Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο "Ρ" στις 5-11-95. Τότε, που στην περιοχή του Ψυρρή εκτελούνταν ακόμα οι εργασίες της ανάπλασης. Κείμενο- μέρος μιας ευρύτερης έρευνας για το τι συνέβαινε εκείνη την περίοδο στην περιοχή και τι θα ακολουθούσε, όταν οι εργασίες θα έφταναν στο τέλος τους. Σήμερα, τρία χρόνια μετά, παρατίθεται εκ νέου και αυτούσιο. Προφητικό και τραγικά ειρωνικό.

"Τρομακτικές μπορούν να καταλήξουν οι συνέπειες της ανάπλασης μιας περιοχής για όσους ζουν σε αυτήν. Οι κάτοικοί της απειλούνται με αφανισμό από το σκηνικό, ενώ η θέση τους καταλαμβάνεται συχνά από ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, που πίεσαν να γίνει η ανάπλαση, με απώτερο σκοπό να κερδίσουν μέσα από αυτήν.

Η ερευνήτρια του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών Παρασκευή Καμούτση θεωρεί ότι ένα πρόγραμμα διατήρησης και αναπαλαίωσης ιστορικών συνόλων είναι πιθανό να δημιουργήσει ωραία σκηνικά πόλης, θα κρύβεται, όμως, ότι έχει αλλάξει η λειτουργία και η χρήση των συνόλων αυτών. Πιστεύει, μάλιστα, ότι οι αλλαγές στη λειτουργία, προς όφελος συγκεκριμένων αναγκών αξιοποίησης της ιδιοκτησίας ή του κεφαλαίου, συνεπάγονται πολλές φορές την ολοκληρωτική εξαφάνιση της παραδοσιακής χρήσης των αναπλασμένων χώρων.

Η Π. Καμούτση τονίζει ότι πίσω από μία ανάπλαση βρίσκονται συνήθως ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, που πιέζουν προς αυτήν την κατεύθυνσ,η για να "αξιοποιηθεί" κατάλληλα ο χώρος. Η αξιοποίηση όμως, σύμφωνα με την ερευνήτρια, δε γίνεται από τους παλαιούς κατοίκους. Οι τελευταίοι παραμερίζονται από άλλα, ισχυρότερα οικονομικά στρώματα, που καρπώνονται τα οφέλη.

Προκειμένου να προστατευτούν οι παλιοί κάτοικοι, αναφέρει η ερευνήτρια, η πολιτεία πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα προβλήματά τους κατά το σχεδιασμό της ανάπλασης και να τους ενημερώνει έγκαιρα για το χαρακτήρα που θα έχει η περιοχή στη συνέχεια. Ετσι θα μπορούν και αυτοί με τη σειρά τους να κάνουν το δικό τους σχεδιασμό και να κατοχυρωθούν έναντι των μελλοντικών πιέσεων. ΟΘωμάς Μαλούτας,επίσης ερευνητής του Κέντρου, υπογραμμίζει ότι οι αναπλάσεις τις περισσότερες φορές φέρνουν χαλάρωση του κοινωνικού ιστού και διατάραξη της κοινωνικής ισορροπίας. Δηλώνει ότι μέσα από τέτοιες διαδικασίες αλλάζουν οι χρήσεις μιας περιοχής και σταδιακά απομακρύνονται τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Γι' αυτά δεν είναι δεδομένο, κατά τον ερευνητή, ότι θα έχουν άλλες, υποκατάστατες λύσεις και ότι με αυτές η ζωή τους θα αποφύγει την υποβάθμιση.

Ο Θ. Μαλούτας σημειώνει, εξάλλου, ότι οι αναπλάσεις και η απομάκρυνση των παλιών κατοίκων εγκυμονούν κινδύνους γκετοποίησης των χαμηλότερων στρωμάτων. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι οικονομικά ασθενέστεροι θα εγκαταλείψουν αμέσως την περιοχή, αν πρόκειται για ενοικιαστές. Και αυτό, διότι η ανάπλαση και η επακόλουθη αύξηση της αξίας της γης θα έχουν ως αποτέλεσμα και την άνοδο των ενοικίων. Θα την εγκαταλείψουν όμως και οι ιδιοκτήτες, που αργά ή γρήγορα θα πωλήσουν το ακίνητό τους, για να καλύψουν ζωτικές τους ανάγκες".

Χρειάζεται επιπλέον σχόλιο;