Οταν η Ιστορία γίνεται σιωπή

Οταν η Ιστορία γίνεται σιωπή

"Η περιπέτεια των Βαλκανίων"

Είναι γεγονός ότι η σωστή αξιοποίηση της Ιστορίας και των πορισμάτων αυτής συμβάλλει στη διαμόρφωση ιστορικής σκέψης και ιστορικής συνείδησης και, ταυτόχρονα, αναπτύσσει τις κοινωνικές ευαισθησίες και τον προβληματισμό. Οταν, όμως, αποκλίνει από την πραγματική της αποστολή και μεταβάλλεται σε εργαλείο σκοπιμοτήτων και σε στήριγμα ευκαιριακών επιχειρημάτων, τότε ευτελίζεται, χάνει το νόημά της και μπορεί να καταστεί επικίνδυνη. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει και στις μέρες μας. Φαίνεται ότι πολλοί ξεχνούν πολλά από την Ιστορία, για να διαμορφώσουν μια χρηστική και "επιβιωτική" εκδοχή της. Ετσι, χρησιμοποιούν την Ιστορία ως ιδεολογία ή την υποκαθιστούν με διάφορα μυθολογικά κατασκευάσματα, τα οποία χαρακτηρίζονται από αχαλίνωτη υπερβολή, μεγαλόστομη και ανόητη ηθικολογία και αναπαραγωγή μειωμένης ποσότητας πληροφοριών, με συνέπεια να αποπροσανατολίζουν και να δημιουργούν μια επίπλαστη πραγματικότητα.

Τότε η ιστορία σιωπαίνει και τα γεγονότα φαίνονται αυτόματα ή και μεταφυσικά, χωρίς να συνδέονται με τα προηγούμενα και χωρίς αιτιακές σχέσεις.

Και όμως υπάρχουν αιτιακές σχέσεις στα γεγονότα που συγκλονίζουν τη βαλκανική χερσόνησο και προκαλούν εύλογη αγανάκτηση και πρόδηλη ανησυχία στους λαούς της. Οι ΝΑΤΟικοί βομβαρδισμοί στη Γιουγκοσλαβία, οι καταστροφές και η ανείπωτη συμφορά στο Κόσσοβο, το κύμα των δυστυχισμένων προσφύγων, όπως και πριν στη Βοσνία και στην Κράινα, η συνεχιζόμενη διάλυση της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας, η περιθωριοποίηση των Βαλκανίων και η επαναφορά τους στο ζοφερό παρελθόν του πολέμου, η επιχειρούμενη απόπειρα των ΝΑΤΟικών δυνάμεων να εγκατασταθούν μόνιμα στα Βαλκάνια - Βοσνία, Αλβανία, Σκόπια, Κόσσοβο και υπάρχει και συνέχεια - η αυξανόμενη ανάμειξη της Τουρκίας στα βαλκανικά πράγματα και η οριστική περιθωριοποίηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, δεν είναι ούτε ασυνεχή, ούτε ασύνδετα μεταξύ τους γεγονότα.

Φαίνεται ως διαστροφή της Ιστορίας το θλιβερό γεγονός ότι νικητές (Αμερικανοί, Βρετανοί) και ηττημένοι (Γερμανοί, Ιταλοί) του Β Παγκόσμιου Πολέμου βρίσκονται τώρα ενωμένοι για να αφανίσουν έναν παρτιζάνικο λαό, με τεράστια προσφορά στον αντιφασιστικό αγώνα και με πολλά θύματα. Δεν είναι, όμως, διαστροφή της Ιστορίας, αλλά η ίδια η Ιστορία. Η μη ύπαρξη πλέον του αντίπαλου δέους, της Σοβιετικής Ενωσης και των συμμάχων της, άνοιξε την όρεξη των δυνάμεων αυτών να ξεκαθαρίσουν παλαιούς λογαριασμούς που εκκρεμούσαν από τη λήξη του Β Παγκόσμιου Πολέμου και παρέμεναν άλυτοι εξαιτίας της ισορροπίας που είχε επιβληθεί. Ετσι, αποδύθηκαν σ' ένα κυνήγι προνομιακών χώρων στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη. Η άγνοια αυτής της πραγματικότητας ή η υποτίμησή της για λόγους σκοπιμότητας οδηγεί την πολιτική σκέψη να παραδέρνει μεταξύ υποκειμενισμού, βολονταρισμού και αντικειμενικότητας.

Ετσι, η πραγματικότητα στενεύει για να χωρέσει στις προθέσεις μας και στις επιθυμίες μας. Στενεύουμε την πραγματικότητα, όταν διαλαλούμε ότι "η Ευρώπη σέρνεται πίσω από το άρμα των Αμερικανών και αυτό είναι κρίμα, γιατί οι Ευρωπαίοι έχασαν την ευκαιρία...". Πειθαναγκάζουμε έτσι εαυτούς και αλλήλους να αποδεχτούν ότι οι βαλκανικές τραυματικές εμπειρίες χωρούν στον ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό, ο οποίος δρα έτσι, όχι γιατί το επιθυμεί, αλλά γιατί είναι ακόμα ατελής. Και όμως, η Ευρώπη δεν ξεκαθαρίζει μόνον παλαιούς λογαριασμούς, ανοιχτούς από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά ανοίγει νέους ορίζοντες, μέσω της αμερικανικής ηγεμονίας. Δημιουργεί μια σειρά νέων προτεκτοράτων, δηλαδή τα πολιτικά, κοινωνικά και ιδεολογικά πλαίσια που την εξυπηρετούν, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον καλύτερα, προκειμένου να τεθούν οι βάσεις της προς Ανατολάς διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και να περιοριστούν τα ερείσματα της Ρωσίας στα Βαλκάνια και στην Ασία. Εξάλλου, ο ρόλος των ευρωπαϊκών δυνάμεων ήταν πρόδηλος στη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας, καθώς αυτοί που επέμειναν πρώτοι ήταν οι Γερμανοί.

Ας αποσυνδέσουμε, λοιπόν, τους μύθους από την πραγματικότητα και ας αφαιρέσουμε το φίμωτρο από την Ιστορία. Οπως ακριβώς οι ΗΠΑ, έτσι οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις έχουν μια σαφέστατη ενιαία εξωτερική πολιτική σε σχέση με τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη. Η Γερμανία, η νέα μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη, μετέβαλε σε οικονομικούς δορυφόρους της την Πολωνία, την Τσεχία, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία, περιθωριοποιώντας τη Ρωσία. Η αποσύνθεση, συνεπώς, των Βαλκανίων, η εξάλειψη ισχυρών περιφερειακών πόλων, όπως της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η χρησιμοποίηση των μειονοτήτων για στρατηγικούς λόγους, ώστε να καλλιεργείται η εχθρότητα ανάμεσα σε έθνη και λαούς της περιοχής, αποτελούν όρο για την επιβεβαίωση της ισχύος της στην Ευρώπη. Οι Γάλλοι από την πλευρά τους, ταυτίζουν τα συμφέροντά τους στην παρούσα φάση με τους Γερμανούς και επιχειρούν να παγιώσουν μια γαλλογερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη (βλ. και το γαλλογερμανικό άξονα στην ΕΕ). Από την άλλη πλευρά, οι Βρετανοί αντιδρώντας στην παραπάνω κατεύθυνση, ευθυγραμμίζονται απόλυτα με τους Αμερικανούς, τόσο στα συμφέροντά τους στην Ευρώπη, όσο και σ' αυτά του πετρελαίου. Τέλος, οι Ιταλοί, φοβούμενοι την απομόνωση, υπερασπίζουν πάντα το δικό τους προτεκτοράτο στην περιοχή, την Αλβανία. Οι πολιτικές αυτές συμβαδίζουν εν μέρει με τη συνολική λύση των ΗΠΑ, που έρχονται να συντρίψουν τη "δύστροπη" Σερβία, να περικυκλώσουν την Ελλάδα, να επιβάλουν στην Ευρώπη τον Ατλαντικό προσανατολισμό και να εδραιώσουν την παρουσία της Τουρκίας στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια.

Αυτή η "νέα τάξη πραγμάτων", που ηθελημένα αγνοούν οι διάφορες "εμβριθείς" αναλύσεις διευκολύνεται αφάνταστα στα σχέδιά της από την παραδοσιακή πολιτική εξάρτησης των κυρίαρχων τάξεων στη Βαλκανική χερσόνησο και προσφάτως και στην Ανατολική Ευρώπη. Η πολιτική αυτή που ήταν και συνεχίζει, κατά κάποιο τρόπο, να είναι ένα κράμα εθνικισμού, επαρχιωτισμού και προσκόλλησης στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, οδηγεί αναπόφευκτα στον κατακερματισμό του βαλκανικού χώρου και στην εχθρότητα των κρατών, που πυροδοτείται από τα έξω. Η ίδια πολιτική ίσχυσε και μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η Γιουγκοσλαβία κομματιάστηκε, με χιλιάδες νεκρούς, με χιλιάδες πρόσφυγες, με διάλυση της οικονομίας της. Το αλβανικό ζήτημα, το ζήτημα δηλαδή των αλβανικών μειονοτήτων στο Μαυροβούνιο, τη Σερβία και τα Σκόπια εξερράγη και η Αλβανία οδηγήθηκε στα χέρια των Δυτικών και της Τουρκίας, γεγονός που εν μέρει συμβαίνει και με τη Βουλγαρία. Η δημιουργία του κράτους των Σκοπίων διατάραξε τις σχέσεις του με την Ελλάδα, ενώ το Μαυροβούνιο οδηγείται μετά το Κόσσοβο σε απόσχιση και έπεται συνέχεια (βλ. Βοϊβοντίνα, Σαντζάκ).

Ο κατακερματισμός του βαλκανικού χώρου και η δημιουργία προτεκτοράτων βρίσκονται στην πορεία τους. Το βαλκανικό όραμα του Ρήγα, τα ισχυρά Βαλκάνια που δεν αποτελούν μαριονέτες των ιμπεριαλιστικών κρατών υπονομεύτηκαν και συνεχίζουν να υπονομεύονται και από τα μέσα, από τις κυρίαρχες τάξεις και ηγεσίες, δηλαδή, των βαλκανικών κρατών, οι οποίες κοντόφθαλμα υπηρετούν τις μεγάλες δυνάμεις και ακολουθούν τα εγκληματικά κελεύσματά τους. Αυτή ακριβώς την πολιτική επιχειρεί να παγιώσει και η σημερινή ελληνική κυβέρνηση και οι διάφοροι αναλυτές της. Επιχειρείται λοβοτομή στην πολιτική σκέψη και ουσιαστικά αθωώνονται οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, όταν καταλογίζουν σ' αυτές μόνο ανεπάρκεια.

Ετσι, ψελλίζουν για τις ελλείψεις εξωτερικής πολιτικής της Ευρώπης (αλήθεια αυτό φαίνεται στα Βαλκάνια;), για την απουσία μεγάλων ηγετών (ο Χέλμουτ Κολ που αναφέρεται, διέλυσε τη Γιουγκοσλαβία) ή ότι η άμοιρη και άβουλη Ευρώπη παρασύρεται από τις ΗΠΑ. Η επιθυμία, δηλαδή, γίνεται πραγματικότητα. Οτιδήποτε δε βολεύει τις προσδοκίες τους, δε συμβαδίζει με το μονόδρομο της ΟΝΕ και τις κατευθύνσεις τους αλλοιώνεται ή εξωραϊζεται στα μέτρα τους.

Η πραγματικότητα, όμως, είναι άλλη. Η "νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων" των Αμερικανών και των συνειδητών συμμάχων τους επιβάλλεται και παγιώνεται με γοργούς ρυθμούς, όσο η Ρωσία παραπαίει και οι ασιατικοί κολοσσοί (Κίνα, Ινδία) αδυνατούν να λειτουργήσουν ως πλανητικής εμβέλειας υπερδυνάμεις, που θα οδηγούσαν σε μια νέα παγκόσμια ισορροπία, με θεσμικές εγγυήσεις για τη διεθνή νομιμότητα. Το σύνδρομο του αντίπαλου δέους που διακατέχει τους εμπνευστές της νέας τάξης, τους καθιστά βίαιους και απάνθρωπους. Ετσι, μια αμερικανοσυμμαχική πλανητική απολυταρχία, με μοχλό το ΝΑΤΟ, θα καταρρακώνει διαρκώς και θα εξευτελίζει το Διεθνές Δίκαιο με γκανγκστερικές επιδρομές. Στην πορεία αυτή τα ανθρώπινα δικαιώματα θα χρησιμοποιούνται επιλεκτικά για τη δικαιολόγηση των εγκλημάτων, ενώ ο ρόλος του ΟΗΕ θα είναι απλά διακοσμητικός.

Το σενάριο αυτό εκτυλίσσεται και σήμερα στη Γιουγκοσλαβία, με τη βαρβαρότητα που εκδηλώνεται στο Κόσσοβο, για την "υπεράσπιση" των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η συνταγή ήταν απλή. Μετονομάστηκαν οι πριν λίγο καιρό τρομοκράτες, κατά τους Αμερικανούς, σε απελευθερωτικό στρατό και οπλίστηκαν πανταχόθεν. Ετσι, δημιουργήθηκε ή καλύτερα έλαβε υπόσταση ο απελευθερωτικός στρατός Κοσσυφοπεδίου (UCK), ένα συνονθύλευμα ετερόκλητων αλλά και ύποπτων στοιχείων, ο οποίος χρηματοδοτήθηκε από ισχυρούς κύκλους άγνωστης προέλευσης, αλλά και από το εμπόριο ναρκωτικών της αλβανικής μαφίας. Στόχος του στρατού η εξυπηρέτηση των σκοτεινών συμφερόντων του ιμπεριαλισμού. Στη συνέχεια επινοήθηκε η περιβόητη συμφωνία του Ραμπουγέ, ως πολεμική προβοκάτσια, καθώς ήταν γνωστό και στους ανόητους ότι οι Σέρβοι δε θα μπορούσαν ποτέ να αποδεχτούν συμφωνία που καταργούσε την εθνική τους ανεξαρτησία. Ετσι μεθοδεύτηκε το έγκλημα κατά του γιουγκοσλαβικού λαού και όχι κατά του Μιλόσεβιτς, κατά των Σέρβων και των αλβανόφωνων του Κοσσόβου που βρίσκονται στον άπελπι δρόμο της προσφυγιάς.

Ο ανείπωτος αυτός φασισμός της δύναμης που αφανίζει το λαό της Γιουγκοσλαβίας θέτει σε κίνδυνο όλα τα Βαλκάνια. Επομένως, η στήριξη του λαού της Γιουγκοσλαβίας, στην προκειμένη περίπτωση, σημαίνει και στήριξη της ειρήνης και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Ο όποιος συμψηφισμός των ευθυνών που επιχειρείται από αδαείς - ευθύνεται ο Μιλόσεβιτς όσο και το ΝΑΤΟ - συσκοτίζει και υπεραπλουστεύει τα πράγματα και, κυρίως, δεν υπηρετεί την ειρήνη. Είναι άδικο και εκ του πονηρού να δικαιολογούνται τα εγκλήματα του ΝΑΤΟ στην πολύπαθη Γιουγκοσλαβία, επειδή η ηγεσία της δεν πολιτεύτηκε έστω καλώς.

Στόχος των ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών, εξάλλου, δεν είναι ο Μιλόσεβιτς. Στόχος είναι η μεγάλη οικονομική - πλουτοπαραγωγική (ορυχεία μολύβδου και ψευδαργύρου και παραγωγή καδμίου, αργύρου, χρυσού) και στρατηγική αξία του Κοσσυφοπεδίου (το υψίπεδο και οι διαβάσεις του είναι από τις τοποθεσίες με τη μεγαλύτερη στρατηγική αξία στη βαλκανική ενδοχώρα). Στόχος είναι ο κατακερματισμός των Βαλκανίων, η παγκόσμια ηγεμονία χωρίς αντιστάσεις, η σιωπή των λαών και η αίσθηση της αδυναμίας τους, ή ο στραγγαλισμός των ελευθεριών, η φτώχεια, η ενδυνάμωση του κεφαλαίου, η εγκαθίδρυση της παγκόσμιας οικονομίας σε μια παγκόσμια τάξη με την απόλυτη επιβολή των ισχυρών και με χωροφύλακα το ΝΑΤΟ. Είναι δυνατόν να υποτιμούμε τόσο όλα αυτά, ώστε να τα συμψηφίσουμε με την όποια πολιτική του Μιλόσεβιτς;

Η απάντηση, συνεπώς, στο αποτρόπαιο αυτό έγκλημα που συντελείται δεν είναι ο συμψηφισμός των ευθυνών και ο συνακόλουθος εφησυχασμός, αλλά η συνολική αντίσταση των λαών και δη των βαλκανικών λαών, τώρα που η περιοχή τους κινδυνεύει να γίνει παρανάλωμα του πυρός. Η συνεχιζόμενη αυτή κατάσταση και η επαπειλούμενη επέμβαση χερσαίων δυνάμεων θα είναι η αρχή του τέλους για τις βαλκανικές χώρες, όπως είναι σήμερα. Πριν, λοιπόν, είναι αργά πρέπει να αναπτυχθούν οι αντίρροπες δυνάμεις. Τα ισχυρά, ανεξάρτητα, συνεργαζόμενα και ειρηνικά Βαλκάνια πρέπει να είναι οι αντίρροποι στόχοι στον κατακερματισμό, στην αποδυνάμωση, στην εξάρτηση, στον πόλεμο, στην προσφυγιά και στην οικονομική εξαθλίωση αυτών. Οι λαοί των Βαλκανίων πρέπει να διδαχθούν από την Ιστορία και να καταλάβουν ότι αυτό που τους χωρίζει είναι η πολιτική των εκάστοτε ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που συνεπικουρούνται από "Δούρειους Ιππους" εντός, η πολιτική του κατακερματισμού, η πολιτική του "διαίρει και βασίλευε".

Η υπεράσπιση, συνεπώς της εδαφικής ακεραιότητας της Γιουγκοσλαβίας και η καταγγελία των ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών αποτελούν όρο απαράβατο για την ειρήνη και την ύπαρξη των ίδιων των βαλκανικών κρατών.

Σπύρος ΤΖΟΚΑΣ

Πανεπιστημιακός