Κοσσυφοπέδιο

Στρατιωτική επέμβαση ενόψει;

Η έναρξη αεροπορικών επιδρομών από τη Δύση κατά της Γιουγκοσλαβίας, για να "καμφθεί" ο Πρόεδρός της, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, και οι συν αυτώ, όσον αφορά το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, προβάλλεται πλέον ως ζήτημα ημερών (πιο συγκεκριμένα, αναμένεται στο τέλος της ερχόμενης βδομάδας, αν δε βρεθεί στο μεταξύ "φόρμουλα" εκτόνωσης), κι όχι ως φιλολογία ή διπλωματική μπλόφα.

Ωστόσο, τα επιχειρήματα τα οποία υποτίθεται ότι συναπαρτιζόμενα συνθέτουν τη λογική της "επιβολής λύσης" με στρατιωτική επέμβαση μοιάζουν περισσότερο ασθενή και αυτοαναιρούμενα από ό,τι μερικές μέρες πριν, ενώ συνοπτικά η "επεμβασιακή" λογική μοιάζει να πάσχει από μονομέρεια και βαριά πολιτική μυωπία.

Εμφατικά η επικεφαλής της διπλωματίας των Ηνωμένων Πολιτειών, Μαντλίν Ολμπράιτ, έλεγε την Πέμπτη πως "μέσα στις επόμενες λίγες μέρες", αν ο Μιλόσεβιτς δεν αποσύρει τις ειδικές του δυνάμεις και δεν αρχίσει σοβαρό διάλογο με τους Κοσσοβάρους Αλβανούς, συμμορφούμενος προς την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (1199/23η Σεπτέμβρη), το πολιτικό σκέλος του ΝΑΤΟ "θα δώσει την εντολή στρατιωτικής δράσης", αγνοώντας τις αντιρρήσεις της Μόσχας. "Αν η ισχύς είναι αναγκαία, δε θα αποθαρρυνθούμε από το γεγονός ότι οι Ρώσοι δε συμφωνούν", δήλωσε επί λέξει, προσθέτοντας: "Είμαι πεπεισμένη ότι υπάρχει το (αναγκαίο) νομοθετικό έδαφος" (ναι!) για την επέμβαση (CNN Interactive, 8/10). Λίγο αργότερα, ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Ρόμπιν Κουκ, βγαίνοντας από την άτυπη συζήτηση της 6εθνούς "Ομάδας Επαφής" για την πρώην Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία, στο Λονδίνο, προειδοποιούσε για "βαρύτατες συνέπειες" τον Μιλόσεβιτς αν "υποτιμήσει" τη σοβαρότητα της διεθνούς κοινότητας, καλώντας τον να τερματίσει την "ανθρωπιστική κρίση" στο Κόσσοβο (Associated Press, 8/10).

Ακόμη και στην αντικατάσταση του απευθείας συνομιλητή του Μιλόσεβιτς, Κρίστοφερ Χιλ, αυτές τις προβαλλόμενες ως κρίσιμες ώρες, με τον "μάγο Ντικ" Χόλμπρουκ, ενυπάρχει σαφής σημειολογικός προσδιορισμός της "σοβαρότητας" της Δυτικής απειλής: Ο Χόλμπρουκ ήταν εκείνος (θυμίζει το "Time Daily", 7/10) που ενορχήστρωσε την καμπάνια των αεροπορικών επιδρομών και στη Βοσνία, το 1995. Ομοίως "θανάσιμα σοβαρός" εμφανίστηκε ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Ουίλιαμ Κοέν, που ανακοίνωσε πως 430 αεροσκάφη, κυρίως αμερικανικά, "είναι στη διάθεση του ΝΑΤΟ" για την πραγματοποίηση επιδρομών (BBC News, 8/10), αλλά και η γερμανική πολιτική ηγεσία, τόσο η απερχόμενη όσο και η νεοαναδειχθείσα - ο πιο πιθανός διάδοχος του Φόλκερ Ρίε, ο Γκίντερ Φερχόιγκεν, μίλησε για ανάγκη "σοβαρής στρατιωτικής πίεσης" (που προφανώς δεν υπήρξε έως σήμερα) προς τον Μιλόσεβιτς (Die Welt, 9/10). Η αποχώρηση Δυτικών διπλωματών από το Βελιγράδι, οι προετοιμασίες του γιουγκοσλαβικού στρατού να αμυνθεί και ένας σωρός δημοσιεύματα "έγκριτων" δυτικών μέσων ενημέρωσης ενίσχυσαν την εικόνα "επείγουσας" παρέμβασης με στρατιωτικά μέσα.

Είναι λοιπόν τόσο "κοντινή" χρονικά, τόσο "αναπόφευκτη", τόσο "μοιραία" και τόσο "επιβαλλόμενη" από τις συνθήκες η επέμβαση; Πιθανότερο είναι η άκομψη ρητορική των "γερακιών" της Δυτικής ηγεσίας να μην εξυπηρετεί άλλο σκοπό από το να συγκαλύψει πρόχειρα, ως φύλλο συκής, τις βαθύτατες ασυμφωνίες στη Συμμαχία (λ.χ., ο Ιταλός πρωθυπουργός Ρομάνο Πρόντι έλεγε την Πέμπτη ότι... δεν ξέρει αν και πότε θα λάβει θέση), την ανυπαρξία ενιαίας, μεσοπρόθεσμης, έστω, "βαλκανικής στρατηγικής" και την επανεμφάνιση των παροιμιωδών παλινωδιών που συνέτειναν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και τη βοσνιακή τραγωδία.

Ποιος είναι ο πολιτικός στόχος της ενδεχόμενης στρατιωτικής επέμβασης; Η Δύση στο σύνολό της διαλαλεί ότι δεν επιθυμεί "σχετικοποίηση της αρχής του απαραβίαστου των συνόρων". Σε απλά ελληνικά, αυτό σημαίνει ότι "δε θέλει" κι άλλη συνοριακή κρίση στα Βαλκάνια. Το σχέδιο που προώθησε μετά κόπων και βασάνων ο Κρίστοφερ Χιλ, τους τελευταίους δύο μήνες, κι είχαν "κατ' αρχήν" αποδεχτεί ο Μιλόσεβιτς κι ο Κοσσοβάρος Αλβανός πολιτικός ηγέτης Ιμπραήμ Ρουγκόβα, πληρούσε την προδιαγραφή: Εκανε λόγο για "διευρυμένη αυτονομία" της σερβικής επαρχίας, "μεταβατική περίοδο", και πάει λέγοντας.

Αλλά αν το ΝΑΤΟ επέμβει, ουσιαστικά πριμοδοτεί τους ακραίους και στις δύο πλευρές - από τη μια τον "Απελευθερωτικό Στρατό" (UCK), που παρότι "κήρυξε εκεχειρία", που άρχισε την Παρασκευή (Associated Press, 8/10) εξακολουθεί να προσβλέπει σε "ανεξαρτησία", κι από την άλλη τους "σκληρούς" πολεμάρχους στο Βελιγράδι, τύπου Βόιτσλαβ Σέσελι, που υπόσχεται πως άπαντες οι ξένοι στρατιώτες που θα εισέλθουν στη Σερβία "θα πάνε σπίτια τους σε κάσες". Με τις ακρότητες και τα εγκλήματα σε βάρος των αμάχων εκατέρωθεν να εντάσσονται πλέον, όπως και στη Βοσνία, στο οπλοστάσιό τους για τα καλά. Και την "ειρήνευση" να απομακρύνεται κατά έτη.

Αν πάλι, όπως σημείωσε Ελληνας διπλωμάτης (Γ. Ε. Σέκερης, ΤΑ ΝΕΑ, 7/10) ανομολογήτως επιδιωκόμενο αποτελεί το να επαναχαραχθούν τα σύνορα, τούτο οδηγεί σε εντελώς απρόβλεπτες καταστάσεις: Ακόμα και στο διαβόητο "βαλκανικό ντόμινο", με την ΠΓΔΜ να διαλύεται, το Μαυροβούνιο να ακολουθεί διαδικασία απόσχισης από τη Νέα Γιουγκοσλαβία, τις πληγές της Βοσνίας να ξανανοίγουν, και στη χειρότερη περίπτωση, εκτός της Αλβανίας, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Τουρκία εμπλεκόμενες... Τουτέστιν, μια δεκαετία (τουλάχιστον) αιματηρών συγκρούσεων και εν τέλει εμπλοκή του ΝΑΤΟ σε μια σειρά αποστολών κατοχής ("ειρηνευτικών" το λένε στη Νέα Υόρκη), επώδυνα μακρόχρονων και καταστροφικά ακριβών. Πολύ κακό για την "αξιοπιστία" του ΝΑΤΟ, που πολλοί έχουν περί πολλού...

Εκτός αυτού, δεν υπάρχει ξεκάθαρα ορισθείς στρατιωτικός στόχος. Τι αφορούν οι αεροπορικές επιθέσεις που κραδαίνουν τα "γεράκια"; Την "καταστροφή της σερβικής στρατιωτικής μηχανής, που ευθύνεται για σφαγές αμάχων" (λέει το US News & World Report, 12/10). Ωραιότατα, αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό, και πώς θα γίνει από αέρος χωρίς να πληγούν άμαχοι; Θα χρησιμοποιηθεί "χερσαία δύναμη" και ποιο ρόλο θα αναλάβει; Ο Κοέν αρνείται συμμετοχή Αμερικανών σ' αυτήν. Ποια θα είναι η... απαιτούμενη σκληρή "τιμωρία" (The Times, 25/09) του Μιλόσεβιτς;

"Παρεμπιπτόντως", τίθεται το ζήτημα σχέσεων Δυτικής Συμμαχίας - Ρωσίας. Ο Μπορίς Γιέλτσιν έχει εμπλακεί πιο ενεργά από όσο οποιοσδήποτε περίμενε στην υπόθεση, άρα τυχόν επέμβαση θα σήμαινε σημαντικό πλήγμα στο πολιτικό γόητρό του, σε μια περίοδο κρίσιμη ενόψει και διαδοχής στο Κρεμλίνο. Ο Γεβγκένι Πριμακόφ θα καταστεί επίσης ευάλωτος στην κριτική των "εθνικιστών", πόσο μάλλον της Αριστεράς, που έχει κάθε λόγο να καταδικάσει τη συνενοχή σε μια επίθεση κατά της (παραδοσιακής συμμάχου της Ρωσίας) Γιουγκοσλαβίας.

Υπάρχουν δύο τρόποι ανάγνωσης των δηλώσεων και των κινήσεων των Δυτικών: Εκτός της "αποφασιστικότητας" που υποτίθεται πως αντηχούν, σημαίνουν την αποκορύφωση της πολιτικής πίεσης προς το Βελιγράδι (The Independent, 9/10), ώστε να συναινέσει "επιτέλους" σε κάποια μορφή συμφωνίας. Ο Χόλμπρουκ, αρχιτέκτονας του Ντέιτον, εξακολουθεί να αναζητεί κατά το ίδιο πρότυπο τη "φόρμουλα" που θα γίνει αποδεκτή από τον Μιλόσεβιτς και τους Κοσσοβάρους Αλβανούς (στα Τίρανα επικρατεί διακριτική σιωπή μετά την εκλογή Μάικο στην πρωθυπουργία). Διάφορες πληροφορίες εξέρχονται Πρίστινας και Βελιγραδίου για "σχέδια" επί τραπέζης, για να διαψευστούν στη συνέχεια.

Το πώς θα εξελιχθεί το σκληρό πολιτικό πόκερ στην πλάτη των Αλβανών και Σέρβων Κοσσοβάρων (800 οι νεκροί, 300.000 οι πρόσφυγες κι από τις δύο πλευρές) μένει να φανεί, ενώ προκύπτει και μια "πρωτοφανής" διάσταση στην απόπειρα επανεπιβολής της "νέας τάξης πραγμάτων" στη Βαλκανική. Η προωθούμενη επέμβαση, παρ' όσα λέει η Ολμπράιτ, όντως δε διαθέτει ικανή νομική εξουσιοδότηση από τον ΟΗΕ, του οποίου ο Γενικός Γραμματέας, Κόφι Ανάν, "ένιψε τας χείρας", ως άλλος Πόντιος Πιλάτος, και το Συμβούλιο Ασφαλείας παρακάμφθηκε μετά πολλών επαίνων...

Μπ. Γ.