"Τα εδαφικά δικαιώματα πάνω στη Γη πρέπει να γίνουν καθήκον, όταν ένας μεγάλος λαός προορίζεται να καταστραφεί επειδή δεν έχει την απαιτούμενη έκταση... Εμείς οι εθνικοσοσιαλιστές... βάζουμε οριστικό τέλος στην προπολεμική αποικιακή κι εμπορική πολιτική μας και ενδυναμώνουμε τη μελλοντική κατακτητική πολιτική. Ομως αν σήμερα μιλούμε για νέες εκτάσεις στην Ευρώπη, δεν έχουμε βέβαια κατά νου τίποτ' άλλο παρά τη Ρωσία και τα γειτονικά μ' αυτήν κράτη. Το πεπρωμένο το ίδιο είναι σαν να μας τη δείχνει με το δάχτυλο... Το γιγάντιο κράτος του βορρά είναι πια ώριμο για εξανδραποδισμό... Πρέπει να βλέπουμε το ρωσικό μπολσεβικισμό σαν εκπρόσωπο της προσπάθειας των Εβραίων του 20ού αιώνα, να κυριαρχήσουν στον κόσμο...". (Α. Χίτλερ: "Ο Αγών μου", εκδόσεις ΔΑΡΕΜΑ, τόμος Β σελ. 289, 290, 297).

Ηταν χαράματα της Κυριακής 22 Ιούνη 1941 όταν η ναζιστική Γερμανία, χωρίς καν να προβεί στη σχετική τυπική προειδοποίηση, εξαπέλυσε στρατιωτική επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Πριν καλά καλά χαράξει η μέρα, η χιτλερική αεροπορία προχώρησε σε μαζικές επιδρομές ενάντια στις πόλεις Κάουνας, Μινσκ, Κίεβο, Οδησσό, Σεβαστούπολη κ.ά., ενώ δεκάδες γερμανικά πυροβόλα και όλμοι άνοιξαν καταιγιστικά πυρά ενάντια στις σοβιετικές στρατιωτικές θέσεις της μεθορίου. Ακόμη ισχυρές μονάδες κρούσης του γερμανικού στρατού άρχισαν επίθεση σε μέτωπο από τη Βαλτική ως τα Καρπάθια και ταυτόχρονα άρχισαν μάχες νότια των Καρπαθίων, κατά μήκος των σοβιετορουμανικών συνόρων μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.

Μιάμιση ώρα από την έναρξη της επίθεσης η γερμανική κυβέρνηση κήρυξε και τυπικά τον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ και λίγες ώρες μετά, το ναζιστικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωνε ότι η επίθεση έγινε "για να σώσουμε όλο τον παγκόσμιο πολιτισμό από το θανάσιμο κίνδυνο του μπολσεβικισμού". Στις 7 το πρωί από το γερμανικό ραδιόφωνο ο Γκαίμπελς διάβασε διακήρυξη του Χίτλερ "Προς Ολόκληρο το Γερμανικό Εθνος", όπου, μεταξύ άλλων, αναφερόταν: "Σταθμίσας την κατάστασιν με την ύψιστην σοβαρότητα, κατεχόμενος από θλίψιν κατά τους μήνας της σιωπής, δύναμαι επί τέλους να ομιλήσω ελευθέρως, Γερμανικέ λαέ! Την στιγμήν αυτήν αρχίζει μια εκστρατεία, η έκτασις της οποίας συγκρίνεται με τας μεγαλυτέρας εκστρατείας της ιστορίας. Απεφάσισα και αύθις σήμερον να θέσω τας τύχας και το μέλλον του ράιχ και του λαού μας εις τας χείρας των στρατιωτών μας. Είθε ο θεός να μας βοηθήσει, ειδικότερον εις αυτόν τον αγώνα" (Allan Clark: "Βαρβαρόσσα: η γερμανορωσική σύρραξις 1941 - 1945", Εκδοση ΓΕΣ, 1968, σελ. 47).

Μετά τη Γερμανία, στον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ μπήκαν η Ιταλία, η Ρουμανία, η Φινλανδία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία. Για να κατανοήσουμε, μάλιστα, την κατάσταση που επικρατούσε στην Ευρώπη όταν τα χιτλερικά στρατεύματα παραβίαζαν το σοβιετικό έδαφος, θα πρέπει να έχουμε κατά νου πως ως τα μέσα του 1941 η φασιστική Γερμανία είχε επιβάλει την κυριαρχία της, έμμεσα ή άμεσα, πάνω σ' ένα απέραντο έδαφος, που εκτεινόταν από τις ακτές του Ατλαντικού ως τα σοβιετικά σύνορα κι από το Νάρβικ ως την Κρήτη. Στην Ευρώπη, ουσιαστικά, οι μόνες χώρες που ήταν ελεύθερες ήταν η Σοβιετική Ενωση και η Αγγλία.

Η ικανότητα της Γερμανίας να διεξαγάγει πόλεμο εναντίον της Ευρώπης, εναντίον της ΕΣΣΔ και γενικότερα εναντίον ολόκληρου του κόσμου, δεν προέκυψε από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι Γερμανοί ιμπεριαλιστές προετοιμάζονταν από πολύ καιρό πριν για πόλεμο και για παγκόσμια κυριαρχία. Ετσι ανοικοδόμησαν τη βιομηχανία τους και αύξησαν σημαντικά τις δυνατότητες της παραγωγής της, χάρη κυρίως στα κεφάλαια των άλλων ιμπεριαλιστικών χωρών της Δυτικής Ευρώπης και κυρίως χάρη στα κεφάλαια των ΗΠΑ. Το 1933 οι επενδύσεις κεφαλαίων στη γερμανική βιομηχανία ήταν 557 εκατομμύρια μάρκα, ποσό που το 1939 εκτινάχτηκε στα 4.432 εκατομμύρια μάρκα. Στο διάστημα 1933 - 1938 η παραγωγή της γερμανικής μηχανουργίας αυξήθηκε σχεδόν τέσσερις φορές κι ακόμη περισσότερο αυξήθηκε η παραγωγή βασικών πολεμικο-στρατηγικών υλών. Ετσι για παράδειγμα η παραγωγή αλουμινίου που στα 1932 έφτανε τους 19 χιλιάδες τόνους, το 1939 έφτασε τους 200 χιλιάδες τόνους. Ακόμη τα αμερικανικά μονοπώλια βοήθησαν τους Γερμανούς βιομηχάνους να οργανώσουν σε μεγάλη έκταση την παραγωγή συνθετικής βενζίνης και συνθετικού καουτσούκ.

Σε ό,τι αφορά καθαρά στην πολεμική παραγωγή, η πρόοδος της ναζιστικής Γερμανίας, χάρη στα ξένα κεφάλαια, υπήρξε εντυπωσιακή. Από το 1933 που οι ναζί ανέβηκαν στην εξουσία έως το 1940 η γερμανική πολεμική παραγωγή αυξήθηκε 22 φορές.

Η παραγωγική δυνατότητα της Γερμανίας, οι εφεδρείες της και η πολεμική της ικανότητα αυξήθηκαν, επίσης, απότομα και ουσιαστικά, όταν με τις πλάτες ή την ανοχή των ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών της Δύσης οι χιτλερικοί κατέκτησαν μια σειρά καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης. "Ο πόλεμος στη Δύση - γράφει ο Γερμανός ειδικός στα θέματα της πολεμικής οικονομίας Χανς Κερλ - μετέβαλε απότομα την πολεμικο - οικονομική βάση της Γερμανίας. Πρώταπρώτα βελτιώθηκε σημαντικά η θέση της σε πρώτες ύλες. Η Νορβηγία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και κυρίως η Γαλλία, είχαν συγκεντρώσει στα λιμάνια τους, στους πρώτους 7 μήνες του πολέμου, τεράστια αποθέματα στρατηγικών υλών: μετάλλων, καυσίμων, καουτσούκ, πρώτων υλών για την υφαντουργία κλπ., που όλ' αυτά έπεσαν στα χέρια των Γερμανών σαν λεία πολέμου. Επίσης και η βιομηχανία αυτών των χωρών ήταν καλά εφοδιασμένη με πρώτες ύλες και εκτέλεσε πολλές γερμανικές παραγγελίες χωρίς να 'χει ανάγκη για νέες πρώτες ύλες. Η βάση της παραγωγής σιδήρου και ατσαλιού είχε αρκετά ευρυνθεί, τα ανθρακωρυχεία, τα μεταλλεία και τα χαλυβουργεία της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Γαλλίας και της Πολωνίας, μας παραδόθηκαν σχεδόν άθικτα" (Υπουργείο Αμύνης ΕΣΣΔ: "Β Παγκόσμιος Πόλεμος", εκδόσεις "20ός αιώνας", Αθήνα 1959, σελ. 129 - 131).

Τα στοιχεία αυτά είναι νομίζουμε αρκετά για να κατανοήσει κανείς πώς έγινε δυνατή η επίθεση εναντίον της ΕΣΣΔ - και εναντίον ολόκληρης της ανθρωπότητας - αλλά και για να συνειδητοποιήσει ότι η μήτρα κάθε σύγχρονου πολέμου είναι ο ιμπεριαλισμός.

Το ναζιστικό στρατιωτικό σχέδιο εισβολής στη Σοβιετική Ενωση είχε την κωδική ονομασία σχέδιο "Μπαρμπαρόσα". Επρόκειτο για την υπ' αριθμόν 21 κατευθυντήρια διαταγή του Χίτλερ, που εγκρίθηκε στις 18 Δεκέμβρη 1940. Στην εν λόγω διαταγή μεταξύ άλλων υπογραμμιζόταν: "Οι γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις πρέπει να είναι έτοιμες να συντρίψουν τη Σοβιετική Ρωσία με μια ταχεία εκστρατεία, ακόμη και πριν τελειώσει ο πόλεμος με την Αγγλία. Για το σκοπόν αυτόν, ο στρατός οφείλει να χρησιμοποιήσει όλες τις διαθέσιμες μονάδες γιατί τα εδάφη που θα καταληφθούν πρέπει να διασφαλισθούν από κάθε αιφνιδιαστική επίθεση... Οι προπαρασκευές που απαιτούν περισσότερο χρονικό διάστημα θα πρέπει να αρχίσουν ευθύς από τώρα - αν τούτο δεν έχη ήδη γίνει - και θα πρέπει να τερματισθούν στις 15 Μαϊου 1941..." (Ουίν. Τσόρτσιλ: "2ος Παγκόσμιος Πόλεμος", Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ, τόμος β σελ. 421 - 423 και William L. Shirer: "Ανοδος και πτώσις του Γ Ράιχ", τόμος Γ σελ. 38 - 39).

Σε γενικές γραμμές η εισβολή είχε όλα τα χαρακτηριστικά που προέβλεπε το σχέδιο. Ηταν κεραυνοβόλα και διακρινόταν για τη μέγιστη σκληρότητά της σε βάρος των σοβιετικών στρατιωτικών δυνάμεων. Κι αυτό φάνηκε και από το γεγονός ότι ο Κόκκινος Στρατός, παρά τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των ανδρών του, δεν κατάφερε αρχικά να συγκρατήσει τον εχθρό.

Για τον πόλεμο εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης η Γερμανία και οι σύμμαχοί της διαθέτανε 190 μεραρχίες. Οι δυνάμεις του επιδρομέα που επιτέθηκαν εναντίον του σοβιετικού εδάφους ήταν 5,5 εκατομμύρια στρατιώτες και αξιωματικοί, 5 χιλιάδες, περίπου, αεροπλάνα και πάνω από 3.500 άρματα μάχης. Απέναντί τους είχαν όχι πάνω από 2,5 εκατομμύρια στρατιώτες και αξιωματικούς που όμως τα δύο τρίτα από τις δυνάμεις αυτές ήταν διατεταγμένα στο μάκρος των συνόρων, σε βάθος 100 - 150 χλμ. με την ιδιότητα των στρατιών προκάλυψης. Οι υπόλοιπες σοβιετικές δυνάμεις των περιφερειών βρίσκονταν σε απόσταση 500 περίπου χλμ. από τα σύνορα. Είναι φανερό πως τη στιγμή της επίθεσης οι δυνάμεις του εχθρού υπερτερούσαν αποφασιστικά και ο Κόκκινος Στρατός δέχτηκε ισχυρά πλήγματα. Αναφέρουμε μόνο ότι την πρώτη μέρα του πολέμου 1.200 σοβιετικά αεροπλάνα καταστράφηκαν κι απ' αυτά πάνω από 800 στα αεροδρόμια. Ετσι στις 22 Ιούνη το βράδυ τα γερμανικά στρατεύματα είχαν εισχωρήσει βαθιά μέσα στη σοβιετική επικράτεια (Βλέπε: Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: "Παγκόσμια Ιστορία", τόμος Ι1 - Ι2, σελ. 157 - 159).

Η κατάσταση για την ΕΣΣΔ, στις πρώτες μέρες του πολέμου, διαγράφηκε εξαιρετικά επικίνδυνη παρά τη σθεναρή αντίσταση που συναντούσαν οι εχθρικές δυνάμεις, οι οποίες, εντούτοις, συνέχισαν να προελαύνουν. Στη βορειοδυτική και νοτιοδυτική κατεύθυνση του μετώπου κατάφεραν να προχωρήσουν σε βάθος από 300 έως 600 χιλιόμετρα μέσα στο σοβιετικό έδαφος. Ετσι η σοβιετική ηγεσία από τις 24 Ιούνη προχώρησε στην εκκένωση και μεταφορά, από τις περιοχές που βρίσκονταν κοντά στο μέτωπο προς τα ανατολικά, του πληθυσμού, των υπηρεσιών, των πολεμικών εφοδίων, των εργοστασίων και άλλων αξιών. Ακόμη η ΚΕ του Μπολσεβίκικου Κόμματος επεξεργάστηκε ένα ευρύ πρόγραμμα ανασυγκρότησης της δουλιάς των κομματικών δυνάμεων και της ζωής της χώρας σύμφωνα με τις πολεμικές ανάγκες. Το κεντρικό σύνθημα αυτού του προγράμματος ήταν "ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ, ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ". Στη συνέχεια, στις 3 Ιούλη, ο Στάλιν μ' ένα δραματικό ραδιοφωνικό του μήνυμα προς το σοβιετικό λαό εξήγησε τη διαμορφωθείσα κατάσταση και ανέπτυξε το πρόγραμμα υπεράσπισης της σοσιαλιστικής πατρίδας και των κατακτήσεων της Οχτωβριανής Επανάστασης. Ακόμη εξέφρασε τη βεβαιότητά του ότι η Σοβιετική Ενωση θα κατάφερνε να νικήσει τελικά τους φασίστες επιδρομείς και χαρακτήρισε τον πόλεμο "Ζήτημα ζωής ή θανάτου του σοβιετικού κράτους, ζωής ή θανάτου των λαών της ΕΣΣΔ".

"Αυτός ο παλλαϊκός πόλεμος για την πατρίδα, ενάντια στους φασίστες καταπιεστές - υπογράμμισε ο Σοβιετικός ηγέτης - έχει για σκοπό του, όχι μόνο να εκμηδενίσει τον κίνδυνο που κρέμεται πάνω από τη χώρα μας, μα και να βοηθήσει όλους τους λαούς της Ευρώπης, που στενάζουν κάτω από το ζυγό του γερμανικού φασισμού". Και κατέληξε: "Οι δυνάμεις μας είναι αμέτρητες. Ο φαντασμένος εχθρός θα αναγκασθεί σε λίγο να πεισθεί γι' αυτό. Μαζί με τον Κόκκινο Στρατό πολλές χιλιάδες εργάτες, κολχόζνικοι, διανοούμενοι, ξεσηκώνονται για τον πόλεμο ενάντια στον εχθρό που μας επιτέθηκε. Θα σηκωθούν τα εκατομμύρια της μάζας του λαού μας". (Ολόκληρο το ραδιοφωνικό μήνυμα του Στάλιν: Ι. Β. Στάλιν: "Ο μεγάλος πατριωτικός πόλεμος", εκδόσεις "Φεραίος", Αθήνα 1954, σελ. 7 - 13).

Η εξέλιξη και η κατάληξη του πολέμου δικαίωσαν τις εκτιμήσεις της σοβιετικής ηγεσίας. Ο σοβιετικός λαός πήρε στις πλάτες του τις τύχες του πολέμου, ανασυντάχτηκε και με αμέτρητες θυσίες κατάφερε να χαρίσει στην ανθρωπότητα τη νίκη κατά του φασισμού.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ