Οταν όλα έχουν ειπωθεί κι ακόμα καλύτερα όταν τα πράγματα έχουν τελεσίδικα συμβεί, κινδυνεύεις να σκιάσεις την εικόνα στην απόπειρα να βάλεις μιαν ακόμη πινελιά. Καμιά νέα τέτοια απόπειρα δεν είναι χρειαζούμενη. Ο Χαρίλαος Φλωράκης τον τίτλο του «ιστορικού ηγέτη», που πολλοί συνηθίζουν να χρησιμοποιούν αφειδώλευτα, ακόμη και για ασήμαντα περάσματα από την πολιτική, τον έκανε συνώνυμό του. Γιατί τον κατέκτησε σε όλα τα πεδία του αγώνα, σαν συνδικαλιστής, πολεμιστής της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού, σαν φυλακισμένος και εξόριστος, σαν επαναστάτης σε δύσκολες στιγμές. Απέδειξε, ότι «ιστορικό στέλεχος» δεν είναι όποιος αφιέρωσε πολλά χρόνια στην πολιτική δράση. Ιστορικό στέλεχος γίνεται το πρόσωπο εκείνο που, όταν τερματίζεται η ζωή του, παραμένει «ορθοστατών και ορθοβαδίζων», ως το τέλος της ζωής του έχοντας δώσει τα πάντα στην επαναστατική δράση. Τον δικαίωσε. Κανείς δεν μπορεί να του τον αμφισβητήσει. Γιατί μέχρι την τελευταία του πνοή έμεινε ορθός, στητός, περήφανος κομμουνιστής, αμετανόητος για τη ζωή που επέλεξε, για το όραμα του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Οσοι υποστηρίζουν ότι η ολοκληρωτική απορρόφηση από την κομματική δουλειά, τη θεωρητική και πρακτική δράση, την οργανωτική καθημερινή δραστηριότητα, σε κάνουν απόκοσμο, ψυχρό, αποσπασμένο από το λαό και τα γεγονότα, διαψεύδονται. Τους διαψεύδει πανηγυρικά το αντιπροσωπευτικό και όχι μοναδικό παράδειγμα της προσωπικότητας του Χαρίλαου Φλωράκη. Η απόλυτη απορρόφησή του στην κομματική δουλειά, δηλαδή στη μεγάλη λαϊκή υπόθεση, η αφοσίωσή του στα επαναστατικά ιδανικά, η πολύχρονη φυλάκισή του, δεν του στένεψαν την προσωπικότητα και τους ορίζοντες. Του καλλιέργησαν ακόμα περισσότερο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, την εντιμότητα και λαϊκότητά του, την αυθεντικότητά του. Την ικανότητά του να συνδέεται με το λαό, να καταλαβαίνει τον απλό άνθρωπο. Να είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας.

Το πρακτικό σχολείο του αγώνα ήταν το λίπασμα, ήταν το πεδίο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε η προσωπικότητα του Χαρίλαου Φλωράκη.

Αναζητούσε πάντα τον τρόπο να γίνει το Κόμμα αποτελεσματικό, ικανό να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να μην επαναλαμβάνεται, όταν οι περιστάσεις έφερναν νέα στοιχεία στην επιφάνεια. Απεχθανόταν τη στατικότητα.

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη και το χρέος των κομμουνιστών, απέναντι στο λαό. Στη μάχη για την κοινωνική λαϊκή ευημερία. Την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Την ευθύνη των κομμουνιστών να είναι στην πρώτη γραμμή του αγώνα, όταν ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος χτυπά στη γειτονιά μας, αλλά και στην πιο απόμερη μεριά της γης. Μισούσε το σοβινισμό, το ρατσισμό, τον εθνικισμό.

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη για την ανάπτυξη του διεθνισμού της εργατικής τάξης, των λαών γενικότερα. Το μόνιμο χρέος για τη λαϊκή συσπείρωση και ενότητα. Το χρέος απέναντι στην υπόθεση του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Ενα πράγμα δεν άντεχε, τις αντιλήψεις και πρακτικές που υπογράμμιζαν τη ματαιότητα της αντίστασης. Στις οποιεσδήποτε συνθήκες. Μπορούσε ακόμα να ξεχάσει άδικες επιθέσεις και πολεμικές κατά του Κόμματος, μα δεν άντεχε καθόλου τα κελεύσματα της υποταγής στον ισχυρό και τον εκάστοτε νικητή.

Ηθελε πάντα αναμμένη τη λαμπάδα του αγώνα. Ηξερε καλά ότι τα μεγάλα ΝΑΙ και τα μεγάλα ΟΧΙ πληρώνονται ακόμα και με τη ζωή του αγωνιστή, αλλιώς δεν υπάρχει ιστορική δικαίωση και ελπίδα να κοκκινίσει η πλάση, όπως λέει και ο ποιητής.

Πώς να ξεχάσουμε πόσο σπίθιζαν τα μάτια του, όταν συζητούσαμε για τις διεθνείς συναντήσεις Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων. Τις αγωνίες όλων μας για να δυναμώσει στις σημερινές συνθήκες ο προλεταριακός διεθνισμός, ο συντονισμός της δράσης των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων, οι ευρύτερες διεθνείς αντιιμπεριαλιστικές συμμαχίες.

Πόσο έλαμψαν τα μάτια του, όταν του προτείναμε να τεθεί επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΚΕ, που θα επισκεπτόταν το Βελιγράδι και τις άλλες πόλεις της Γιουγκοσλαβίας στο φόρτε του πολέμου. Εν μέσω ανελέητων βομβαρδισμών.

Σύντροφε, δε θα ξεχάσουμε τις αντιδράσεις σου, τις φωνές σου, όταν σου λέγαμε ότι θέλουμε να προσέξεις, θέλουμε να γυρίσεις σώος πίσω, γιατί ο αγώνας δε σταματά με τίποτε. Πήγαινε αποφασισμένος για όλα. Και όπως μάθαμε μετά το γυρισμό του ήταν απείθαρχος, δε φρόντισε τον εαυτό του ούτε στιγμή. Ηταν αγανακτισμένος για τον άδικο πόλεμο, έτοιμος να δώσει και τη ζωή του ακόμα για τους λαούς της περιοχής. Βγήκε στην επιφάνεια ολόκληρος και ακέραιος ο διεθνισμός του επαναστάτη, το μίσος για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, η δίψα για την ειρήνη και το δικαίωμα των λαών να αποφασίζουν οι ίδιοι για την τύχη τους».

Αποσπάσματα από τον τελευταίο αποχαιρετισμό εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, που εκφώνησε η Γενική Γραμματέας της ΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα.