Είναι γεγονός ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος συναντά πλατιά αντίθεση στην ελληνική κοινωνία, παρά την προσπάθεια της κυβέρνησης να εμφανίσει την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ στην πολιτική της ως ευρύτερη κοινωνική συναίνεση. Στην πραγματικότητα, τόσο η ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ γνωρίζουν πολύ καλά την αντίθεση της πλειοψηφίας του λαού και της νεολαίας, γι' αυτό και έψαχναν τέτοια ημερομηνία να συζητήσουν, ώστε να συναντήσουν τις μικρότερες δυνατές αντιδράσεις.

Είναι γεγονός ότι πολλοί εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από την πολιτική τους τοποθέτηση, διαφωνούν με την αναθεώρηση, ξεκινώντας ίσως από διαφορετικές αφετηρίες, αλλά με δεδομένο ότι στερούνται την ικανοποίηση άλλων αναγκών τους πληρώνοντας αρκετά από το φτωχό εισόδημά τους για να μορφώσουν τα παιδιά τους. Ετσι αισθάνονται ότι αυτή η συνταγματική αλλαγή δεν είναι προς το συμφέρον τους. Συχνά από μια «θολή», αλλά γνήσια ταξική διαίσθηση, λαϊκοί άνθρωποι που ενδεχομένως δεν είχαν νωρίτερα έντονο ενδιαφέρον για τα θέματα της Παιδείας, δηλώνουν αντίθετοι στην αναθεώρηση του άρθρου 16. Υπάρχουν, παράλληλα, βέβαια, και κάποιες δυνάμεις (οι δήθεν διαφωνούντες του ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΝ και άλλες γκρούπες της λεγόμενης εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς) που «αξιοποιούν» αυτή την αντίθεση ακριβώς για να την καθηλώσουν σε μια σκέτη άρνηση αναθεώρησης του άρθρου.

Υπάρχουν, επίσης, δυνάμεις που μιλούν για το «όχι στην αλλαγή του άρθρου 16» αλλά αρκούνται στο να μείνει η πραγματικότητα στην Παιδεία ως έχει, άντε και με λίγες μικροβελτιώσεις. Για παράδειγμα, δε συνοδεύουν αυτή τους την άρνηση με ένα πλαίσιο αντίστασης συνολικά στην επέλαση των επιχειρηματιών και χορηγών, που έχει ξεκινήσει ήδη σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Επομένως, το «όχι στην αναθεώρηση του άρθρου 16» δε φτάνει από μόνο του ως αίτημα για να αντιμετωπίσει, πολύ περισσότερο να αλλάξει σε όφελος του λαού την εκπαίδευση.

Τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η ΝΔ προσπαθούν να πείσουν ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 απαιτείται για να εφαρμοστούν οι μεγάλες, αναγκαίες για τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα, μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση και ανάμεσα σ' αυτές και η δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, τονίζοντας μάλιστα ότι η ίδρυσή τους θα είναι ωφέλιμη, θα αναβαθμίσει μέσω του ανταγωνισμού συνολικά τη σημερινή δημόσια εκπαίδευση. Δίκιο έχουν από τη σκοπιά τους, αφού υπηρετούν τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα (που οι επιχειρηματίες είναι κυρίαρχοι) και την αντιδραστική αναθεώρηση του άρθρου 16 με όλες τις συνέπειες σε βάρος της μόρφωσης των παιδιών του λαού: Οι επιχειρηματίες είναι που θέλουν την αναθεώρηση γιατί υπηρετεί τα συμφέροντά τους.

Επίσης, αν το ζητούμενο ήταν η ίδρυση μόνο ιδιωτικών πανεπιστημίων, τότε η αναθεώρηση θα αφορούσε κυρίως τους ελάχιστους ιδιωτικούς φορείς που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μια τέτοια γιγάντια επένδυση, όπως αυτή που απαιτείται για ένα πανεπιστήμιο, καθώς και τους λίγους, τα παιδιά της αστικής τάξης, που θα είχαν τη δυνατότητα να φοιτήσουν σε ένα τέτοιο ίδρυμα, το οποίο για να αντεπεξέλθει στο ύψος της επένδυσης δε θα μπορούσε παρά να έχει τεράστιο κόστος σπουδών.

Ακριβώς για τους παραπάνω λόγους τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ανά τον κόσμο είναι ελάχιστα. Ομως, τη ...δουλιά τους την κάνουν πολύ καλά, επιδρώντας συνολικά στην εκπαίδευση. Γιατί όσο υπάρχει παράλληλα ο ιδιωτικός με το δημόσιο τομέα σε «ενιαία αγορά», τόσο ενισχύεται η ταξική διαφοροποίηση, τόσο υπερισχύουν και στο δημόσιο τομέα οι κανόνες, οι αξίες και οι αρχές του ιδιωτικού. Ενα τέτοιο δημόσιο, που λειτουργεί όπως το ιδιωτικό (αυτό βασικά θέλουν να δημιουργήσουν με την αναθεώρηση του άρθρου 16), είναι φανερό ότι δεν αναπτύσσεται σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες του λαού, αλλά σύμφωνα με τους ίδιους κερδοσκοπικούς στόχους που διέπουν τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις και, βέβαια, σύμφωνα με τις στρατηγικές επιλογές του συστήματος. Αλλωστε, οι έως τώρα αλλαγές (όπως, π.χ., η διείσδυση χορηγών στα σχολεία, η προσαρμογή προγραμμάτων στις απαιτήσεις των χορηγών, η διείσδυση εταιρειών σε πανεπιστήμια με διάφορα προγράμματα εκπαίδευσης και έρευνας, η πληρωμή συγγραμμάτων από τους σπουδαστές που ήδη έχει αρχίσει) αυτό δείχνουν.

Αυτή θα είναι η φυσική συνέπεια της αναθεώρησης του άρθρου 16 στη χώρα μας και απέναντι σ' αυτή την προοπτική αντιδρούν φοιτητές, σπουδαστές, μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς, εργαζόμενοι. Απαιτώντας να μην αναθεωρηθεί το άρθρο 16, λένε «όχι» στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και ταυτόχρονα λένε «όχι» στην «ιδιωτικοποίηση» των δημόσιων πανεπιστημίων (δηλαδή, «όχι» στη λειτουργία των δημόσιων ιδρυμάτων σαν να ήταν ιδιωτικά). Ομως, αυτός ο αγώνας δεν μπορεί να έχει ούτε αποτέλεσμα ούτε προοπτική, εάν δεν εστιάζει στο μόνο πραγματικό αίτημα που ικανοποιεί τις ανάγκες λαού και νεολαίας: «Ενιαία, αποκλειστικά δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση για όλους». Αλλά αυτό το αίτημα - στόχος απαιτεί να μπει στο επίκεντρο της πάλης όλο το «πακέτο» της «ιδιωτικοποίησης»-«εμπορευματοποίησης»: Η απαίτηση να μην κατατεθεί ο νέος νόμος - πλαίσιο για τα ΑΕΙ (που καθιερώνει για κάθε ίδρυμα μάνατζερ, επιχειρησιακά σχέδια, καταργεί τη δωρεάν διανομή συγγραμμάτων, το ακαδημαϊκό άσυλο, κ.ο.κ.), η απαίτηση να απαγορευτεί κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα στην εκπαίδευση, αλλά και να μην προχωρήσουν τα σχέδια για «αποκέντρωση» του σχολείου, να καταργηθεί η Ευέλικτη ζώνη, κλπ. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να παλεύεις για το άρθρο 16 και να κλείνεις τα μάτια σ' όλους τους άλλους νόμους και ρυθμίσεις που εφαρμόζονται ήδη, έχουν τον ίδιο στόχο και το ίδιο αποτέλεσμα με την αναθεώρηση του άρθρου 16 και πρέπει να καταργηθούν. Τέτοιες ρυθμίσεις είναι η εγκύκλιος του ΥΠΕΠΘ για τα συγγράμματα στην ανώτατη εκπαίδευση, οι νόμοι για τη διά βίου κατάρτιση, την αξιολόγηση, το διεθνές πανεπιστήμιο, αλλά και παλιότεροι νόμοι του ΠΑΣΟΚ για τα ΤΕΙ (που τα καθηλώνει στην υποβάθμιση) ή για την αξιολόγηση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τα νέα αναλυτικά προγράμματα σπουδών στα σχολεία, κ.ά.

Δεν μπορεί, επίσης, στο πνεύμα αυτού του αγώνα να κλείνει κανείς τα μάτια στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης σε κάθε βαθμίδα. Γιατί όταν οι στόχοι ενός ιδρύματος (σε οποιαδήποτε βαθμίδα) είναι πλήρως προσαρμοσμένοι στις ανάγκες της καπιταλιστικής αγοράς, τότε και η μόρφωση που θα παρέχει θα είναι προσανατολισμένη ανάλογα, ώστε να βγάζει πειθήνιους εργάτες, έτοιμους προς εκμετάλλευση.

Ολα τα παραπάνω είναι πιστή υλοποίηση των αποφάσεων που συνυπέγραψαν οι ελληνικές κυβερνήσεις είτε της ΝΔ, είτε του ΠΑΣΟΚ παλιότερα, στην ΕΕ. Είναι υλοποίηση της περίφημης διαδικασίας της Μπολόνια για την ανώτατη εκπαίδευση, της στρατηγικής της Λισαβόνας, που υποτίθεται ότι δίνει μεγάλο βάρος στην Παιδεία, αλλά στην ουσία επιδιώκει τη δημιουργία μισοκαταρτισμένων απασχολήσιμων με κάποιες δεξιότητες (που θα σπρώχνονται διαρκώς στην επανακατάρτιση)... και όχι μορφωμένων ανθρώπων, πολύ περισσότερο όχι επιστημόνων. Ολα αυτά με σταθερό στόχο να υπηρετείται η ισχυροποίηση του κεφαλαίου. Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι η όποια αντίδραση στην πολιτική της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ - τόσο για την αναθεώρηση όσο και γενικότερα για την εκπαίδευση - είναι το λιγότερο υποκριτική όταν δεν αμφισβητεί τη σημερινή πραγματικότητα στην εκπαίδευση, όταν δε συγκρούεται με τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις.

Γι' αυτό και χτες και προχτές και στις 10 του Γενάρη, δεκάδες σωματεία, φοιτητικοί και σπουδαστικοί σύλλογοι, μαθητικά συμβούλια, πανεπιστημιακοί, φορείς του κινήματος γονέων και εκπαιδευτικών, υιοθετούν ένα πλαίσιο πάλης που περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω και προτάσσει την απαίτηση για ενιαία, αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Παιδεία για όλους.

Το κυριότερο όμως είναι ότι μ' αυτό το πλαίσιο, κινητοποιούνται πόρτα την πόρτα, γειτονιά τη γειτονιά, στους τόπους δουλιάς, κουβεντιάζουν, ενημερώνουν, ξεσηκώνουν τον κόσμο. Και πρέπει να μπουν σ' αυτή τη δράση, μ' αυτό το πλαίσιο, όλοι οι μαζικοί φορείς, σωματεία και συνδικάτα. Γιατί δεν πρέπει να πάει ούτε μια ώρα χαμένη.

Η προσπάθεια που έκαναν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, να «πιάσουν στον ύπνο» το κίνημα, πρέπει να πέσει στο κενό. Και υπάρχουν οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο. Από τον περασμένο Μάη, το κίνημα έφερε την Παιδεία στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, άνοιξε η συζήτηση για το τι Παιδεία έχουμε σήμερα και ποια είναι η Παιδεία που έχει πραγματικά ανάγκη ο λαός. Πριν από δυο μήνες οι δρόμοι της Αθήνας πλημμύριζαν από τις αγωνίες και τις απαιτήσεις δασκάλων, γονιών, μαθητών... Δε θα μας πιάσουν, λοιπόν, στον ύπνο. Οπως λένε κι οι φοιτητές στις προκηρύξεις τους, στις 10 του Γενάρη θα γίνει πανελλαδικό «μπλακ - άουτ».