Επιστρέφοντας σε ένα θέμα που του έχει γίνει οικείο, ο Εμίρ Κουστουρίτσα περιδιαβαίνει και πάλι στον κόσμο τον Τσιγγάνων, αυτή τη φορά χωρίς το επικολυρικό στοιχείο που χαρακτηρίζει τον "Καιρό των Τσιγγάνων", αλλά και χωρίς τη ρεαλιστική αμεσότητα μιας ταινίας σαν το "Gadjo Dilo" που είδαμε σχετικά πρόσφατα. Επιχειρώντας να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα κινηματογραφικής πανδαισίας, ο Κουστουρίτσα πλημμυρίζει την ταινία του με την τσιγγάνικη μουσική και τα θεσμοποιημένα πια χάλκινα πνευστά τους, εφευρίσκει παράξενες και απροσδόκητες καταστάσεις, διανθίζει το σκηνικό της ταινίας με τα μαγικά περάσματα που άλλοτε μοιάζουν με οπτασίες κι άλλοτε με μορφές που αποκτά η ζωή έξω από καθιερωμένα όρια και προβλέψιμες συμπεριφορές. Πολύχρωμη, όπως και οι ψυχές των ηρώων του, η ταινία αφηγείται τη δύναμη του έρωτα να δραπετεύει από τους καταναγκασμούς, στο φόντο των δοσοληψιών, των συγκρούσεων και των δεσμών ανάμεσα στις οικογένειες των Τσιγγάνων. Κι ό,τι μπορεί να θεωρηθεί εκρηκτικό στο χαρακτήρα του τσιγγάνικου λαού κάνει την εμφάνισή του στο φιλμ, που θα ευχαριστήσει περισσότερο όποιον βλέπει ταινία του Κουστουρίτσα για πρώτη φορά. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απουσιάζει από όλα αυτά μια ευκολία, προερχόμενη από την αφθονία της γραφικότητας, η οποία φθείρεται ανεπανόρθωτα από τη συχνή επανάληψη της κινηματογραφικής χρήσης της.

(ΑΤΤΙΚΑ, ΜΑΡΟΥΣΙ, ΟΠΕΡΑ, ΣΙΝΕ ΣΙΤΥ, ΔΑΝΑΟΣ, ΖΙΝΑ, ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ, ΦΑΛΗΡΟ)

Στην κοινωνία των μυρμηγκιών, που εικονογραφεί η ταινία κινουμένων σχεδίων των Ερικ Ντάρνελ και Τιμ Τζόνσον, οι διαχωρισμοί των ρόλων και οι καταμερισμοί των λειτουργιών είναι αυστηροί, απόλυτοι και αναμφισβήτητοι: Τα μυρμήγκια - εργάτες ζουν για να δουλεύουν, εκτελώντας τις εντολές των μυρμηγκιών - εργοδηγών, χωρίς να γνωρίζουν για ποιο σκοπό εργάζονται και χωρίς να ενδιαφέρονται γι' αυτό, αφού σε κάθε περίπτωση εμπιστεύονται τη μοίρα τους στα χέρια των ειδικών. Στην κορυφή της ιεραρχίας, η βασίλισσα με την αυλή της από πριγκίπισσες ασχολείται αποκλειστικά με την αναπαραγωγή, αφήνοντας τις πολιτικές υποθέσεις στα χέρια του πανίσχυρου αρχηγού του στρατού, που εξυφαίνει σκοτεινά σχέδια για το μέλλον της αποικίας των εντόμων. Και φαίνεται ότι αυτά θα πραγματοποιηθούν, αν δεν παρεμβληθεί ο απρόβλεπτος παράγοντας: Ο έρωτας του ψυχικά απροσάρμοστου εργάτη Ζ (με τη φωνή του Γούντι Αλεν) για την όμορφη πριγκίπισσα Μπάλα (με τη φωνή της Σάρον Στόουν) θα οδηγήσει και τους δυο σε μια σειρά περιπέτειες, φέρνοντας τα πάνω - κάτω στα σχέδια του πολεμόχαρου στρατηγού και στην κοινωνική τάξη του κόσμου των μυρμηγκιών. Μια περίπτωση, όπου η ψηφιακή τεχνολογία χρησιμοποιείται δημιουργικά στην παραγωγή των κινουμένων σχεδίων.

(ΑΕΛΛΩ, ΣΙΝΕΠΟΛΙΣ, ΑΝΕΣΙΣ, ΣΙΝΕ ΣΙΤΥ, ΒΙΛΑΤΖ, ΕΤΟΥΑΛ, ΙΝΤΕΑΛ ΜΑΡΟΥΣΙ, ΚΗΦΙΣΙΑ, ΝΑΝΑ, ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ, ΖΕΑ)

Από τον Αλεξ Πρόγιας αυτό το φιλμ, μια ταινία φαντασίας - ούτε επιστημονικής ούτε μελλοντολογικής - αφηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου, που καταδιώκεται από κάποια φυλή "ξένων", οι οποίοι σκοπεύουν να κυριαρχήσουν πάνω στους ανθρώπους με τη δύναμή τους να σταματούν το χρόνο, να καταργούν την ανθρώπινη μνήμη και να αλλάζουν με τις υπερφυσικές τους δυνάμεις το περιβάλλον. Εντυπωσιακή, κυρίως στο στήσιμο του ντεκόρ, η ταινία καλλιεργεί ένα είδος τρόμου απέναντι στη μεταφυσική, αντίστροφη όψη μιας μεταφυσικής λατρείας ταινιών σαν την "πόλη των αγγέλων". Και θυμίζει μια τεχνολογικά εκσυγχρονισμένη εκδοχή του γοτθικού μυστικισμού, ο οποίος κυριάρχησε στο κινηματογραφικό ρεύμα του "γερμανικού εξπρεσιονισμού" κατά το Μεσοπόλεμο, την εποχή "από τον Καλιγκάρι στον Χίτλερ".

(ΑΠΟΛΛΩΝ, ΑΘΗΝΑΙΟΝ, ΦΙΛΙΠ, ΑΜΠΕΣΕ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, ΒΙΛΑΤΖ, ΚΗΦΙΣΙΑ, ΣΙΝΕΑΚ, ΣΙΝΕΠΟΛΙΣ)

Αγης ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ