Οι αποστεωμένες, τραγικές και δαιμονισμένες φιγούρες, οι τόσο γνώριμοι πρωταγωνιστές όλων των βιβλίων του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, έχουν πια επιστρέψει ως φαντάσματα από το παρελθόν. Η μυστήρια ρωσική ψυχή έχει πλέον εγκατασταθεί σε ένα κορμί πεινασμένο, κατοικεί σε υπόγεια φτωχικά μαζί με τρωκτικά και όταν κυκλοφορεί, μια γκρίζα σκιά πάντα ακολουθεί.

Η σύγχρονη νεκρανάσταση της παλιάς ιδεολογίας, που διακηρύσσει την ανωτερότητα μιας οικονομίας της "ελεύθερης αγοράς" ως κυρίαρχο συστατικό του καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης, και η ολοκληρωτικής φύσης εφαρμογή στη Ρωσία - μετά το 1991 - της γνωστής τριλογίας απελευθέρωση, ιδιωτικοποίηση και σταθερότητα, επιχειρούσε να δημιουργήσει πολύ γρήγορα ένα θαύμα της "οικονομίας της αγοράς". Το θαύμα συνετελέσθη: Η φτώχεια.

Προς επιβεβαίωση όλων των "σειρήνων", που ήθελαν για καιρό τη φτώχεια να τρώει τα σωθικά της ρωσικής κοινωνίας, δόθηκαν στη δημοσιότητα την Παρασκευή τα στοιχεία από τη Ρωσική Στατιστική Υπηρεσία (ΡΣΥ) για την οικονομική κατάσταση των Ρώσων πολιτών στο πρώτο εξάμηνο του 1999. Ενα εξάμηνο που ακολουθεί τη μεγάλη κρίση του καλοκαιριού του 1998 και την υποτίμηση - κατρακύλισμα του ρουβλίου. Σύμφωνα με τους αριθμούς και τα ποσοστά της ΡΣΥ, που φέρνουν ίλιγγο, ένας στους τρεις Ρώσους ζει κάτω από το επίσημο όριο φτώχειας. Απλώς αυτό είναι το τελευταίο σύμπτωμα της τραγικής κατάντιας της καπιταλιστικής οικονομίας και απόρροια της οικονομικής δίνης του περασμένου έτους... ακόμα και για τα επίσημα κυβερνητικά όργανα. Περίπου το 35% του συνολικού πληθυσμού ή 51,7 εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν το μήνα ως αποδοχές περίπου 870 ρούβλια ή 36 δολάρια, κάτω από το μίνιμουμ επίπεδο για τη συντήρησή τους, δηλαδή πολύ πιο κάτω και από τους κατώτερους μισθούς.

Επισήμως το 35% είναι πολύ μεγαλύτερο από το 22% για το αντίστοιχο πρώτο εξάμηνο του 1998 που είχε ανακοινώσει το ίδιο γραφείο. Επισήμως όμως για τους Ρώσους, καθώς οι περισσότεροι Δυτικοί αναλυτές διπλασιάζουν αυτό το ποσοστό, φέρνοντας περίπου το 60% των 151 εκαμ. κατοίκων της Ρωσικής Ομοσπονδίας να ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, με μεροκάματα πείνας. Ενα επιπρόσθετο στοιχείο που καταδεικνύει με τρόπο τρομακτικό την οικονομική εξαθλίωση που επικρατεί σε μία από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη και ότι οι υπολογισμοί των Δυτικών αναλυτών προσεγγίζουν περισσότερο την αλήθεια από τα ποσοστά της Ρωσικής Στατιστικής Υπηρεσίας, είναι ότι για τη μέτρηση στο πρώτο εξάμηνο του '99 ως κατώτερες μηνιαίες αποδοχές λαμβάνονταν τότε το ποσό των 429 ρουβλίων που ήταν 71 δολάρια, δηλαδή ποσό διπλάσιο από το φετινό!

Το πείραμα - παιχνίδι έχει αποτύχει παταγωδώς. Οι Ρώσοι το γνωρίζουν καλά. Τη στιγμή που μια πολύ μικρή μερίδα που νέμεται την εξουσία και οι παρατρεχάμενοί τους στα ΜΜΕ, καθώς και κάποιες φιγούρες σκοτεινές, που τους αποδίδουν το χαρακτηρισμό μαφιόζοι, θησαυρίζουν, οι Ρώσοι πληρώνουν το τίμημα της "οικονομίας της αγοράς" με τη ζωή τους. Ενα δραματικό και το πλέον χαρακτηριστικό σύμπτωμα της πορείας της Ρωσίας τα τελευταία εφτά χρόνια, που Δυτικοί αναλυτές τη χαρακτηρίζουν καταστροφική - σε όρους οικονομικών επιτευγμάτων και κοινωνικών συνεπειών - είναι η μείωση κατά 6 χρόνων του προσδόκιμου χρόνου ζωής. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μάρτιν Μακ Κι του Ευρωπαϊκού Κέντρου Υγιεινής και Τροπικών Ασθενειών και Ρώσους και Σουηδούς συναδέλφους του, με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε αυτή τη βδομάδα στο BMJ, η μείωση αυτή οφείλεται στην αλλαγή της εργατικής δύναμης και των αποδοχών, στην εργασιακή ανασφάλεια και ανισότητα, όροι που οδηγούν στη φτώχεια και τη ραγδαία άνοδο της εγκληματικότητας.

Χρ. Μ.