Τέλος της εργασίας ή τέλος του καπιταλισμού; | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τέλος της εργασίας ή τέλος του καπιταλισμού;

Το 1995 ο Τζ. Ρίφκιν (Τ. Ρ.) εξέδωσε βιβλίο με τίτλο "το τέλος της εργασίας και το μέλλον της" που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις "Λιβάνη", στο οποίο η κύρια διαπίστωση είναι ότι με την εφαρμογή της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών περάσαμε στην τρίτη βιομηχανική επανάσταση, μετά την επανάσταση του ατμού και την επανάσταση του ηλεκτρισμού.

Οι κύριες συνέπειες από την εφαρμογή της πληροφορικής είναι:

Πρώτον: Δυναμώνει όλο και περισσότερο η εκτόπιση εργατών από τη δουλιά τους όχι μόνο στη βιομηχανία αλλά και στην αγροτική οικονομία καθώς και τον τομέα των υπηρεσιών. Υπολογίζει ότι στις επόμενες δεκαετίες η απασχόληση μπορεί να περιοριστεί στο 2% του σημερινού εργατικού δυναμικού (σελίδα 66). Θα εργάζονται βασικά μόνο επιστήμονες ειδικευμένοι στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, μηχανικοί, συγγραφείς, καλλιτέχνες που θα ασχολούνται με τον προγραμματισμό, τον έλεγχο και τη λειτουργία των δικτύων (σελίδα 104).

Δεύτερον: Θα δυναμώσουν πάρα πολύ οι ανισότητες που υπάρχουν σήμερα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς. Αναφέρει ότι "το 1989 το 1% στην κορυφή των οικογενειών κέρδιζε το 14,1% του συνολικού εισοδήματος στις ΗΠΑ και είχε στην κατοχή του το...50,3% των καθαρών περιουσιακών στοιχείων της χώρας" (σελίδα 321). Συμπεραίνει ότι "όταν έχεις τους πολύ πλούσιους πλάι με τους πολύ φτωχούς είναι καθαρός πολιτικός δυναμίτης και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία κοινωνική επανάσταση" (σελ 327).

Τρίτον: Με βάση τα παραπάνω θεωρεί ως "εναλλακτική επαναστατική λύση" τη δραστική μείωση του χρόνου εργασίας, τη μεταφορά της αύξησης της παραγωγικότητας στους εργαζόμενους και την παρότρυνσή τους να ασχολούνται με τον τομέα της εθελοντικής εργασίας στον ελεύθερο χρόνο. Δηλαδή, ν' ασχολούνται με πολιτιστικούς συλλόγους, με τις τέχνες, με τη μόρφωση των παιδιών, με την προστασία του περιβάλλοντος, με την περίθαλψη αρρώστων και γερόντων κλπ.

Συμφωνούμε με τις εκτιμήσεις για τις δύο πρώτες συνέπειες που διατυπώνει ο Τ. Ρ. Αλλωστε ο Καρλ Μαρξ στα Grudricce που έγραψε από το 1850 - 1861 έχει σημειώσει: "Στο μέτρο που το κεφάλαιο τοποθετεί το χρόνο εργασίας... σαν μοναδικό αξιοκαθοριστικό στοιχείο, στον ίδιο βαθμό εξαφανίζεται η άμεση εργασία και η ποσότητά της σαν η καθοριστική αρχή της παραγωγής - της δημιουργίας αξιών χρήσης - και υποβαθμίζεται: τόσο ποσοτικά - μειώνεται η αναλογία της - όσο και ποιοτικά σαν ένα απαραίτητο βέβαια αλλά και δευτερεύον συνθετικό στοιχείο απέναντι στη γενική επιστημονική και την τεχνολογική εφαρμογή των φυσικών επιστημών" (Κ. Μαρξ, Grudricce, τόμος Β', σελ 534, εκδόσεις "Στοχαστής").

Και στον πρώτο τόμο του "Κεφαλαίου" που εκδόθηκε το 1867 έχει γενικεύσει: "Οσο μεγαλύτερος είναι ο κοινωνικός πλούτος, το κεφάλαιο που λειτουργεί, η έκταση ή η ένταση της αύξησής του... τόσο μεγαλύτερος είναι ο βιομηχανικός εφεδρικός στρατός (οι άνεργοι)... Επομένως, το σχετικό μέγεθος του βιομηχανικού εφεδρικού στρατού αυξάνει μαζί με τις δυνάμεις του πλούτου... Αυτό είναι ο απόλυτος γενικός νόμος της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης". (Κ. Μαρξ, "Κεφάλαιο", Τόμος 1ος, σελ. 667, έκδοση "Σύγχρονη Εποχή").

Μας έχει, λοιπόν, προλάβει ο Μαρξ από τον περασμένο αιώνα.

Τώρα ως προς την εναλλακτική πρόταση του Τ. Ρ. πρέπει να πούμε ότι είναι εξωπραγματική, ουτοπική. Η αστική τάξη δεν είναι δυνατόν να παραιτηθεί οικειοθελώς από τα κέρδη και τα προνόμια. Η ιστορία διδάσκει ότι καμία κυρίαρχη τάξη δεν αποσύρεται από το προσκήνιο μόνη της. Ετσι λοιπόν μόνο η πάλη της εργατικής τάξης μπορεί να ανατρέψει την αστική τάξη, να κοινωνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής και να οικοδομήσει το σοσιαλισμό.

Κ. ΚΑΠΠΟΣ