"Τι σχέση μπορεί να έχει ένα υπόγειο γκαράζ στην πλατεία Βάθης με τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την Αθήνα του 2004;". "Τι σχέση έχουν τα διόδια στο κέντρο της πόλης με την Ολυμπιάδα;". "Τι το κακό έχει η ανάπλαση της πλατείας Εξαρχείων ενόψει 2004;". Ισως και καμία σε κάποια άλλη εποχή. Μόνο που η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 από τη χώρα μας και τα αναγκαία γι' αυτήν έργα ήρθαν σε μια εποχή που το μεγάλο κεφάλαιο ήδη είχε θέσει σε εφαρμογή τα σχέδιά του για τη μετατροπή της Αθήνας σε μια νέα Βηρυτό.

Τα ερωτήματα που προαναφέραμε γεννήθηκαν καθώς μελετούσαμε τα υλικά για το αφιέρωμα που ξεκίνησε ο "Ρ" την περασμένη Κυριακή 29 Αυγούστου και συνεχίστηκε όλη τη βδομάδα, με τις αποκαλύψεις των δράσεων και παρεμβάσεων που προβλέπει το "Ειδικό Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης για την αναβάθμιση της εικόνας και λειτουργίας της Αθήνας - Αττικής 2004". Ενα Σχέδιο Δράσης που βρίσκεται στα συρτάρια των αρμοδίων της κυβέρνησης και τμήματά του ήδη υλοποιούνται ως υποτμήματα άλλων προγραμμάτων.

Οι απαντήσεις ήρθαν στην πορεία καθώς άρχισε να γίνεται όλο και πιο καθαρό το κεντρικό σχέδιο που υπηρετούν διάφορες παρεμβάσεις. Ο "Ρ" αποκαλύπτει σήμερα τις "ρίζες" όλων των επιμέρους παρεμβάσεων (Περιβάλλον, Μεταφορές, Αναπλάσεις κλπ.). Για ποιους σχεδιάζεται η νέα πόλη και ποιους θα εξυπηρετεί. Ο,τι σχεδιάζεται αφορά πράγματι τους Ολυμπιακούς Αγώνες ή χρησιμοποιούνται αυτοί ως πρόσχημα; Απαντήσεις που δίνονται στο ίδιο το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης.

"Διεθνής μητροπολιτικός ρόλος της Αθήνας".Αυτή είναι η φράση - "κλειδί". Εμφανίζεται σαν στόχος και διακαής πόθος τόσο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, όσο και του σημερινού δημάρχου Αθηναίων Δημήτρη Αβραμόπουλου και γενικά όσων θέλουν να εκφράζουν και υπηρετούν πολιτικά την άρχουσα τάξη. Μια "διεθνής μητρόπολη" - ζητούμενο των πολυεθνικών για ένα κέντρο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και επιχειρηματικής δράσης. Με κυριαρχία του τριτογενούς τομέα και δημιουργία μιας νέας πόλης παροχής υπηρεσιών, με εντελώς διαφορετική, από τη σημερινή, πληθυσμιακή σύνθεση. Νέα πόλη, με νέους κατοίκους και φυσικά άλλες ανάγκες, διαφορετικές από αυτές των πραγματικών σημερινών κατοίκων αυτής της πόλης.

Για τι πληθυσμό μιλάμε, ποιες είναι οι ανάγκες του και πώς θα λυθούν; Την απάντηση στο πρώτο ερώτημα έρχεται να δώσει το ίδιο το Σχέδιο Δράσης για το 2004. Στη Μητροπολιτική Αθήνα επιβάλλεται να αναπτυχθούν: "Χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες, γραφεία και έδρες μεγάλων επιχειρήσεων, τουρισμός, πολιτισμός, αναψυχή"... Με άλλα λόγια, ένας παράδεισος για "γιάπηδες" ή μια κόλαση για τους εργαζόμενους και τους τωρινούς μόνιμους κατοίκους της πόλης.

Για τις ανάγκες λοιπόν αυτών των, νέων, κατοίκων του Λεκανοπεδίου, το Σχέδιο Δράσης για το 2004 προτείνει την προώθηση από την κυβέρνηση συγκεκριμένων αξόνων πολιτικής για τη:

• "Βελτίωση της λειτουργικότητας και της εικόνας του ευρύτερου αθηναϊκού χώρου (σ.σ. Υπόγεια γκαράζ, αναπλάσεις πλατειών).
• Προσφορά κατοικίας κατάλληλη για το προσωπικό επιχειρήσεων με διεθνή φυσιογνωμία (σ.σ. Αναπλάσεις περιοχών που θα έχουν ως συνέπεια την απομάκρυνση των σημερινών κατοίκων λόγω μεγάλης αύξησης της αξίας της γης).
• Πολιτική για την απαιτούμενη νέα γη" (σ.σ. Ηδη οι σχετικές πληροφορίες αναφέρουν πως η αμερικάνικη πρεσβεία αξίωσε να μην ανακοινωθούν νέες αντικειμενικές αξίες στα Μεσόγεια πριν οι αμερικάνικες εταιρίες που θα εγκατασταθούν εκεί αγοράσουν τη γη που χρειάζονται).

Από την αποκωδικοποίηση των παραπάνω αξόνων, καθώς και από τη μέχρι τώρα εμπειρία σε ορισμένες περιοχές της Αθήνας για την προετοιμασία του "Διεθνούς ρόλου της πόλης", μπορούμε να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως: χρηματιστές και μεροκαματιάρηδες δεν μπορούν να συμβιώσουν στον ίδιο χώρο. Γραφεία πολυεθνικών δεν μπορούν να βρίσκονται δίπλα με μια βιοτεχνία ενδυμάτων, για παράδειγμα. Ελληνες και ξένοι γιάπηδες δεν μπορούν να έχουν την ίδια γειτονιά με οικοδόμους ή ναυτεργάτες...

Κι όχι μόνο γιατί το εισόδημα των εργαζομένων ή των μικροεπαγγελματιών δε θα φτάνει για το ενοίκιο ή την αγορά κατοικίας. Η διαφορά είναι καθαρά ταξική. Αλλωστε, το παράδειγμα της ανάπλασης της περιοχής του Ψυρρή είναι χαρακτηριστικό αυτής της "μετάλλαξης"...

Καμία λοιπόν από τις προτεινόμενες παρεμβάσεις δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Ολες οι παρεμβάσεις που γίνονται με πρόσχημα τους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004 - από το υπόγειο γκαράζ στην πλατεία Βάθης μέχρι το Ολυμπιακό Χωριό - είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα και τις απαιτήσεις των πολυεθνικών, που θα χρησιμοποιούν για έδρα τους την Αθήνα.

Και σ' αυτό το σημείο θα δανειστούμε την επιστημονική αναφορά του καθηγητή Πολεοδομίας του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Γ. Μ. Σαρηγιάννη, όπως διατυπώνεται μέσα στο Ερευνητικό Πρόγραμμα του Σπουδαστηρίου Πολεοδομικών Μελετών του ΕΜΠ ("Κεφ. 2ο - Παρόδιες Χρήσεις γης στο κύριο οδικό δίκτυο. Επιστημονικός Υπεύθυνος Αθαν. Αραβαντινός. 1997)".

"Το κλειδί για την εξέταση των σύγχρονων πολεοδομικών προβλημάτων ευρίσκεται στη μεταλλαγή της οικονομίας όπου το κέντρο βάρους της έχει μετατοπιστεί από τη βιομηχανική παραγωγή στη χρηματιστική οικονομία και γενικότερα στην οικονομία υπηρεσιών. Η μετατόπιση του κέντρου βάρους της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα σημαίνει πρώτα συρροή κατοίκων στις πόλεις από την ύπαιθρο και στη συνέχεια τη συγκέντρωση μεγάλων μαζών εργαζομένων στο κέντρο της πόλης.

Η πύκνωση του κέντρου, συνεχίζει ο καθηγητής, με γραφεία πολυεθνικών και άλλων επιχειρήσεων, τραπεζών, ασφαλιστικών επιχειρήσεων, ερευνητικών και εκπαιδευτικών συγκροτημάτων κλπ., δημιουργεί τα γνωστά πολεοδομικά προβλήματα: Υψηλή ζήτηση χώρου στο κέντρο, υψηλές τιμές γης, κυκλοφοριακά προβλήματα, θόρυβο, νέφος κλπ. Η Αθήνα για τα μέτρα της, τείνει σε μια τέτοια κατάσταση, σε έναν στόχο που προγραμματίζει ως κέντρο παροχής υπηρεσιών για όλη την εγγύς Ανατολή και ίσως τώρα τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια".

* * *

Τις κατευθύνσεις αυτές, σε θεσμικό επίπεδο, προκειμένου η Αθήνα να μετατραπεί άμεσα - ενόψει 2004 - σε ένα διεθνή μητροπολιτικό κέντρο, που προβλέπονται στο "Ειδικό Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης Αθήνα - Αττική 2004", αποκαλύπτει σήμερα ο "Ρ".