Οσοι άνθρωποι του θεάτρου μας ευτύχησαν να έχουν δάσκαλο τον Αγγελο Τερζάκη,από εκείνον πρωτόμαθαν για την αμφιλεγόμενη τραγικότητα, για την ιλαρά σαρκαστική ειρωνεία, με την οποία ο Ευριπίδης "έπλεξε" τις αισίου τέλους "τραγωδίες" του. Αυτός ο ουσιώδης, απόλυτα ταιριαστός στον "προπάτορα" του ρεαλισμού, τον Ευριπίδη, προβληματισμός - από φόβο μήπως αυθαιρετεί ή υπερβαίνει τα εσκαμμένα του όρου "τραγωδία" που προσδόθηκε και σε αυτά τα ευριπίδεια δράματα του Ευριπίδη - ελάχιστα, δειλά, επομένως αναποτελεσματικά, αξιοποιήθηκε στο παρελθόν από το Εθνικό Θέατρο, επηρέασε ως ένα βαθμό από κάποιες νεότερες παραστάσεις, αλλά και κακοποιήθηκε από ορισμένες των τελευταίων χρόνων.

Μαθητής του Τερζάκη ο Σπύρος Ευαγγελάτος,πρωτοασκήθηκε με αυτό τον προβληματισμό, υποδεικνύοντας την ορθότητά του, με την αλησμόνητη παράσταση της "Ιφιγένειας εν Ληξουρίω" (1720), της απολαυστικής ιλαροτραγωδίας του Κατσαϊτη, ο οποίος δύο αιώνες πριν συνέλαβε την αμφισημία εκείνων των ευριπίδειων "τραγωδιών", όπου με μια "θεϊκή" παρέμβαση αμφισβητείται και η ύπαρξη του τραγικού γεγονότος και όλα τα επιφαινόμενά του. Ο Ευριπίδης "παίζει" με τους πανάρχαιους μύθους, κρίνοντας και αποκαλύπτοντας σαρκαστικά μέσω των μύθων αλήθειες και ψεύδη που έχουν ανάγκη η εξουσία και η κοινωνία της εποχής του. Χαρακτηριστικότατη περίπτωση τέτοιου αποκαλυπτικού πολιτικοκοινωνικού "παιγνίου" είναι η "Ελένη",με την οποία καταγγέλλει καθαρά και ξάστερα ότι κανένας επεκτατικός πόλεμος δε γίνεται για μια Ελένη, αφού, κατά την εκδοχή του Ευριπίδη, ο Πάρις, ξεγελασμένος από τον Ερμή, πήρε στην Τροία ένα συννεφένιο ομοίωμα της Ελένης, ενώ την πραγματική, την "πιστή" στον Μενέλαο Ελένη, τη φυγάδευσε ο θεός στην Αίγυπτο. Ο Ευριπίδης, γράφοντας τη δική του "Ελένη" το 412 π.Χ. (δηλαδή μετά τις αλλεπάλληλες ήττες της Αθήνας και τις καταστροφικές εκστρατείες της στη Μήλο και τη Σικελία), διατυπώνει το διαχρονικό "κατηγορώ" του ενάντια σε κάθε επεκτατική πολιτική, που επιχειρεί με ένα πρόσχημα, με ένα μύθο να καμουφλάρει τα βαθύτερα αίτια και τις σκοπιμότητές της και να έχει "άλλοθι" για την καταστροφή και το θάνατο που σπέρνει όχι μόνο σε έναν ξένο λαό αλλά και στο δικό της.

Φέτος ο Σπύρος Ευαγγελάτος,ανεβάζοντας την "Ελένη",δεν υπέδειξε απλώς, αλλά απέδειξε την ορθότητα αυτού του προβληματισμού - και μάλιστα απολαυστικά, με μια παράσταση "εύφορη" καθ' όλα και με όλους τους συντελεστές της. Το τολμηρό εγχείρημα του Ευαγγελάτου, να αποδείξει ότι η "Ελένη" δεν είναι δράμα, αλλά μια κωμωδία που "γελά" σαρκαστικά με τα "άλλοθι" που εφευρίσκουν οι υπεύθυνοι των επεκτατικών πολέμων, αλλά και λυπάται βαθύτατα για τους άμετρους νεκρούς και κάθε αθώο θύμα τους, απαιτούσε μια εξαιρετικά λεπτή ισορροπία, ισορροπία που να μην αδικεί ούτε την κωμική επιφάνεια του ευριπίδειου έργου, ούτε το δραματικό, αντιπολεμικό καθαρά, υπόβαθρό του. Αυτή την ισορροπία την εξασφάλισε με αξιοθαύμαστο τρόπο και πανώριο λόγο η μετάφραση του Κ. Χ. Μύτη.Ενας λόγος καθάριος και κυριολεκτικός νοηματικά, άμεσος, απλός, αλλά και ποιητικός, με διακριτό αλλά και διακριτικό χιούμορ στα διαλογικά μέρη, λυρικότατος στα χορικά και στους αφηγηματικούς μονολόγους της Ελένης. Ενας λόγος που φθάνει στο θεατή άπλετος, ακέραιος, απολαυστικός (δε χάνεται συλλαβή ούτε όταν τραγουδιέται από το Χορό), καθώς πρώτο μέλημα της σκηνοθεσίας ήταν να προβληθεί ο κύριος "στυλοβάτης" της "ανάγνωσής" της, ο λόγος, τον οποίο συνόδευσε μελωδικά αλλά και "παιχνιδιάρικα", η μουσική του Γιώργου Κουρουπού.

Ο Γιάννης Μετζικώφ υπηρέτησε τη σκηνοθετική άποψη για το "είναι" και το "φαίνεσθαι" των προσώπων, των πράξεων, των σκέψεων και αισθημάτων τους, με το ευκίνητο σκηνικό (ερυθρόχρωμα πλαίσια που λειτουργούν σαν καθρέφτες και πύλες για τις αλλεπάλληλες αμφίδρομες αντανακλάσεις του "είναι" και "φαίνεσθαι" των προσώπων) και με θαυμάσια κοστούμια, που σχολιάζουν τα πρόσωπα.

Σπάνια παραστάσεις, όπως αυτή του "Αμφι-Θεάτρου", δίνουν τη δυνατότητα να φθάνει στο θεατή όλη η ομορφιά, η "ψυχή", η διάνοια, τα ηχοχρώματα και οι χυμοί του λόγου. Αυτή η αρετή, υπό σκηνοθετική καθοδήγηση βεβαίως, ήταν επίτευγμα όλων των ηθοποιών. Της Λήδας Τασοπούλου,που άλλοτε με λυρικότητα (αργοσέρνοντας υπέρμετρα, όμως, χάριν της μουσικότητας, μερικές στιγμές το λόγο της - μια μανιέρα της που πρέπει να καταπολεμήσει), άλλοτε με πνευματώδες χιούμορ, άλλοτε με θηλυκά "πανούργα" χάρη για την επίτευξη του σκοπού της, ερμήνευσε την Ελένη. Της Χριστίνας Κουτσουδάκη,που έπλασε μια λαϊκά πληθωρική, χυμώδη, γριά παραμάνα. Του Κώστα Αθανασόπουλου,παιχνιδιάρικα αυτοσαρκαζόμενου Μενέλαου. Του Σπύρου Μαβίδη,κωμικά αφελή Θεοκλύμενου. Αλλά και των Γιώργου Κροντήρη, Γιώργου Καράση (και στους δύο ρόλους τους), Νιόβης Κωστοπούλου,των κορυφαίων του Χορού Ράσμη Τσόπελα, Μαρίας Λιαπίκου και των μελών του.

ΘΥΜΕΛΗ