Bιβλίο

Ο διαλεκτικός της αρχαιότητας

Επειδή κανένα από τα έργα του ανθρώπου δεν είναι "προϊόν" παρθενογένεσης, για να κατανοήσουμε βαθύτερα και πληρέστερα τη μαρξιστική φιλοσοφία θα ήταν χρησιμότατο να γνωρίσουμε μια μεγάλη "πηγή" της. "Πηγή", που επίσης επηρέασε τη σκέψη και το έργο του Ενγκελς και του Λένιν. Το έργο του Αριστοτέλη,του "δασκάλου των σοφών", όπως τον χαρακτήριζε ο Δάντης. Ο ιδρυτής του επιστημονικού σοσιαλισμού είχε μελετήσει όλους τους αρχαίους φιλοσόφους, ιστορικούς και ποιητές, αλλά αναγνώριζε στον Αριστοτέλη, τον "μέγα ερευνητή", τον "Μεγαλέξανδρο της ελληνικής φιλοσοφίας", τον "Χέγκελ της αρχαιότητας", θεωρώντας "καθολική", ενιαία, τη φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη του Σταγειρίτη. Ο Μαρξ είχε διαβάσει όλα τα έργα του Αριστοτέλη. Μόνο το "Αθηναίων Πολιτεία" δεν είχε διαβάσει (ο πάπυρος με το έργο ανακαλύφθηκε το 1890, επτά χρόνια μετά το θάνατο του Μαρξ). Η αριστοτελική σκέψη βοήθησε τον Μαρξ στη διατύπωση της θεωρίας του για την αξία, το εμπόρευμα, το χρήμα, τις πρώτες μορφές εμπορευματικού και τοκογλυφικού κεφαλαίου, τις παραγωγικές σχέσεις, την κρατική και ατομική ιδιοκτησία, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, που με τις μορφές δουλικής εργασίας στη δουλοκτητική αρχαιότητα σήμαινε ότι όποιος είναι ιδιοκτησία κάποιου άλλου "ούτος φύσει δούλος εστίν", "μέρος τι του δεσπότου" και υπέφερε ιδιαίτερα στην τυραννία, καθ' ότι "πονηρόφιλον η τυραννίς" και "βλαβερωτάτη τοις αρχομένοις εστίν" (Αριστοτέλης). Και ο Ενγκελς πίστευε ότι "πρώτος ο Αριστοτέλης προσδιόρισε τις βαθμίδες εξέλιξης που οδήγησαν στο σχηματισμό της πόλης" (κράτους). Βασικό βοήθημα στο έργο του "Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους" υπήρξε το αριστοτελικό "Αθηναίων Πολιτεία". Αλλά και ο Λένιν για την ανάπτυξη της μαρξιστικής διαλεκτικής βασίστηκε ιδιαίτερα στα διαλεκτικά στοιχεία του αριστοτελικού έργου, θεωρώντας ότι "στον Αριστοτέλη οφείλουμε τη δημιουργία της λογικής σαν αυτοτελούς επιστήμης" και τη θεμελίωση της ιστορίας της φιλοσοφίας σαν επιστήμης.

Ας γνωρίσουμε, λοιπόν, την των "Αθηναίων Πολιτεία" (έργο που κατατάσσεται στα Πολιτικά έργα του), με το οποίο διδάσκει ότι ο άνθρωπος είναι "φύσει πολιτικόν ζώον" και ότι το κράτος του, η κοινωνία του δεν μπορεί να πραγματωθεί παρά μόνο στη βάση της ηθικής, του δικαίου και της αξίας του ίδιου του ανθρώπου. Το έργο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Αίολος",σε εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις του καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών Ανδρέα Παναγόπολου (περιλαμβάνεται και το πρωτότυπο).

Α.Ε.