Ο λαός της Χιλής γνώρισε το βαθύ σκοτάδι του φασισμού. Ηπιε το πικρό ποτήρι της βίας, της καταπίεσης, της φτώχειας, της δυστυχίας. Το λαϊκό κίνημα, παρά τα βαριά χτυπήματα της χούντας, γρήγορα άρχισε να ανασυντάσσεται. Το ΚΚ Χιλής ήταν το κόμμα εκείνο που πρωτοστάτησε για τη δημιουργία ενός πατριωτικού μετώπου ενάντια στη δικτατορία, την αμερικανοκρατία, για μια νέας ποιότητας δημοκρατία στη Χιλή και καθόρισε το στόχο της παλλαϊκής εξέγερσης ενάντια στη χούντα. Εμφανίστηκαν τα πρώτα παράνομα τρικ, ξέσπασαν οι πρώτες απεργίες, οι πρώτες διαδηλώσεις. Σταδιακά διαμορφώθηκε, με την πρωτοβουλία του ΚΚ, το Λαϊκό Δημοκρατικό Κίνημα, συμμαχία αριστερών κομμάτων, η οποία επιχειρούσε να έχει κάποια στοιχειώδη συνεργασία σε αντιδικτατορική βάση με το Σοσιαλιστικό Συνασπισμό και τη Δημοκρατική Συμμαχία, που συσπείρωναν αντίστοιχα τα κόμματα του κέντρου και της αντιδικτατορικής δεξιάς.

Δημιουργήθηκε, επίσης, με την καθοδήγηση του ΚΚ η στρατιωτικοπολιτική οργάνωση Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ) Μανουέλ Ροντρίγκες. Το ΠΑΜ άρχισε τις ένοπλες ενέργειες εφορμώντας μέσα από τις φτωχογειτονιές στο Σαντιάγο, κυριολεκτικά άφαντο για τις δυνάμεις καταστολής, αλλά αγαπημένο σημείο αναφοράς για το λαό. Η δράση του πήρε γρήγορα μαζική διάσταση και δημιούργησε αίσθηση ακόμη και στο εξωτερικό. Πολλοί ήταν εκείνοι, και αστοί αναλυτές, που προέβλεπαν το 1986 την πτώση του καθεστώτος Πινοσέτ από τις καθοδηγούμενες από το ΚΚ δυνάμεις του ΠΑΜ. Τα επόμενα χρόνια όμως το ΚΚ Χιλής προσανατολίστηκε στην εγκατάλειψη του ένοπλου αγώνα και επιδίωξε την πτώση της δικτατορίας μόνο μέσα από μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις.

Τελικά, το φασιστικό καθεστώς οργάνωσε, με την καθοδήγηση των ΗΠΑ, την πολιτική μετάβαση σε μια "περιορισμένη δημοκρατία". Η κλίκα Πινοσέτ και το αμερικανικό Πεντάγωνο εκμεταλλεύτηκαν επιδέξια όχι μόνο τις ταλαντεύσεις του λαϊκού αντιδικτατορικού κινήματος, αλλά και τον παγκόσμιο αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων που προέκυψε το 1989. Η ανοιχτή δικτατορία ήταν τώρα περιττή και ίσως επιζήμια, αφού διεθνώς διακηρύχτηκε η νίκη της δημοκρατίας και της ελεύθερης αγοράς επί του ολοκληρωτισμού!

Ετσι, η δικτατορική μορφή παραχώρησε τη θέση της, με βάση προδιαγεγραμμένα βήματα από την ίδια τη χούντα, σε μια "ελεγχόμενη" αστική δημοκρατία. Το σημερινό Σύνταγμα της χώρας, που ετοίμασαν οι ίδιοι οι πραξικοπηματίες, κατοχυρώνει μια ενισχυμένη προεδρική εξουσία, μειωμένες αρμοδιότητες στη Βουλή, η οποία επιπλέον περιορίζεται από τη συντηρητικότερη σύνθεση Γερουσίας. Για αποχουντοποίηση του κρατικού μηχανισμού δεν μπορεί καν να γίνει λόγος, πολύ περισσότερο για τιμωρία των εγκληματιών του φασιστικού καθεστώτος. Τα πολιτικά κόμματα έχουν περιορισμένο συνταγματικό ρόλο, ενώ οι λαϊκές ελευθερίες είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Δύο φορές μετά τη μετάβαση του 1990 ο στρατός απείλησε με πραξικόπημα.

Ο ίδιος ο Πινοσέτ, αφού κράτησε μέχρι πρόσφατα την ηγεσία του στρατού, ανακηρύχτηκε το 1998 ισόβιος γερουσιαστής, όπως πρόβλεπε το Σύνταγμα. Λεπτομέρεια: Στην ηγεσία του στρατού τον Πινοσέτ αντικατέστησε ο επί δικτατορίας πρέσβης της Χιλής στις ΗΠΑ! Οπως άλλωστε έχει πει ο ίδιος ο Πινοσέτ, "ο κομμουνισμός μπορεί να ηττήθηκε, αλλά δε σημαίνει ότι έχει πεθάνει".