Εδώ ο Ιστγουντ, από ευγένεια για τους Γιαπωνέζους, αφού χειρίστηκε ένα «δικό» τους θέμα, από αδυναμία να πλάσει μια ανάλογη ιστορία με αυτή της πρώτης ταινίας, από προχειρότητα, από ατολμία, από διάθεση κολακείας, από άλλες σκοπιμότητες που δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω, περιορίστηκε στο συναισθηματισμό, στη «φιλειρηνική» εκδοχή της ιστορίας. Ακόμα και η περίπτωση της σύγκρουσης των δύο στρατιωτικών μηχανών, των δύο «πολιτισμών», των δύο αντιπάλων, περιορίστηκε σε εξωτερικά στοιχεία. Γερές στρατιωτικές μηχανές και τα δύο έθνη, δυνατοί αντίπαλοι και οι δύο στρατοί, εξίσου καλοί πατριώτες οι φαντάροι και οι αξιωματικοί τόσο της Αμερικής όσο και της Ιαπωνίας, λέει η ταινία! Ναι, αλλά έχουμε πόλεμο! Και ο πόλεμος, από την εποχή της Τροίας ακόμα, δεν είναι συναισθηματική υπόθεση. Αυτό ποιος θα μας το εξηγήσει; Ούτε ευκαιρία είναι, για να αναδειχτούν τα προσόντα του άλφα ή του βήτα στρατηγού! Αυτό αν συμβαίνει, πρέπει να συμβαίνει παρεμπιπτόντως!

Εδώ πάσχουν τα «Γράμματα». Στέκονται στους ηρωισμούς, στέκονται στους συναισθηματισμούς, στέκονται στην προσωπική ιστορία του φιλοαμερικάνου Γιαπωνέζου αντιστρατήγου στο νησί Κουριμπαγιάσι, ρίχνουν, έτσι για την τιμή των όπλων, και κάποιες σπόντες, για την τρέλα του Γιαπωνέζου αυτοκράτορα, και τέλος το ζήτημα. Και αυτά, σε πολλές περιπτώσεις, διανθισμένα με στοιχεία μελό (περίπτωση του Αμερικανού φαντάρου που αιχμαλωτίστηκε, για παράδειγμα). Το πολιτικό μέρος της ιστορίας μένει στο απυρόβλητο. Ποιος και γιατί έκανε τον πόλεμο, δεν το μαθαίνουμε στην ταινία. Και ωστόσο για την ιστορία, αυτό είναι που έχει ιδιαίτερη και καθοριστική αξία και όχι τα «συναισθήματα» των φαντάρων, οι «προσωπικές» επιστολές στους συγγενείς και τους φίλους. Οι επιστολές, όσο «αποκαλυπτικές» και αν είναι, που έτσι και αλλιώς γράφονται κάτω από λογοκρισία, δεν εξηγούνε τα γεγονότα. Δεν αποκαλύπτουν το γιατί πολεμούσαν οι φαντάροι ενώ ήταν αντίθετοι, όσοι ήταν, στον πόλεμο. Τα γράμματα δεν εξηγούν το γιατί δε γύρισαν τα όπλα ενάντια στον «τρελό», στο φασίστα δηλαδή, αυτοκράτορά τους! Εχουμε τέτοια δείγματα στην ιστορία. Και πολύ περισσότερο δεν εξηγούν, δεν μπορεί αυτά να εξηγήσουν, ότι η μάχη του Ιβο Τζίμα, ήταν και αυτή ένας προάγγελος, μια από τις αφορμές, για να πέσει «στα μαλακά», σαν μια αναγκαιότητα, η ατομική βόμβα, η οποία ισοπέδωσε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Για να μην πούμε, ακόμα, πως ήταν μια προκαταρκτική «συζήτηση», μια «προειδοποίηση», για την αναγκαστική μελλοντική συμμαχία των δύο αντιπάλων.

Φυσικά, η κινηματογραφική ταινία δεν είναι μάθημα ιστορίας. Ομως, όταν καταπιάνεται με ιστορικά θέματα, οφείλει να τα βλέπει σφαιρικά. Γιατί ο θεατής παίρνει σαν ολοκληρωμένες τις πληροφορίες. Βγαίνοντας από τα «Γράμματα», σίγουρα έχεις πλουτίσει τον συναισθηματικό κόσμο σου, όμως δεν έχεις γίνει στο ελάχιστο πολιτικά σοφότερος. Και ο πόλεμος θα αποτραπεί, αν πρέπει να αποτραπεί, μόνον από την πολιτική γνώση και πάλη και όχι από συναισθηματισμούς.

Τα παραπάνω σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθούν σαν αποτροπή, για να μην πάτε να δείτε την ταινία. Αντίθετα! Μόνο που πρέπει να τη δείτε με τα δικά σας μάτια, τα οποία διψάνε, πρέπει να διψάνε, για την ουσία των γεγονότων, για την ιστορική αλήθεια. Μόνον τότε το καλλιτεχνικό έργο αποχτάει υπόσταση. Οταν ο θεατής θέλει και μπορεί να κουβεντιάσει, να αντιπαρατεθεί ή να συμφωνήσει μαζί του. Μόνον όταν το καλλιτεχνικό έργο λέει ολοκληρωμένες αλήθειες! Σε αντίθετη περίπτωση θα δείτε απλώς μια καλογυρισμένη ταινία, με πράγματι εξαιρετική φωτογραφία, με καταπληκτικές μάχες, με δράση και πολύ καλές ερμηνείες.

Παίζουν: Κεν Γουατανάμπε, Καζουνάρι Νικομίγια, Τσουγιόσι Ιχάρα.