Η πρώτη συχνή άποψη, διατυπωμένη τόσο από τον πρωθυπουργό (δευτερολογία στη Βουλή 24/11/06) και την υπουργό Παιδείας (Βουλή 26/5/06), όσο και από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ («ΒΗΜΑ» 10/12/06) και σημαίνοντα στελέχη του (Μιχ. Χρυσοχοΐδης, «ΒΗΜΑ» 14/1/07), υποστηρίζει ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 είναι τάχα επιβεβλημένη, για να τεθεί ένας έλεγχος στα ιδιωτικά Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών (ΚΕΣ) που λειτουργούν στη χώρα μας με το σύστημα franchising («δικαιόχρηση»), δηλ. σε συνεργασία - συμφωνία με πανεπιστήμια άλλων χωρών της ΕΕ.

Βέβαια, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Η νέα οδηγία της ΕΕ 2005/36/ΕΚ, που αντικατέστησε την 89/48/ΕΚ, γίνεται υποχρεωτική για όλα τα κράτη - μέλη από τον Οκτώβρη του 2007. Η οδηγία αυτή, όπως και η προηγούμενη, ρυθμίζει «την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων». Στο άρθρο 50 παρ. 3 καθορίζονται τα δικαιώματα του κράτους - μέλους υποδοχής (το κράτος που απευθύνεται ο απόφοιτος για επαγγελματική ισοτιμία με βάση το πτυχίο του), προκειμένου αυτό ν' αναγνωρίσει τους τίτλους εκπαίδευσης που έχουν εκδοθεί από αρμόδια αρχή του κράτους - μέλους καταγωγής (κράτος στο οποίο εκδόθηκε το πτυχίο) και να χορηγήσει με βάση τον τίτλο εκπαίδευσης την επαγγελματική ισοτιμία.

...Συναντούν τη μαζική αντίδραση της νεολαίας

β) Κατά πόσον οι εκδιδόμενοι τίτλοι εκπαίδευσης είναι οι ίδιοι με εκείνους που θα είχαν χορηγηθεί, εάν η εκπαίδευση πραγματοποιούνταν εξ ολοκλήρου στο κράτος - μέλος καταγωγής του τίτλου.

γ) Κατά πόσον οι τίτλοι εκπαίδευσης προσδίδουν τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα στην επικράτεια του κράτους - μέλους που χορήγησε τον τίτλο.

Το β' στοιχείο είναι αρκετά αποκαλυπτικό και καταρρίπτει από μόνο του το μύθο του ελέγχου των ΚΕΣ που λειτουργούν σαν παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, χωρών της ΕΕ. Κανένας έλεγχος στην ποιότητα σπουδών και διδασκαλίας δεν μπορεί να γίνει από το κράτος υποδοχής. Αυτό θεωρείται αρμοδιότητα του κράτους, της αρχής που εξέδωσε τον τίτλο. Γι' αυτό άλλωστε, κατά τη διαμόρφωση της νέας οδηγίας 2005/36/ΕΚ, απορρίφθηκε τροπολογία ευρωβουλευτών της ΝΔ (τροπολογία Τρακατέλη - Χατζηδάκη) που εισηγούνταν: «Το κάθε κράτος - μέλος μπορεί να υποβάλει τα ΚΕΣ στους ιδίους ελεγκτικούς μηχανισμούς, με τους οποίους παρακολουθεί την ποιότητα της πανεπιστημιακής του εκπαίδευσης, και να θέσει αυστηρούς όρους ως προς τη διδασκαλία και τις συνθήκες σπουδών».

Eurokinissi

Τα ψευτοεπιχειρήματα που ακούγονται μέσα και έξω από τη Βουλή για το άρθρο 16 και τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια...

Μία τρίτη άποψη - θέση προβάλλεται συχνά από το ΣΥΝ. Αναφερόμενος σε δημοσιεύματα του Τύπου για την υποχρεωτική, λόγω οδηγίας της ΕΕ, αναγνώριση των πτυχίων που δίνονται μέσω ΚΕΣ, το Γραφείο Τύπου 23/12/06 του ΣΥΝ αισθάνθηκε την ανάγκη να στηρίξει την ΕΕ: «Ευσεβής πόθος των επιχειρηματιών, που ενθαρρημένοι από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, ονειρεύονται πανεπιστημιακά σούπερ μάρκετ, είναι ότι η Ελλάδα οφείλει με βάση την κοινοτική νομοθεσία να ανοίξει ιδιωτικά πανεπιστήμια ανεξάρτητα από τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Συγχέουν σκόπιμα την επαγγελματική αναγνώριση των ξένων πτυχίων με βάση την οδηγία 36/05, με τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, η οποία με βάση την αρχή της επικουρικότητας των Ευρωπαϊκών Συνθηκών αποτελεί απόλυτη αρμοδιότητα της χώρας μέλους και η Ευρωπαϊκή Ενωση δε δικαιούται την ελάχιστη παρέμβαση, ούτε καν γνωμοδοτικά. Γνωρίζουν αντίθετα εξαιρετικά καλά, αλλά δεν το λένε, ότι μια ελληνική κυβέρνηση διαθέτει το δικαίωμα να κλείσει μέσα σε μια νύχτα όλα τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών που συνεργάζονται με ξένα πανεπιστήμια, χωρίς η Ευρωπαϊκή Ενωση να μπορεί να έχει οιαδήποτε αντίδραση. Το εάν λειτουργήσουν ιδιωτικά ΑΕΙ εξαρτάται αποκλειστικά από την τροποποίηση του Συντάγματος, αλλά η εκπαιδευτική κοινότητα θα στηρίξει με όλα τα μέσα το άρθρο 16».

Και οι τρεις παραπάνω απόψεις - θέσεις είναι παραλλαγές της ίδιας πολιτικής που θέτει πάνω απ' όλα τη νομιμότητα της ΕΕ, την υποταγή σ' αυτή και όχι τα συμφέροντα και τις καταχτήσεις του λαού μας.

Αφού ο ΣΥΝ πρωτοστάτησε (βλ. «ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ», τεύχος 25) τα προηγούμενα χρόνια, με συνεχείς πιέσεις στα ευρωπαϊκά όργανα, να αναγνωριστούν τα ΚΕΣ και οι «σπουδές» σ' αυτά, τα γυρίζει τώρα μπροστά στις κινητοποιήσεις για το άρθρο 16. Αλήθεια, πότε είχε δίκαιο ο ΣΥΝ; Οταν καλούσε την ΕΕ να παρέμβει και να συμμορφώσει, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, την ελληνική κυβέρνηση, ώστε ν' αναγνωριστούν οι «σπουδές» στα ΚΕΣ, ή σήμερα που ισχυρίζεται ότι το ευρωπαϊκό Δίκαιο επιτρέπει να κλείσουν τα ΚΕΣ;

Επικαλείται την αρχή της επικουρικότητας για τα ΚΕΣ (άρθρα 149 και 150 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα), ενώ γνωρίζει ότι κάτι τέτοιο δεν αφορά στη λειτουργία παραρτημάτων πανεπιστημίων σ' άλλες χώρες. Η λειτουργία των παραρτημάτων πανεπιστημίων σ' άλλη χώρα υπάγεται ακριβώς στην αρχή της «ελεύθερης εγκατάστασης» και «παροχής υπηρεσιών» (βλ. άρθρο 43 Συνθήκης ΕΚ, σημεία 1, 11 των «εκτιμήσεων» της οδηγίας 36/05, «ΘΕΜΑ» 24/12/06, απόφαση ΔΕΚ για υπόθεση Νερί). Τα παραρτήματα και η εκπαίδευση που παρέχεται σ' αυτά, δεν αποτελούν μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας που λειτουργούν (υποδοχής), αλλά «εκείνης της χώρας στο έδαφος της οποίας έχει την έδρα του το ξένο πανεπιστήμιο». Το πτυχίο που εκδίδεται για παράδειγμα από βρετανικό ή γαλλικό πανεπιστήμιο, εφόσον αναγνωρίζεται στη Βρετανία ή στη Γαλλία, πρέπει ν' αναγνωριστεί και στην Ελλάδα, ανεξάρτητα αν μέρος των σπουδών έγινε σε παράρτημα της χώρας μας με το σύστημα της δικαιόχρησης. Ανοίγει έτσι ο δρόμος, ακριβώς στο πλαίσιο της «ευρωπαϊκής νομιμότητας», να έρθει κάποια στιγμή και η ακαδημαϊκή ισοτιμία μετά την αναγνώριση της επαγγελματικής ισοτιμίας αυτών των πτυχίων. Αυτή είναι η μια πλευρά του ζητήματος.

Για ποια συνθήκη και επικουρικότητα τολμούν να κάνουν λόγο, όταν η ίδια η ΕΕ προωθεί βήμα βήμα την ιδιωτικοποίηση, την άλωση της εκπαίδευσης από την αγορά, τον έλεγχο και τη σύγκλιση αρχών και στόχων των εκπαιδευτικών συστημάτων; Αυτούς τους στόχους προωθούν η οδηγία 36/05, οι αποφάσεις της Λισαβόνας, της Μπολόνιας και άλλα μέτρα για τη «διά βίου μάθηση» (που αποδιαρθρώνουν πέρα από την ανώτατη και τη βασική ακόμα κι επαγγελματική εκπαίδευση), όπως η αξιολόγηση και το «Ευρωπαϊκό σύστημα πιστοποίησης και μεταφοράς διδακτικών μονάδων», το λεγόμενο «ευρωδιαβατήριο» και τα διάφορα προγράμματα όπως της «επιχειρηματικότητας». Αυτές τις ευρωπαϊκές επιταγές αποτυπώνουν ο νόμος πλαίσιο για τα ΑΕΙ καθώς και η λειτουργία των παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ.

Διαφορετικά ολόκληρη η εκπαίδευση θα ιδιωτικοποιείται όλο και περισσότερο, όπως και γίνεται, και το άρθρο 16 θα καταντήσει κενό γράμμα. Αν σήμερα το κεφάλαιο και οι εκπρόσωποί του θέλουν ν' αναθεωρήσουν το άρθρο 16, είναι για να εισέλθει η ιδιωτικοποίηση στην εκπαίδευση πιο γρήγορα, από την πόρτα και όχι από το... παράθυρο.

Το κήρυγμα υποταγής στην ευρωπαϊκή νομιμότητα το επενδύει ο ΣΥΝ με ένα ριζοσπαστικό αίτημα «να κλείσουν τα ΚΕΣ...». Προσοχή όμως: Να κλείσουν τα ΚΕΣ, γιατί τάχα η νομιμότητα της ΕΕ το επιτρέπει, και όχι γιατί παραβιάζεται, καταστρατηγείται το άρθρο 16!

Οσο και αν φωνάζει ο ΣΥΝ, όσο και αν προσπαθεί να καπελώσει (ο πρόεδρος του ΣΥΝ φιγουράρει στην πρώτη γραμμή στις κινητοποιήσεις των φορέων και μιλάει εξ ονόματος του κινήματος, - είναι δε γνωστή η προσπάθεια του ΣΥΝ μέσω της ΠΟΣΔΕΠ να καπελώσει άλλες οργανώσεις προαναγγέλλοντας εν αγνοία τους «πανελλαδική επιτροπή κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16»), χοντροκομμένα μάλιστα, τις κινητοποιήσεις ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16, δεν μπορεί να κοροϊδέψει κανένα. Ας πάψει ο ΣΥΝ να πατά σε δύο βάρκες. Υπεράσπιση του άρθρου 16 και πειθαρχία στην ευρωπαϊκή νομιμότητα δε γίνεται.

Μια τελευταία κουβέντα, για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Στην προσπάθειά της να συγκάλυψη την ταύτισή της με τη ΝΔ, προσπαθεί να στρέψει την προσοχή όχι στην αναθεώρηση του άρθρου 16, αλλά στον «εκτελεστικό νόμο» που θα την υλοποιεί. Ονομα και πράγμα. Στην κυριολεξία πρόκειται για εκτέλεση της δημόσιας δωρεάν Παιδείας.

Οι υπέρμαχοι της αναθεώρησης, και όχι μόνο, χρησιμοποιούν πολλά και διάφορα «επιχειρήματα» προκειμένου να αποπροσανατολίσουν, να πείσουν το λαό. Θα πέσουν όλα στο κενό.