Παπαγεωργίου Βασίλης

Το γεγονός ότι τα βραβεία Νόμπελ μοιράζονται σε άτομα που στηρίζουν το σύστημα είναι γνωστό εδώ και χρόνια. Οπως γνωστό, επίσης, είναι ότι ιδιαίτερη «προτίμηση» δείχνει η Σουηδική Ακαδημία σε διανοούμενους που αποκήρυξαν την Αριστερά, αν και επιμένουν να μιλούν και να γράφουν εξ ονόματός της. Βέβαια, με μπόλικες δόσεις «κριτικής» που συχνά φτάνει στα όρια της πολεμικής. Κυρίως, σε ζητήματα που άπτονται της αναγκαιότητας του σχεδιασμού της οικονομίας. Γιατί αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να (μας) πείσουν ότι μόνο εντός των αστικών πλαισίων και των συνθηκών του άκρατου νεοφιλελευθερισμού ή σοσιαλφιλελευθερισμού (όψεις του ίδιου νομίσματος) μπορούν να ανθίσουν οι μεγάλοι διανοητές και οι καλλιτέχνες.

Για τους επιστήμονες είναι μια άλλη ιστορία. Πίσω από τις έρευνές τους πρέπει να βρίσκονται πλέον σπόνσορες και πολυεθνικές, ως χρηματοδότες, γιατί τα πάντα έχουν μια τιμή και βεβαίως πρέπει να επέρχονται τα ανάλογα κέρδη. Χωρίς τα δεύτερα στον «παράδεισό» τους δεν κινείται τίποτα. Αν δε συντρέχουν οι παραπάνω συνθήκες τότε δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα βράβευσης κάποιου, ανεξάρτητα εάν το έργο ή η προσφορά του στο χώρο των τεχνών και των επιστημών είναι σημαντική. Αυτό ουδόλως απασχολεί τους «κριτές». Στο χώρο των Γραμμάτων το είδαμε πολύ πρόσφατα με τις βραβεύσεις του Παμούκ, του οποίου οι ευαισθησίες για τις εθνότητες στην Τουρκία καταλάγιασαν ως διά μαγείας με την απονομή του Νόμπελ. Στο λόγο που εκφώνησε κατά τη διάρκεια της τελετής δε βρήκε να πει ούτε μια κουβέντα για τα τεκταινόμενα στην Τουρκία.

Οσο για τον Γκίτερ Γκρας από τον κριτικό διανοούμενο της Γερμανίας της δεκαετίας του εξήντα είδαμε ένα συγγραφέα υποστηρικτή των βομβαρδισμών και του διαμελισμού της πολύπαθης Γιουγκοσλαβίας. Το εάν τα συγκεκριμένα βραβεία εκτός από τη χρηματική αμοιβή ανοίγουν «δουλιές» και «αγορές» για τους βραβευθέντες είναι ζήτημα δευτερεύον. Οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια στο «μαντρί», όσοι δεν έσπευσαν ως περισσότερο διορατικοί να πάνε οικειοθελώς, και φωνές που μπορεί κάποτε να ήταν σημαίες για την κοινωνία και τα κινήματα σιωπούν ή εκπέμπουν ...παράσιτα.

Υπό αυτήν την οπτική δε μας ξένισε διόλου η με τυμπανοκρουσίες απονομή Νόμπελ στον κύριο Αλ Γκορ. Ο οποίος, για να μην ξεχνιόμαστε - όχι εμείς, αλλά οι απανταχού χειροκροτητές του - ήταν αυτός που ως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ συνυπέγραψε την καταστροφή της Γιουγκοσλαβίας, με τον αφανισμό χιλιάδων πολιτών και τη διασπορά ουρανίου με τις περίφημες ΝΑΤΟικές βόμβες, που επιπροσθέτως μόλυναν αέρα, νερό και έδαφος μεγάλου τμήματος των Βαλκανίων. Ο άεργος αυτός Αμερικανός μετά την πολιτική αποστρατεία του, ταυτιζόμενος με το American Dream, έφτιαξε μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση (σ.σ. κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει για επιχείρηση) κάνει τις διακοπές του ανά την υφήλιο ως καλεσμένος «επιφανών» πολιτών και πολιτικών (πολιτικοοικονομική ελίτ) δίνοντας διαλέξεις και προμοτάροντας δυο προϊόντα του. Ενα βιβλίο και ένα ντοκιμαντέρ που αναφέρονται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις επιπτώσεις του στον πλανήτη.

Αμειβόμενος φυσικά αδρά. Για να παραφράσουμε τη ρήση της Βούλας Πατουλίδου, μπορεί στο φινάλε των διαλέξεών του να ρίχνει την ατάκα «για το περιβάλλον ρε γαμώ το». Μια ιδέα ρίχνουμε. Πόσο πειστικός, όμως, μπορεί να είναι; Για τους αφελείς, ίσως. Για τους γνωρίζοντες, καθόλου. Η υπόθεση με τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι πολύ παλιά. Πάντως στοιχεία, έρευνες και φωνές από την επιστημονική κοινότητα υπάρχουν από τις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα. Σημαντικές μορφές έχουν δώσει αγώνες, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε κινηματικό επίπεδο. Να θυμίσουμε ότι άνθρωποι έχουν χάσει θέσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις και τη ζωή τους, υπερασπιζόμενοι το περιβάλλον, δηλαδή τον πλανήτη, δηλαδή την ίδια μας τη ζωή. Χωρίς καμιά Ακαδημία να τους βραβεύσει ή να τους πει μια θερμή κουβέντα. Οι ίδιοι βέβαια θα γύριζαν την πλάτη στα πανηγύρια του συστήματος.

Δε βράβευσαν λ.χ. τους πρόσφατα χαμένους Μάρεϊ Μπούκτσιν ή τον Αντρέ Γκορζ ή τον Πιερ Σάμουελ, για να αναφέρουμε τρεις διανοητές από τους σημαντικότερους της πολιτικής οικολογίας που έδωσαν με τα κείμενά τους μια τεράστια ώθηση στο οικολογικό κίνημα (σ.σ. όχι τις ΜΚΟ) και ευαισθητοποίησαν την κοινωνία στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Και τα ονόματα αυτά είναι ενδεικτικά, γιατί ο κατάλογος είναι μακρύς. Ομως με τον τ. αντιπρόεδρο των ΗΠΑ τα πράγματα είναι ...διαφορετικά. Εξέχον μέλος της παγκόσμιας πολιτικής ελίτ, δημοκρατικός, λες και οι διαφορές με τους ρεπουμπλικάνους είναι μεγάλες, με άψογες δημόσιες σχέσεις και με τεράστιο δίκτυο υποστηρικτών. Τονίζει μεν τα προβλήματα (κι αυτό είναι θετικό) αλλά θεωρεί ότι οι λύσεις μπορούν να δοθούν από το υπάρχον σύστημα που τα έχει δημιουργήσει! Δεν το αμφισβητεί, αλλά το υπερασπίζεται.

Αγωνιστής του πράσινου καπιταλισμού είναι. Και η βαρύτητα δεν πέφτει στον επιθετικό προσδιορισμό (πράσινος) αλλά στο ουσιαστικό (καπιταλισμός). Οι χρωματικές ενδύσεις δεν μπορούν να μετατρέψουν τον καπιταλισμό σε δικαιότερο, πιο ανθρώπινο και οικολογικό. H αειφόρος ανάπτυξη που προτείνεται ως η άλλη πρόταση είναι, όπως έχουμε εξηγήσει, η αειφόρος διαιώνιση του καπιταλισμού. Τα υπόλοιπα είναι ιστορίες για αγρίους και ...Ακαδημαϊκούς της Σουηδίας.