥΡΑ, ΣΠΟΡΤΙΓΚ, ΑΛΙΚΗ, ΑΜΑΡΥΛΛΙΣ, ΑΜΙΚΟ)

Κωμωδία παρεξηγήσεων με ήρωα έναν αθλητικό ανταποκριτή, όπου τη βιαστική απόφασή του να παντρευτεί διαδέχεται ένα κύμα περιπετειώδους πανικού. Σκηνοθεσία: Νταγκ Ελιν.

(ΑΘΗΝΑΙΑ, ΑΡΚΑΔΙΑ, ΕΛΛΗΝΙΣ, ΦΛΕΡΥ)

Ο Τζον Κάνιον, οδηγός σε μια εταιρία διαστημικών μεταφορών, μεταφέρει ένα επικίνδυνο φορτίο, διασχίζοντας μια ζώνη αστεροειδών που ελέγχεται από τη μαφία. Βρισκόμαστε στο έτος 2196... Σκηνοθεσία: Στιούαρτ Γκόρντον.

(ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ)

Αγης ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ