Τα "Λιανολίθαρα" ήταν ο τίτλος του χρονογραφήματος στην εφημερίδα "Λεύτερα Νιάτα" που έβγαλε η ΕΠΟΝ στην Ηπειρο το 1944.

Το χρονογράφημα ανέλαβε να γράψει για "Λεύτερα Νιάτα" ο νεαρός τότε ΕΠΟΝίτης Ζήκος Ντίνος και μετέπειτα διακεκριμένος δικηγόρος, που διατέλεσε πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδας (ΠΣΕ). Στη θύελλα του Εμφυλίου δεν περισώθηκε κανένα από τα "λιανολίθαρα" της Αντίστασης.

Ομως το 1980 ο Ζ. Ντίνος μετέφερε τα "Λιανολίθαρα" στη μηνιαία εφημερίδα "Πανηπειρωτική" της ΠΣΕ με το ψευδώνυμο Ν. Καλαμάς.Μετά από επίμονη προτροπή φίλων του ο Ζ. Ντίνος είχε κάνει μια επιλογή απ' τα "Λιανολίθαρα" για να τα εκδώσει σε βιβλίο. Ομως τον πρόλαβε ο θάνατος - Φλεβάρης του 1997 - και το υλικό έμεινε στον εκδότη. Ετσι η σύζυγός του Βούλη Στεφανάκου - Ντίνου προχώρησε στην έκδοση αυτή (Εκδόσεις "Τοπική Κοινωνία", Αθήνα 1998) και παρέδωσε στους αναγνώστες αυτά τα πολύτιμα πετράδια του γραπτού λόγου.

Ο συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο του "στους ΕΠΟΝίτες της Ηπείρου που έγραψαν με το αίμα τους το έπος της Εθνικής Αντίστασης". Ομως ο συγγραφέας με τα κείμενα δεν περιορίζεται μόνο στην περίοδο της Αντίστασης. Βρίσκει το νήμα σύνδεσης της ιστορίας, της παράδοσης και των βιωμάτων του λαού και το δένει με την καθημερινή ζωή των αποδήμων Ηπειρωτών στα αστικά κέντρα, αλλά και στις ξένες χώρες.

Τα κείμενα αυτά έχουν μεγάλη λογοτεχνική δύναμη και αποκαλύπτουν τη βαθιά ουμανιστική φιλοσοφία του συγγραφέα. Μέσα από αυτά τα κείμενα ο συγγραφέας δίνει την αγωνιώδη μάχη με το θάνατο στη γενική του έννοια. "Ισως γιατί ο θάνατος δονεί και ζωντανεύει λιγότερο τις νοητικές λειτουργίες και περισσότερο τις ψυχικές χορδές" όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας σε ένα "Λιανολίθαρο" (Μάης 1993) για μνημόσυνο στο θάνατο του Λ. Βρανούση.

Δε φαίνεται να είναι και τυχαίο ότι το "Λιανολίθαρο" για τον Βρανούση το προτάσσει στο βιβλίο του. Το αρχίζει με το τραγούδι "Σε γέλασα και απόψε Γερμανέ/ και τα κρυφά έχω διαβεί καρτέρια" και το τελειώνει ως εξής: ""Σε γέλασα κι απόψε Γερμανέ... " Ομως το χάρο ποιος θα τον γελάσει;". (Σ' αυτό το "Λιανολίθαρο" ο Ζ. Ντίνος περιγράφει πώς μαζί με τον Λ. Βρανούση και τον Βασίλη Γκουγιάνο βρήκαν το 1944 τον τίτλο "Λιανολίθαρα").

Κάθε "Λιανολίθαρο" προσφέρει διαφορετικά πράγματα στον αναγνώστη: Είναι σα ν' ακούει μια πέτρα να κυλιέται στον γκρεμό ή τον αχό από κάποιο πανηγύρι. Και κάπου στο βάθος να έρχεται ένα μοιλορόι απ' το κλαρίνο του Τάσου Χαλκιά...

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ