Οσο κι αν έχει εδώ και πολλά χρόνια τεκμηριωθεί από τον επιστημονικό κόσμο, εντός και εκτός Ελλάδας, η αρχιτεκτονική, πολιτισμική και ιστορική σημασία των ξενοδοχειακών μονάδων «Ξενία», μόλις προχτές το ελληνικό κράτος αναγνώρισε ένα μικρό τμήμα από αυτά ως μνημεία, μετά την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων. Πρόκειται για πέντε «Ξενία»: Ηγουμενίτσας (1959, αρχιτέκτονας Αρης Κωνσταντινίδης), Βυτίνας (1965, Μπέτσιος), Καλαμπάκας (1960, Κωνσταντινίδης), Πλαταμώνα (1962, Βώκος), Παλιουρίου Χαλκιδικής (1962, Κωνσταντινίδης). Συνολικά χτίστηκαν 50 μονάδες μεταξύ 1957-1967, στο πλαίσιο ενός προγράμματος δημιουργίας τουριστικής υποδομής που έμελλε να συσπειρώσει την αρχιτεκτονική «αφρόκρεμα» της εποχής, ορισμένοι από τους οποίους αποτέλεσαν σπουδαία κεφάλαια της εγχώριας και όχι μόνο αρχιτεκτονικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι επικεφαλής του προγράμματος ήταν ο αρχιτέκτονας Αρης Κωνσταντινίδης. Ωστόσο, τα «Ξενία» εγκαταλείφθηκαν από το κράτος, δύο έχουν ήδη κατεδαφιστεί και τα περισσότερα έχουν περάσει στη διαχείριση της Εταιρείας Τουριστικών Ακινήτων του υπουργείου Τουρισμού, η οποία ουσιαστικά προωθεί την εκποίησή τους. Μάλιστα, όπως ειπώθηκε εισηγητικά στο Συμβούλιο, η ΕΤΑ αρχικά δε συμφωνούσε με την κήρυξη των πέντε «Ξενία». Φαίνεται όμως πως βρέθηκε η «χρυσή τομή» μεταξύ ΕΤΑ και Διεύθυνσης Νεότερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ, αφού η πρόταση της τελευταίας προς το ΚΣΝΜ ήταν η κήρυξη ως μνημείου μόνο του κελύφους των κτιρίων και όχι του εσωτερικού τους! Δηλαδή μια «μισή» κήρυξη που στην πράξη θα σήμαινε ολόκληρη καταστροφή, αφού, ειδικά με τον τρόπο που είναι χτισμένα τα «Ξενία», δεν «υπάρχει» κέλυφος με τη στενή έννοια του όρου. Αρα οποιαδήποτε αλλαγή του εσωτερικού τους θα σήμαινε συνολική αλλοίωση. «Περιέργως», ακριβώς την ίδια πρόταση έκανε και η εκπρόσωπος της ΕΤΑ που παραβρέθηκε στο συμβούλιο. Ωστόσο, τόσο μέλη του ΚΣΝΜ, όσο και ο εκπρόσωπος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων τεκμηρίωσαν την ανάγκη για ολική κήρυξη των κτιρίων. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκαν στην αρχιτεκτονική τους λιτότητα, στην αξιοθαύμαστη ένταξή τους στο περιβάλλον, αλλά και στο χαρακτήρα τους, όχι ως «μικρές "Μεγάλες Βρετανίες"» αλλά ως «μοτέλ» που απευθύνονταν στα μικρά και μεσαία εισοδήματα. Ακριβώς εδώ είναι και το ζήτημα που προκύπτει μετά την κήρυξή τους ως μνημείων: Αν και αυτή η κήρυξη αποτελεί σίγουρα ένα θετικό προηγούμενο, ωστόσο κάθε άλλο παρά ξεκαθαρίζει από μόνη της το ιδιοκτησιακό καθεστώς των «Ξενία». Θα παραμείνουν στο κράτος ή θα συντηρηθούν με χρήματα του λαού και ως μνημειακά «φιλέτα» πλέον θα ξεπουληθούν στο τουριστικό κεφάλαιο; Το οποίο σίγουρα θα τα μετατρέψει σε ...«μικρές "Μεγάλες Βρετανίες"»;