Σε μια περίοδο που πολλά γράφονται και λέγονται στον έντυπο και στον ηλεκτρονικό Τύπο (πρόσφατο το αισχρό ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ) για την Κούβα, με αφορμή τη φετινή επέτειο της επανάστασης, και για τον ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης, Φιντέλ Κάστρο (με αφορμή την ασθένειά του και το τι θα συμβεί όταν αυτός κάποια στιγμή θα εκλείψει βιολογικά), αξίζει κανείς να σκεφτεί τι είναι αυτό που κάνει τη μικρή χώρα της Καραϊβικής, μέσα στο «στόμα του λύκου», να αντέχει ξεπερνώντας τρομακτικές δυσκολίες και να αναπτύσσεται εδώ και 48 χρόνια.

Στο σημερινό σημείωμα θα προσπαθήσουμε να ανατρέψουμε όσα αναπαράγει η αστική προπαγάνδα, περί έλλειψης «δημοκρατίας και ελευθερίας», περί «αυταρχικού δικτατορικού καθεστώτος», με έναν διαφορετικό τρόπο. Αξιοποιώντας το ιστορικό και αφηγηματικό βιβλίο καταγραφής μαρτυριών του Αμερικανού δημοσιογράφου - ερευνητή Τέρενς Κάνον «Η Επαναστατική Κούβα» (εκδόσεις «Χοσέ Μαρτί», 1987 - κυκλοφορεί και στα ελληνικά).

Το «κλειδί» της αντοχής της επανάστασης στην Κούβα θα φανεί ότι βρίσκεται στο λαό και στην πίστη του στο σοσιαλιστικό σύστημα της χώρας.

Ας δούμε όμως πώς «ακτινογραφεί» ο Τ. Κάνον το φαινόμενο σοσιαλιστική Κούβα μέσα από χαρακτηριστικά αποσπάσματα του βιβλίου.

Αναφερόμενος σε αρκετά κεφάλαια στην προετοιμασία της επανάστασης και τη διεξαγωγή της, στον ένοπλο αγώνα, σημειώνει: «Οι περισσότερες περιγραφές της Κουβανικής Επανάστασης επικεντρώνονται λογικά στους αντάρτες που ήταν στα βουνά. Λίγα έχουν γραφτεί ακόμη και σήμερα για τον αγώνα που έγινε στις πεδιάδες, δηλαδή, για το πλατύ κίνημα κατά του Μπατίστα που αναπτύχτηκε στις κυριότερες πόλεις και κωμοπόλεις της Κούβας, ένα κίνημα που ήταν τόσο φανερό όσο και κρυφό. Ηταν στις πόλεις που, σε μεγάλο βαθμό, θα καθοριζόταν η έκβαση της επανάστασης. Εκεί, σε κάθε οργάνωση, συζητιούνταν σχέδια κι εκτελούνταν ενέργειες: Στα εργατικά συνδικάτα, όπου οι κομμουνιστές οργάνωναν "επιτροπές αγώνα", στα πανεπιστήμια και λύκεια, όπου το Επαναστατικό Διευθυντήριο και το Κίνημα 26 του Ιούλη είχαν επιρροή.

Το παράνομο κίνημα κατά του Μπατίστα δρούσε παντού, αλλά πουθενά δεν ήταν ισχυρότερο από το Σαντιάγο, την ιδιαίτερη πατρίδα του Φρανκ Παΐς. Λίγο μετά την επίθεση στο φρούριο Μονκάδα, το 1953, ο Παΐς είχε αρχίσει συζητήσεις με φοιτητές και νεαρούς εργαζόμενους, άντρες και γυναίκες, που γνώριζε προσωπικά, συσπειρώνοντάς τους γύρω του, σε μια εμβρυώδη επαναστατική ομάδα».

«...Το καλοκαίρι του 1955, η οργάνωση του Παΐς συγχωνεύτηκε με το Κίνημα 26 του Ιούλη του Φιντέλ. Ο Φρανκ έγινε αρχηγός της νέας οργάνωσης στην επαρχία Οριέντε». Ετσι προετοιμάστηκε και η απόβαση των επαναστατών με το πλοιάριο «Γκράνμα» που σήμανε και τη δημιουργία του επαναστατικού στρατού, ο οποίος τροφοδοτήθηκε από την εργατική τάξη και την αγροτιά.

Μετά την επικράτηση της επανάστασης, ο συγγραφέας σημειώνει τι είχε πει μιλώντας στην τηλεόραση ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα:

«Αυτή η Επανάσταση δεν πρόκειται να επαναλάβει τα λάθη της δεκαετίας του 1930, και να διώξει απλώς έναν άνθρωπο χωρίς να πάρει υπόψη της ότι αυτός ο άνθρωπος είναι εκπρόσωπος μιας τάξης και μιας κατάστασης πραγμάτων. Αν δεν καταστραφεί ολόκληρη η κατάσταση πραγμάτων, οι εχθροί του λαού θα βρουν άλλον άνθρωπο. Επομένως, η Επανάσταση πρέπει να καταστρέψει στη ρίζα του το κακό που βασάνισε την Κούβα. Για να αναφέρω τα λόγια του Μαρτί, "ριζοσπάστης" σημαίνει να φτάνεις στη ρίζα, δεν μπορεί κανείς να ονομάζεται ριζοσπάστης αν δε βλέπει τη βάση των πραγμάτων. Αυτή η Επανάσταση προτείνει να ξεριζώσουμε τις ρίζες της αδικίας...».

Χαρακτηριστικό είναι και το σημείο όπου ο συγγραφέας αναφέρεται στο πώς η Κούβα οργάνωσε τη σοσιαλιστική κυβέρνηση.

«...Τα πρώτα χρόνια, η επαναστατική κυβέρνηση ήταν κυβέρνηση για το λαό, προσφέροντας υπηρεσίες και νόμους προς το συμφέρον του λαού. Ηταν κυβέρνηση του λαού, εφόσον οι επαναστατικοί ηγέτες προέρχονταν από τις γραμμές των εργατών, των χωρικών και των φοιτητών. Αλλά δεν ήταν κυβέρνηση από το λαό, γιατί οι πολίτες της Κούβας δεν εξέλεξαν άμεσα τα μέλη της.

Η επαναστατική κυβέρνηση κυβερνούσε μάλλον με "ηθική εντολή". Οι ηγέτες της ήταν σεβαστοί για τις θυσίες τους, την εντιμότητά τους και το θάρρος τους. Η κυβέρνηση ήταν σεβαστή για τις μάχες της κατά του αναλφαβητισμού, του ρατσισμού και της ανεργίας και γιατί πρόσφερε, μαζί με τη δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και την Παιδεία, μια αίσθηση υπερηφάνειας.

...Στη διάρκεια εκείνων των χρόνων έμαθαν να έχουν πίστη στον εαυτό τους. Ανυψώθηκαν πάνω από το επίπεδο της φτώχειας με τις δικές τους προσπάθειες, χωρίς τη βοήθεια των πλουσίων και των ισχυρών, των εκμισθωτών, των βιομηχάνων, των Αμερικάνων. Εμαθαν ένα καλό μάθημα, είπε ο ταγματάρχηςΧουάν Αλμέιντατο 1967:

"Οι πλούσιοι λένε πως είναι αδύνατο να οργανώσεις μια κοινωνία χωρίς τους ιδιοκτήτες της ατομικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, υπάρχουν κοινωνίες χωρίς την τάξη των πλουσίων, αλλά καμιά χωρίς την εργατική τάξη. Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τους πλούσιους, αλλά όχι χωρίς τους εργάτες!".

Τελικά, όμως, ήρθε ο καιρός που ήταν ανάγκη να οργανωθεί μια δημοκρατικά εκλεγμένη σοσιαλιστική κυβέρνηση. Επρεπε να οργανωθεί μια εντελώς νέα κυβέρνηση από τη βάση ως την κορυφή, που θα έδινε στο λαό τα μέσα να ελέγχει άμεσα την οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας. Μια τέτοια κυβέρνηση είναι δυνατή μόνο όταν ο λαός ως σύνολο έχει τα εργοστάσια, τα σχολεία, τα εργοστάσια ζάχαρης και τα καταστήματα στην ιδιοκτησία του».

«...Η εκλογή αντιπροσώπων αρχίζει στο τοπικό παράρτημα των Επιτροπών Στήριξης της Επανάστασης (CDR). Ολοι οι ψηφοφόροι στο οικοδομικό τετράγωνο - είτε είναι μέλη των CDR είτε όχι - συναντιούνται για να προτείνουν τους υποψήφιους. Αυτοί οι υποψήφιοι προορίζονται να εκλεχτούν στη δημοτική κυβέρνηση που ονομάζεται "Συνέλευση Λαϊκής Εξουσίας" (Λα Ασαπλέα ντελ Ποδέρ Ποπουλάρ).

...Δεν υπάρχουν επαγγελματίες πολιτικοί σ' αυτή τη συγκέντρωση πρότασης υποψηφίων, αλλά απλώς γείτονες. Κανένας δε σηκώνεται για να αναγγείλει ότι είναι υποψήφιος για κάποιο αξίωμα. Οι ψηφοφόροι προτείνουν εκείνους που νομίζουν ότι μπορούν να τους αντιπροσωπεύσουν με τον καλύτερο τρόπο. Δεν υπάρχει όριο στον αριθμό που μπορούν να προτείνουν. Συζητούν ελεύθερα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε υποψήφιου και ύστερα ψηφίζουν για να ανακηρύξουν τον καλύτερο.

Σε κάθε επίπεδο των Συνελεύσεων Λαϊκής Εξουσίας όλα τα ζητήματα αποφασίζονται κατά πλειοψηφία μετά από ολοκληρωμένη συζήτηση. Οταν αποφασίσει η πλειοψηφία, η απόφασή της είναι οριστική. Αν η μειοψηφία διαφωνεί, είναι υποχρεωμένη να συμμορφωθεί με την πλειοψηφία. Δεν υπάρχουν κομματικές κλίκες, φατρίες, ομάδες συμφερόντων ή ομάδες πίεσης. Μετά από δημόσια συζήτηση, όλοι οι αντιπρόσωποι ενώνονται για να εφαρμόσουν τη θέληση της πλειοψηφίας.

Μήπως αυτό το σύστημα διατρέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει μια "τυραννία της πλειοψηφίας"; Η απάντηση βρίσκεται στο χαρακτήρα της κουβανικής κοινωνίας.

...Η Κούβα δεν αποτελείται πια από ομάδες ανταγωνιστικών συμφερόντων: Επιχειρηματίες ενάντια σ' εργάτες, μικρούς ιδιοκτήτες σπιτιών ενάντια σε εταιρείες ακινήτων, ενοικιαστές ενάντια σ' εκμισθωτές κατοικιών, ιδιοκτήτες φυτειών ενάντια σε μικρούς αγρότες, μαύρους ή μιγάδες ενάντια σε λευκούς.

Οταν η Επανάσταση κατέστρεψε την εξουσία των πλουσίων, εξάλειψε την πιο σημαντική πηγή ανταγωνισμού στον κουβανικό λαό... Προφανώς, κανένας λαός δεν μπορεί να συμφωνεί απόλυτα σε όλα τα θέματα. Η έξοδος από τη χώρα 100.000 Κουβανών - 1% του πληθυσμού - την άνοιξη του 1980, αποκάλυπτε την απροθυμία εκ μέρους τους να προσαρμοστούν στο σοσιαλιστικό σύστημα της Κούβας. Από την άλλη μεριά, η οργή ενάντια σ' εκείνους που έφυγαν, όπως έδειξαν τα πέντε εκατομμύρια Κουβανών που βγήκαν στους δρόμους το Μάη του 1980 για να δηλώσουν την υποστήριξή τους στην κυβέρνηση, δηλώνει ότι, άσχετα από τo τι ισχυρίζονται οι επικριτές της Επανάστασης, ο λαός ευνοεί το νέο τρόπο ζωής που δημιούργησε η Κουβανική Επανάσταση.

Η γενική πίστη στη σοσιαλιστική επανάσταση της Κούβας είναι ο κανόνας - η δυσαρέσκεια είναι η εξαίρεση - όπως φάνηκε και στις 15 του Φλεβάρη 1976, όταν με δημοψήφισμα οι ψηφοφόροι της Κούβας ενέκριναν το νέο σοσιαλιστικό Σύνταγμα».

«"Το Κόμμα είναι σύνθεση των πάντων. Μέσα σ' αυτό συνδυάζονται τα όνειρα όλων των επαναστατών της ιστορίας μας... Το Κόμμα σήμερα είναι η ψυχή της Κουβανικής Επανάστασης". ΦΙΝΤΕΛ ΚΑΣΤΡΟ, Δεκέμβρης 1975.

...Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κούβας, όπως ονομάστηκε το νέο κόμμα, όταν οι τρεις ομάδες συγχωνεύτηκαν το 1965 (Επαναστατικό Διευθυντήριο, Κίνημα 26 του Ιούλη, Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα - πρώην ΚΚ), είναι ένα σφιχτοδεμένο, πειθαρχημένο σώμα, ένας δρομέας μεγάλων αποστάσεων, που τα πόδια του και το κεφάλι του, αφού δεσμεύτηκαν με τη θέλησή τους, δεν αμφισβητούν την πορεία.

Ενα τέτοιο σύστημα πολιτικής ηγεσίας από ένα μοναδικό κόμμα είναι λογικό (ή πιθανό) μόνο σε μια κοινωνία όπου τα κύρια αίτια σύγκρουσης συμφερόντων έχουν εξαλειφθεί. Σε μια χώρα όπου οι εργάτες συγκρούονται με τα αφεντικά τους, οι λευκοί με τους έγχρωμους, οι χωρικοί με τους ιδιοκτήτες φυτειών, όπου τα ιδιωτικά συμφέροντα κυριαρχούν στο σύστημα Υγείας, στην Παιδεία και στο στρατό, το να αναζητεί κάποιος τέτοια ενότητα είναι ανόητο».