"La Cumbarsita" στη "Στοά"

Ο δημιουργός της "Στοάς", Θανάσης Παπαγεωργίου,ενώ θα μπορούσε να επαναπαύεται στις "δάφνες" που, δικαιωματικά και κατά κοινή ομολογία, του αξίζουν για την πολύπλευρα σημαντικότατη, αλλά και πολύχρονη προσφορά του για την ίδια την ύπαρξη, εξέλιξη και προβολή του σύγχρονου ελληνικού έργου, εξακολουθεί να του προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες. Ο Θ. Παπαγεωργίου ξέρει ότι, όχι με λόγια, αλλά με την εμπράγματο αγάπη, δηλαδή την επί σκηνής υποστήριξή της, μπορεί η ελληνική δραματουργία να υπάρξει, να προοδεύσει και να συναγωνιστεί επάξια - αν όχι και αξιότερα με ορισμένα έργα - την ξένη. Ο Παπαγεωργίου δεν έχει μόνο ανακαλύψει, αναδείξει και καταξιώσει, με τις παραστάσεις του, Ελληνες συγγραφείς. Γονιμοποιεί και τις νέες ιδέες τους, τα νέα συγγραφικά τους σχεδιάσματα, αφήνοντας διάπλατα "ανοιχτή" την πόρτα του θεάτρου του για το ανέβασμά τους.

Αυτό μοιάζει να έχει πράξει και με τον Παναγιώτη Μέντη,τον καλό ηθοποιό που αναδείχνεται σε πραγματικά ταλαντούχο, ολοταχώς εξελισσόμενο, παραγωγικό και θεματικά ουσιώδη και μορφολογικά ανήσυχο συγγραφέα. Μετά το περσινό, συνταρακτικό "Αννα, είπα!", ο Παπαγεωργίου κατέθεσε αφειδώλευτα όλο το θεατρικό "έχει" του και στο νέο έργο του Παναγιώτη Μέντη "La Cumbarsita",καταξιώνοντας ένα ακόμη σημαντικό σύγχρονο ελληνικό έργο. Ενα έργο κατάπικρο, σκληρής κριτικής για τη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία. Μια κοινωνία απροκάλυπτα ξενόδουλη, την οποία ανέλαβαν να "εξυγιάνουν" (πολιτικά), η δοσίλογη, ταγματασφαλίτικη, αντικομμουνιστική "εθνικοφροσύνη" και τα παρεπόμενά της. Ο κάθε λογής και μορφής συνειδησιακός συμβιβασμός, η επί πτωμάτων αρπακτική αναρρίχηση (οικονομική και κοινωνική) και να "οικοδομήσουν" (οικονομικά) η εργολαβική αντιπαροχή, η μίζα και η κομπίνα. Μια κοινωνία που αφέθηκε να "εκπολιτιστεί" αμερικανοπρεπώς και να χορεύει ξενόφερτους χορούς, χάνοντας ακόμη και την παραδοσιακή χορευτική της ταυτότητα.

Σ' αυτό το κοινωνικό "τοπίο" κινεί τα δύο πρόσωπα του έργου του ο Π. Μέντης. Για τις ρίζες αυτού του κοινωνικού "τοπίου" και τις συνέπειές του στο σήμερα, θέλησε να μιλήσει ο συγγραφέας μέσω της τεχνικής του φλας - μπακ (τα πρόσωπα "δρουν" σε δυο διαφορετικές ηλικίες) στο παρελθόν και παρόν δυο ανθρώπων που έκαναν κομμάτια και θρύψαλα το νεανικό έρωτά τους, τις ιδέες τους, την προσωπική τους ζωή και τη συνείδησή τους. Δυο ανθρώπων με ενοχές και συνενοχές, συμβιβασμούς και κατά συνθήκη ψεύδη. Δυο άνθρωποι που η νιότη τους ένωσε, αλλά το συμφέρον τους χώρισε, αφού ο άντρας, ο αλλοτινός "Λαμπράκης", προτίμησε να "προκόψει" με γάμο συμφερτικό και να "καταξιωθεί" - επαγγελματικά και κοινωνικά - ως μεγαλοεργολάβος πολυκατοικιών. Εδωσε "γην και ύδωρ", πάτησε "επί πτωμάτων" για μια "θέση" σε μια κοινωνία, που ενώ την κατακρίνει, εικόνα της είναι και της μοιάζει. Οι δύο πρώην εραστές αλληλοσπαράσσονται και ψυχολογικά αποκαλύπτονται, καθώς ανταγωνιστικά ο καθένας "διαπραγματεύεται" το "συμφέρον" του από δύο τετραγωνικά μέτρα ενός οικοπέδου - προίκα της γυναίκας, όπου θα μπορούσαν να είχαν στήσει το κοινό σπιτικό τους - τα οποία καταπάτησε ο άντρας χτίζοντας το διπλανό οικόπεδο. "Σκοπός" του άντρα είναι η διά του χρήματος "συγχώρηση" και νομιμοποίηση της παρανομίας του. "Σκοπός" της πληγωμένης γυναίκας είναι η διά της δικαστικής τιμωρίας του, "εκδίκησή" της. "Σκοπός", τέλος, του συγγραφέα υπήρξε μέσα από τα "κομμάτια και θρύψαλα" των δύο προσώπων, να αποκαλυφθεί η κοινωνία μας ως "μήτρα" της σήψης ηθών και συνειδήσεων και των ανθρώπινων δραμάτων.

"Σκοπός", που όπως και η πλοκή του έργου, ευεργετήθηκε πραγματικά από τη σκηνοθεσία. Ο Θ. Παπαγεωργίου έχοντας κατακτήσει και διδάξει όλους τους ερμηνευτικούς κώδικες, το ήθος και ύφος, τους ρυθμούς και τις αποχρώσεις, την πλήρη σκηνική "γλώσσα" του ηθογραφικού νατουραλισμού, τα τελευταία χρόνια επεξεργάζεται λεπτομερώς - και επιτυχώς - μια "κινηματογραφικής" ρεαλιστικής αλήθειας, με καλπάζοντες ρυθμούς (με ρυθμούς της σύγχρονης πραγματικότητας και όχι με τους ρυθμούς μιας πεπερασμένης θεατρικής σύμβασης) και με παράλληλα "πλάνα" δράσης(κοντινά και μακρινά), σκηνοθετική και υποκριτική "ανάγνωση" των έργων που ανεβάζει. Μια "ανάγνωση", πρόδηλου προοδευτικού στόχου, η οποία μετά το περσινό "Αννα, είπα!" και τη "Φυλακή του Ολυ", αποκρυσταλλώνεται έξοχα στο νέο έργο του Μέντη, χάρη και στο ευρηματικότατα ατμοσφαιρικό, πολλαπλών επιπέδων και δράσεων και μοναδικά λιτό σκηνικό του Γιώργου Πάτσα.

Πολύτιμη πάντα η Λήδα Πρωτοψάλτη, με τη μοναδική αίσθηση του μέτρου και με το συναισθηματικό πλούτο που διαθέτει, δίνει "αίμα και σάρκα" στις "πληγές" μιας προδομένης γυναίκας. Ο Θανάσης Παπαγεωργίου καταθέτει μια από τις καλύτερες ερμηνείες του, συμπυκνώνοντας στο ρόλο του άντρα το συναισθηματικό διχασμό, την ενοχική συνείδηση, την ιδεολογική, ηθική και κοινωνική διάβρωση πολλών "γνώριμων" προσώπων της κοινωνίας μας και της εποχής μας. Καλά ερμηνευτικά αποτελέσματα έχουν και οι Βασίλης Ρίσβας και Μίνα Λαμπροπούλου (φωνητικά πρέπει να δουλέψει πολύ), στη νεαρή ηλικία των ρόλων.

ΘΥΜΕΛΗ