Η «Λάμψη» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ αποτελεί, μαζί ίσως με την «Κάρι» του Μπράιαν ντε Πάλμα, την πιο επιτυχημένη μεταφορά βιβλίου του Στίβεν Κινγκ στην οθόνη. Ενας αποτυχημένος, αλκοολικός συγγραφέας πιάνει δουλιά ως χειμερινός φύλακας ενός απομονωμένου ξενοδοχείου, όπου και εγκαθίσταται μαζί με τη γυναίκα του και τον τετράχρονο γιο του - ένα πανέξυπνο αγοράκι, προικισμένο με τηλεπαθητικές ικανότητες. Από την πρώτη στιγμή που η οικογένεια φτάνει στο ξενοδοχείο - την τελευταία μέρα που αυτό κλείνει, μετά την καλοκαιρινή σεζόν - το παιδί επικοινωνεί τηλεπαθητικά με το μαύρο μάγειρο του ξενοδοχείου που το προειδοποιεί για τα περίεργα φαινόμενα που μπορεί να συναντήσουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Και πράγματι, πριν ακόμη αρχίσουν να πέφτουν τα πρώτα χρόνια, τα εξω-πραγματικά, τρομακτικά γεγονότα συσσωρεύονται, οδηγώντας τον Τζακ - το φύλακα - στην τρέλα και στην παραλίγο εξόντωση της οικογένειάς του.

Στο φιλμ καταγράφεται με εξαιρετικό τρόπο η εμφάνιση των φασματικών μορφών και καταστάσεων - που όλες σχετίζονται με τη διαστροφή και την τρέλα της άρχουσας τάξης - ο τρόμος του μικρού παιδιού που, μόνο του, με ένα ποδηλατάκι, περιέρχεται τους χώρους του εφιαλτικού ξενοδοχείου και η πορεία του πρωταγωνιστή προς την τρέλα. (Εκπληκτική η ερμηνεία του Τζακ Νίκολσον που, με το ρόλο του ως φύλακας Τζακ, έχτισε ένα μέρος του υποκριτικού του μύθου, αλλά και της υποκριτικής του μανιέρας). Στο βιβλίο, ο Στίβεν Κινγκ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην έρευνα που διεξάγει ο φύλακας Τζακ στα υπόγεια του ξενοδοχείου, αποκαλύπτοντας σιγά σιγά την ιστορία του: Το ξενοδοχείο - που έχει κατά καιρούς φιλοξενήσει όλη την «καλή» κοινωνία των ΗΠΑ, από τον Πρόεδρο, μέχρι τους μεγιστάνες του πλούτου και τους σταρ του Χόλιγουντ - έχει χτιστεί με χρήματα που προέρχονται από το εμπόριο όπλων και ναρκωτικών, από το ίδιο υλικό από το οποίο είναι χτισμένος ο πλούτος της υπερδύναμης. Αυτό το υλικό λειτουργεί ως συσσωρευμένο κακό, ως εκρηκτική μάζα που δημιουργεί εφιάλτες και φαντάσματα και οδηγεί τους ανθρώπους στην τρέλα και στο θάνατο.

Ο Κιούμπρικ (ο οποίος έχει δώσει λαμπρά δείγματα μαρξιστικής αντίληψης με δύο παλιότερες ταινίες του, τον επικό «Σπάρτακο» και το μελλοντολογικό «Κουρδιστό πορτοκάλι») αποτυπώνει αυτή την πλευρά του βιβλίου σε μία σειρά από εικόνες, στέκεται όμως περισσότερο στην προσωπική πορεία του ήρωα προς την τρέλα. Μολαταύτα, η ταινία δεν είναι ψυχολογική: περιγράφει την ακραία αλλοτρίωση του εργαζόμενου (και μάλιστα ενός διανοούμενου εργαζόμενου, ήδη φθαρμένου από τις υλικές συνθήκες της ζωής του) μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο που του δημιουργεί ο καπιταλισμός. Αυτός ο καπιταλισμός - βρικόλακας είναι το ξενοδοχείο του έργου: απομονώνει τον εργαζόμενο, απομυζά τη δύναμή του, διαστρέφει τις επιθυμίες του, ακυρώνει και αποσυνθέτει τους οικογενειακούς και φιλικούς του δεσμούς, τον καθιστά - σε τελευταία ανάλυση - θύτη ή θύμα (αγαπημένο θέμα, αυτό το τελευταίο, τόσο των έργων του Στίβεν Κινγκ, όσο και του Κιούμπρικ, ιδιαίτερα στο «Κουρδιστό πορτοκάλι»).

Με δύο λόγια, η «Λάμψη» είναι μια εξαιρετική ταινία, την οποία προτείνουμε ανεπιφύλακτα στους λάτρεις του κινηματογράφου, αλλά και στους προβληματισμένους ανθρώπους, που θέλουν να γνωρίσουν πλευρές της προοδευτικής διανόησης των ΗΠΑ. Χρήσιμη πάντως είναι, κατά τη γνώμη μας, και η παράλληλη ανάγνωση του βιβλίου, που αποτελεί ίσως το αριστούργημα του Στίβεν Κινγκ.