Η αύξηση της ζήτησης για ενέργεια παγκοσμίως είναι ένα από τα σοβαρότερα σύγχρονα προβλήματα, αλλά, δυστυχώς, η συζήτηση γύρω από το θέμα αυτό είναι αποσπασματική και πολλές πτυχές της σκόπιμα "συσκοτισμένες". Τα συμφέροντα γύρω από τον τομέα αυτόν είναι τεράστια και δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο και τρόπο, για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, αγνοώντας οποιαδήποτε άλλη διάσταση, ακόμα κι αν αυτή αφορά το μέλλον του πλανήτη.

Τα ορυκτά καύσιμα,δηλαδή το πετρέλαιο, ο άνθρακας και το φυσικό αέριο συνολικά εκτιμούνται σε 10 τρισ. ισοδύναμα βαρέλια πετρελαίου. Διάφοροι υπολογισμοί προσδιορίζουν τη διάρκεια ζωής τους - με τους σημερινούς ρυθμούς κατανάλωσης - 170 χρόνια. Και μετά; Το πυρηνικό λόμπι έχει έτοιμη την απάντηση. Θα αναλάβει αυτό την κάλυψη της ενέργειας. Ενας εφιάλτης που θα πρέπει να παλέψουμε από τώρα να αποφευχθεί.Τους λόγους είχαμε την ευκαιρία να αναλύσουμε αρκετές φορές από τη στήλη αυτή. Η συνέχιση της παραγωγής ενέργειας στα σημερινά επίπεδα θα σημάνει μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 0,3 βαθμούς Κελσίου κάθε δέκα χρόνια! Ενα δεύτερο και εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι το περιβαλλοντικό κόστος το προερχόμενο από την εξόρυξη και κυρίως τη μετατροπή των ορυκτών καυσίμων σε ενέργεια. Καταστροφή του τοπίου, παραγωγή αερίων που συμβάλλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την καταστροφή της στοιβάδας του όζοντος κ.ο.κ. Με βάση τους ρυθμούς που σημειώθηκαν την εικοσαετία 1970 - 1990 έχει εκτιμηθεί ότι σε 100 χρόνια η ετήσια κατανάλωση ενέργειας θα είναι 50 φορές μεγαλύτερη από τη σημερινή. Κι ίσως αυτό να φαντάζει σαν "υπόθεση του παραλόγου" μια και, τόσο οι τεχνικοί περιορισμοί,όσο και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, είναι ασύλληπτες. Ομως απαντήσεις δεν έχουν δοθεί για το τι μέλλει γενέσθαι. Γίνεται κάτι παραπάνω από σαφές ότι ο τύπος οικονομικής ανάπτυξης,που ακολουθείται και που συνδέεται άμεσα με το ενεργειακό μοντέλο στις αναπτυγμένες χώρες (που είναι και οι πλέον ενεργοβόρες) δεν μπορεί να εξακολουθήσει να παραμένει ο ίδιος.

Στο φτωχό Νότο δε μιλάμε για αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας όπως στο Βορρά.Στις χώρες αυτές, η βασική πηγή ενέργειας για εκατομμύρια ανθρώπων είναι το ξύλο.Η ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση έχει οδηγήσει στην αποδάσωση τεράστιων εκτάσεων. Σαν συνέπεια έχουμε τη διάβρωση των εδαφών, πλημμύρες και τη μείωση της αγροτικής παραγωγής.Η τελευταία, σε συνδυασμό με την υψηλή γεννητικότητα οδηγεί στην εκχέρσωση ακόμα μεγαλύτερων καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Ενας φαύλος κύκλος που οδηγεί στην περιβαλλοντική υποβάθμιση και την αδυναμία κάλυψης των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού τους.

Η κατά κεφαλή κατανάλωση χάλυβα το 1968 στις ΗΠΑ ήταν 342 φορές μεγαλύτερη από αυτήν της Ινδονησίας, 86 του Πακιστάν και 68 της Κεϋλάνης. Οι ΗΠΑ, με λιγότερο από το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνουν το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας και το ίδιο ποσοστό χάλυβα, βαμβακιού, χαρτιού κ.ά. ΗΠΑ, Καναδάς, ΕΕ, Αυστραλία, Ιαπωνία και Ρωσία με το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού, κατανάλωσαν τη δεκαετία του εβδομήντα το 90% της συνολικής ενέργειας. Η ψαλίδα μεταξύ Βορρά και Νότου στην κατανάλωση ενέργειας εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποτελεί φρένο στην ανάπτυξη του Νότου παρά τις βελτιώσεις που σημειώθηκαν.

Την εικοσαετία του 1970 - 1990 ο Νότος τριπλασίασε την ποσότητα ενέργειας που καταναλώνει, ενώ στο Βορρά είχαμε αύξηση περίπου 20%. Ομως μεταξύ των χωρών του Νότου είχαμε τεράστιες αποκλίσεις. Π.χ. οι κάτοικοι της Ταϊλάνδης καταναλώνουν δεκαπλάσια κατά κεφαλή ενέργεια από τους αντίστοιχους του Μπακλαντές, ενώ οι Κορεάτες τριπλάσια από τους Ταϊλανδούς. Αλλά και στο εσωτερικό των χωρών αυτών υπάρχουν τεράστιες ανισότητες μεταξύ αστικού και αγροτικού πληθυσμού. Πετρέλαιο διαθέτουν ελάχιστες χώρες. Τα 3/4 των αναπτυσσόμενων χωρών το εισάγουν. Από τις 38 φτωχότερες χώρες οι 29 εισάγουν πάνω από το 70% της ενέργειας που καταναλώνουν. Κι αυτό μεταφράζεται με ακόμα μεγαλύτερη υπερχρέωσή τους.Να επισημάνουμε ότι πάνω από 2 δισ. ανθρώπων δεν έχουν ηλεκτρισμό.Η απαρχαιωμένη τεχνολογία που χρησιμοποιείται στο Νότο είναι αναποτελεσματική και ρυπογόνα. Η καύση των ξύλων στις κουζίνες των σπιτιών που κατοικούνται από 700 εκατομ. πληθυσμού και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και των σωματιδίων είναι βασική αιτία για το θάνατο 3,5 εκατομ. παιδιών το χρόνο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Η κατανάλωση ενέργειας, με το τρόπο που γίνεται, συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν συνεχιστούν οι σημερινοί ρυθμοί οι 1,8 δισ. τόνοι άνθρακα το 2025 θα γίνουν 5,5 δισ. τόνοι. Κι αυτό μεταφράζεται με αύξηση 50% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Το ενεργειακό ισοζύγιο μεταξύ Βορρά και Νότου μπορεί να επιτευχθεί μόνο από το περιορισμό της παραγωγής - κατανάλωσης του Βορρά, παρά τις συνταγές διάφορων διεθνών οργανισμών για εντατική ανάπτυξη στο Νότο. Γιατί αυτή απαιτεί αστρονομικά ποσά που ούτε υπάρχουν, ούτε θα υπάρξουν έτσι όπως είναι διαρθρωμένο το πλαίσιο της διεθνούς οικονομίας. Τουλάχιστο προς το παρόν.

ΠΗΓΕΣ

1. Α. Γεωργόπολος, "Γη ένας μικρός εύθραυστος πλανήτης"

2. N. Μολυβιάτης, "Μαθήματα στο πράσινο", "Σαββάλας"

3. World Watch, "Η κατάσταση του πλανήτη"

Πίνακας Ι, Ενέργεια στις αναπτυσσόμενες χώρες

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Πηγή Ποσοστό %

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Βιομάζα 35

Πετρέλαιο 26

Ανθρακας 25

Φυσικό αέριο 8

Ανανεώσιμες 6

Πυρηνική "1

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -