ΤΟ ΘΕΡΜΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟΥ '73

Το καθεστώς της αμερικανόπνευστης δικτατορίας των συνταγματαρχών από τις αρχές της δεκαετίας του '70 αντιμετώπιζε οξύτατη κρίση και ήδη είχε μπει στη φάση της αντίστροφης μέτρησης. Αυτό φαινόταν από πολλά στοιχεία. Φαινόταν από τις συνεχείς τριβές, αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις στο εσωτερικό της χούντας. Φαινόταν από τις αντιδικτατορικές εκδηλώσεις στο εσωτερικό των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως για παράδειγμα το κίνημα του Ναυτικού. Φαινόταν από την οικονομική κρίση, την αλματώδη αύξηση του πληθωρισμού και της ανεργίας. Φαινόταν από την προσπάθεια του καθεστώτος να "φιλελευθεροποιηθεί". Μα πάνω απ' όλα φαινόταν από τη συνεχή και ογκούμενη έκφραση της δυσαρέσκειας των λαϊκών στρωμάτων και της νεολαίας, στην οποία η χούντα αντέτασσε τις πιο σκληρές μεθόδους βίας, για να φανερώσει έτσι την αδυναμία και όχι τη δύναμή της.

Ετσι φτάσαμε στο φθινόπωρο του 1973, που σημάδεψε ανεξίτηλα τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Τα γεγονότα που συνέβησαν τότε, ιδιαίτερα το μήνα Νοέμβρη, ήταν τόσο γρήγορα στην εξέλιξή τους και τόσο σημαντικά στην ουσία τους για τη ζωή και το μέλλον του ελληνικού λαού, που υπό διαφορετικές συνθήκες ίσως να χρειαζόταν πολύς χρόνος για να συμβούν. Μέσα σε λίγες μέρες - και σ' ορισμένες περιπτώσεις μέσα σε λίγες ώρες - φούντωσε και ξέσπασε ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς και την αμερικανοκρατία πολύχρονη συσσωρευμένη αγανάκτηση.

Ηδη από τις αρχές του '73, με τις μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις και την κατάληψη της Νομικής, διαφαίνονταν σημάδια ποιοτικών εξελίξεων μέσα στο μαζικό νεολαιίστικο αντιδικτατορικό κίνημα. Κι αν προσθέσει κανείς και τις κινητοποιήσεις - μικρές ή μεγάλες δεν έχει σημασία - των εργατών, των υπαλλήλων, των αγροτών και των άλλων λαϊκών στρωμάτων εύκολα αντιλαμβάνεται γιατί η χούντα τη χρονιά αυτή βιάζεται να εμφανίσει διαφορετικό πρόσωπο απ' ό,τι στο παρελθόν, είτε με το μέτρο της χορήγησης αμνηστίας, είτε με την κατάργηση του θεσμού της μοναρχίας και τη διενέργεια "δημοψηφίσματος" για το πολιτειακό, είτε με τη "φιλελευθεροποίηση" του Μαρκεζίνη και τη διατύπωση υποσχέσεων για ταχύτατη διενέργεια εκλογών. Ηταν φανερό πως προετοιμαζόταν μια ελεγχόμενη αλλαγή φρουράς, από το στρατιωτικό σ' ένα πολιτικο-κοινοβουλευτικό καθεστώς χωρίς να θιγούν τα θεμέλια του δικτατορικού καθεστώτος και ασφαλώς χωρίς να ενοχληθούν και οι πραξικοπηματίες - όσοι έκαναν το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 κι όσοι συνεργάστηκαν μαζί του - αφού τόσες υπηρεσίες πρόσφεραν στην οικονομική ολιγαρχία του τόπου και στους ξένους προστάτες της. Αυτή η επιχείρηση συντρίφτηκε ολόκληρη πάνω στον ξεσηκωμό του λαού το Νοέμβρη του 1973 και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Ο Αντιδικτατορικός "Ριζοσπάστης" προσπάθησε - παρά τις δυσκολίες της έκδοσής του - να είναι μέσα στις εξελίξεις, να ενημερώνει, μα πάνω απ' όλα να καθοδηγεί την αντιδικτατορική και αντιιμπεριαλιστική πάλη του λαού, των εργαζομένων, των κομμουνιστών, των μελών, των φίλων και των οπαδών του Κόμματος, αλλά και όσων στον έναν ή στον άλλο βαθμό επηρεάζονταν από το ΚΚΕ. Οι "Στιγμές της Ιστορίας" θα σταθούν στο φθινόπωρο του '73, αναδημοσιεύοντας κείμενα από τα φύλλα του Οκτώβρη και του Νοέμβρη του "Ρ".

Από το φύλλο του Οκτώβρη 1973 αναδημοσιεύουμε το χρονικό των εργατικών κινητοποιήσεων που υπάρχει στην τελευταία σελίδα της εφημερίδας με τίτλο: "ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ". Ετσι ο αναγνώστης μπορεί να πάρει μια μικρή εικόνα της κινητικότητας που εμφάνιζε το εργατικό - μαζικό κίνημα.

Από το φύλλο του Νοέμβρη 1973 αναδημοσιεύουμε:

- Το κύριο άρθρο της εφημερίδας για τα 55 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ. - Την ανακοίνωση της 20/11/1973 του Γραφείου του κλιμακίου της ΚΕ του ΚΚΕ για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Πρόκειται για ένα δυσεύρετο και ιδιαίτερα σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο.

- Το σχόλια της 3ης σελίδας από τη στήλη "ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΑ" για την πτώση του Παπαδόπουλου.