Το υπουργείο Πολιτισμού είναι γνωστό ότι αποτελεί ένα από τα «περιβόλια», όπου «ανθεί» όλη η «γκάμα» της εγκληματικής εργασιακής «ομηρίας», που «ακούει» σε ονόματα όπως «συμβασιούχος», «έκτακτος», «ωρομίσθιος». Ταυτόχρονα, είναι επίσης γνωστό ότι η συντριπτική πλειοψηφία όλων αυτών των εργαζομένων, όχι μόνο καλύπτει, κοινώς λεγόμενες, «πάγιες και διαρκείς ανάγκες», αλλά ότι, επιπλέον, αυτές οι ανάγκες συνεχώς μεγαλώνουν εκ του αντικειμένου του «πυρήνα» του ΥΠΠΟ, δηλαδή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, δηλαδή της προστασίας και ανάδειξης της τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς μας.

Ακόμη και με ό,τι θεωρεί ως πάγια και διαρκή ανάγκη το κράτος, το μόνιμο και έκτακτο προσωπικό του ΥΠΠΟ δεν επαρκεί. Πολύ περισσότερο, δεν επαρκεί και για τις ακόμη μεγαλύτερες ανάγκες που θα προέκυπταν, αν η κρατική διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς ήταν προσανατολισμένη όχι μόνο στην, τουριστικοποιημένης λογικής, «βιτρίνα», αλλά στο σύνολο των μνημείων της χώρας, ακόμη και των πιο «ταπεινών» και απομακρυσμένων, αυτών που σημαίνουν κάτι για τη συλλογική μνήμη και όχι αναγκαστικά για τις πολυεθνικές του τουρισμού. Αλλωστε, όσο αυτά τα μνημεία αφήνονται στη «μοίρα» τους από το κράτος, το κενό θα καλύψει κάποια στιγμή το κεφάλαιο. Οπως άλλωστε επιβάλλει και ο στρατηγικός στόχος για πλήρη εμπορευματοποίηση του πολιτισμού.

Ακριβώς λόγω αυτού του στόχου, είναι που το εξειδικευμένο και επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό του ΥΠΠΟ απαξιώνεται συνειδητά και συνεχώς από όλες τις κυβερνήσεις. Η τακτική του «φύγε εσύ, έλα εσύ», που ακούστηκε σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου των συμβασιούχων του ΥΠΠΟ, περιγράφει ουσιαστικά τη συνολική αντίληψη του κράτους για τη διαχείριση της κληρονομιάς. Στην πραγματικότητα, το κράτος θεωρεί ως «βαρίδι» το επιστημονικό, φυλακτικό και εργατοτεχνικό προσωπικό, που, κατά τη γνώμη του, ουσιαστικά «πλεονάζει», αφού ο στόχος δεν είναι η συνολική ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Παρά το γεγονός ότι οι ίδιες οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟ παραδέχονται πως ανέρχονται σε χιλιάδες οι ακάλυπτες οργανικές θέσεις για να λειτουργήσει στοιχειωδώς ο υπάρχων μηχανισμός. Παράλληλα, θεωρούνται «βαρίδια» οι μόνιμες, σταθερές θέσεις εργασίες με πλήρη ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα.

Οι δύο αυτές πτυχές της ίδιας αντιδραστικής πολιτικής αντανακλώνται σχεδόν «ανάγλυφα» στο πρόβλημα των συμβασιούχων του ΥΠΠΟ. Ετσι, την ώρα που η Αρχαιολογική Υπηρεσία «αποψιλώνεται» με όλο και εντεινόμενους ρυθμούς από το έμπειρο δυναμικό της, ο «κρουνός» της μαύρης, ανασφάλιστης εργασίας ανοίγει περισσότερο μέσω των προγραμμάτων «Stage». Ας δούμε πιο συγκεκριμένα αυτήν τη διαδικασία, όπως οι ίδιοι οι συμβασιούχοι την παρουσιάζουν με στοιχεία των τελευταίων μηνών.

Οι κενές οργανικές θέσεις, με βάση τον, παρωχημένο όπως είδαμε παραπάνω και όπως θα δούμε στη συνέχεια, Οργανισμό του ΥΠΠΟ του 2002, ακόμη και μετά την εφαρμογή του ΠΔ «Παυλόπουλου», υπερβαίνουν συνολικά τις 3.000! Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν 1.200 κενά σε φυλακτικό προσωπικό, 500 σε αρχαιολόγους, 650 σε συντηρητές έργων Τέχνης, δεκάδες σε λογιστές και διοικητικό προσωπικό. Οπως σημειώνει το Πανελλήνιο Σωματείο των εκτάκτων του ΥΠΠΟ, οι υπηρεσίες του υπουργείου δηλώνουν τεκμηριωμένα ότι χρειάζονται 3.300 εκτάκτους για να καλύψουν τις απολύτως απαραίτητες ανάγκες τους μόνο για το χειμώνα. Διότι το καλοκαίρι αυτές οι ανάγκες αυξάνονται, κυρίως σε φυλακτικό προσωπικό.

Παρ' όλ' αυτά, η πολιτική ηγεσία, όχι μόνο προχώρησε σε «πογκρόμ» απολύσεων, αλλά «πάγωσε» και τις προσλήψεις για το 2008. Συγκεκριμένα: Ενώ το Νοέμβρη του 2007 υπηρετούσαν 5.200 συμβασιούχοι πανελλαδικά, σήμερα υπηρετούν μόλις 1.800, ενώ το μόνιμο και αορίστου χρόνου προσωπικό για όλες τις υπηρεσίες του υπουργείου πανελλαδικά είναι περίπου 9.000 εργαζόμενοι. Μόνο λόγω της προσωρινής διαταγής των ασφαλιστικών μέτρων που έχασαν στα δικαστήρια, απολύθηκαν πάνω από 1.100 συμβασιούχοι. Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ενώ οι ίδιες οι υπηρεσίες βεβαίωναν πως αυτοί οι άνθρωποι καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, οι νομικοί εκπρόσωποι του ΥΠΠΟ εμφανίστηκαν στα δικαστήρια υποστηρίζοντας πως οι ανάγκες αυτές ...είναι «προσωρινές». Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως αυτές οι ...«προσωρινές» ανάγκες καλύπτονται επί χρόνια (ακόμη και δέκα) από τους εργαζόμενους! Για τουλάχιστον 3.000 εργαζόμενους δεν ανανεώθηκαν οι συμβάσεις τους που έληξαν το τέλος του 2007 και συνήθως ανανεώνονταν μέχρι το Μάη.

Για να γίνει ακόμη πιο κατανοητή η απάνθρωπη και κυνική απαξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας από το καπιταλιστικό κράτος, υπάρχουν συμβάσεις εργαζομένων που έληξαν από τις 19 Μάρτη και, τουλάχιστον, μέχρι τα μέσα Ιούνη δεν είχαν ανανεωθεί, ενώ αυτοί οι άνθρωποι εξακολουθούν να έρχονται στη δουλειά τους, χωρίς όμως τυπικά ...να «υπάρχουν» και, φυσικά, χωρίς να πληρώνονται και να ασφαλίζονται αυτό το διάστημα.

Και δεν είναι μόνο ότι λόγω των ελλείψεων σε ανθρώπινο δυναμικό καθυστέρησε ή σε άλλες περιπτώσεις ίσως και να μην εφαρμοστεί καθόλου για φέτος το θερινό ωράριο των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων. Γεγονός που έχει κάνει «σημαία» το ΠΑΣΟΚ δεδομένης της ευνόητης αδυναμίας του να ασκήσει κριτική για ένα εργασιακό καθεστώς «γαλέρας», που το ίδιο έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να γιγαντωθεί. Ακόμη χειρότερο, λοιπόν, από το ωράριο λειτουργίας είναι ότι κινδυνεύουν να μείνουν στον «αέρα» σημαντικά έργα συντήρησης, αναστήλωσης, καθαρισμού κλπ. σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία. Ειδικά αυτά που συνδέονται με κοινοτικά χρηματοδοτικά «πακέτα» και πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2008.

Ακόμη χειρότερο είναι αυτό που συμβαίνει πάλι με τους ανθρώπους. Αντί η κυβέρνηση να προχωρήσει σε μονιμοποιήσεις των συμβασιούχων και σε ακόμη περισσότερες μόνιμες προσλήψεις με βάση τις πραγματικές ανάγκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, κλείνει «τρύπες» με την ακόμη χειρότερη εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης που ακούει στο όνομα «Stage». Με την επίφαση της «μαθητείας», ήδη, εργάζονται στο ΥΠΠΟ 3.000 άνθρωποι μέσω αυτού του προγράμματος επί 14 μήνες ήδη, ανασφάλιστοι και με μισθούς πείνας.

«Ανάγλυφα» περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί στο ΥΠΠΟ η περίπτωση των αρχαιοφυλάκων. Σύμφωνα με δικά τους στοιχεία, ούτε καν η κάλυψη των 1.200 κενών οργανικών θέσεων θα λύσει το πρόβλημα της φύλαξης, με αποτέλεσμα για μια ακόμη τουριστική περίοδο οι αρχαιολογικοί χώροι να λειτουργούν με το φιλότιμο των εργαζομένων. Οι ίδιοι υπολογίζουν ότι για ουσιαστική φύλαξη χρειάζονται 3.800 αρχαιοφύλακες, δηλαδή 1.800 περισσότεροι. Και όταν λένε ουσιαστική φύλαξη εννοούν, όχι μόνο τις αυξημένες ανάγκες το καλοκαίρι λόγω τουρισμού (σε 375 ανέρχονται οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία με εισιτήριο), αλλά τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες φύλαξης ακόμη και κλειστών αρχαιολογικών χώρων, καθώς και αποθηκών. Φυσικά, απειλεί και αυτούς ο κίνδυνος μείωσης του προσωπικού από απολύσεις, αφού «τρέχουν» τα ασφαλιστικά μέτρα.

Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφερθεί και ο εμπαιγμός του κράτους έναντι των σπουδαστών και αποφοίτων του κρατικού ΙΕΚ με ειδικότητα «Φύλακας Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων». Για πρώτη φορά, το ΙΕΚ αυτό λειτούργησε το 2000 και ήδη «μετρά» 297 απόφοιτους, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων υπηρετούν εδώ και χρόνια ως συμβασιούχοι στο ΥΠΠΟ. Σε υπόμνημα του συλλόγου τους, θέτουν ουσιαστικά το εύλογο ερώτημα, για ποιο λόγο δε «χωράνε» στις οργανικές θέσεις, πολύ περισσότερο αφού πρόκειται για μια ειδικότητα με τεράστια οργανικά κενά, αλλά και μια ειδικότητα για την οποία το ίδιο το κράτος - έστω και με τη λογική του ΙΕΚ - επένδυσε. «Θα έπρεπε αυτή τη στιγμή να μην αγωνιούμε και να μην αγωνιζόμαστε με εξαιρετικά άνισους όρους για τη διεκδίκηση του αυτονόητου», σημειώνουν. Κι όμως, εδώ και μήνες, εκκρεμεί στο ΑΣΕΠ η προκήρυξη περίπου 200 θέσεων φύλαξης, λόγω της «εμμονής» του ΥΠΠΟ να περιληφθεί στο διαγωνισμό προφορική συνέντευξη, αίτημα που απορρίφθηκε από το ΑΣΕΠ.

Το θέμα έθεσε σε Ερώτησή του προς τον υπουργό Πολιτισμού και το ΚΚΕ ήδη από τον περασμένο Μάρτη. Στην απάντησή του, το ΥΠΠΟ υποστηρίζει ότι η προφορική συνέντευξη κρίνεται «απαραίτητη» λόγω της «επαφής» των φυλάκων με τους τουρίστες, που καθιστά αναγκαία τη μόρφωση άποψης για την εν γένει προσωπικότητα του υποψηφίου»! Δηλαδή, το ΙΕΚ για ποιο λόγο φτιάχτηκε; Και γιατί ξαφνικά θεωρούνται ουσιαστικά «ανίκανοι» οι φύλακες που επί χρόνια έρχονται σε «επαφή» με τους τουρίστες;

Διότι, στην πραγματικότητα, το ΥΠΠΟ εξακολουθεί να τους θεωρεί «μη εξειδικευμένο» προσωπικό. Επειδή δεν μπορεί με άνεση να σπεκουλάρει στα αντικειμενικά προσόντα των άλλων ειδικοτήτων (αρχαιολόγοι, συντηρητές κλπ.), οι φύλακες και οι εργατοτεχνίτες εκλαμβάνονται ως «προνομιακό» πεδίο πολιτικής ομηρίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έρευνα των συμβασιούχων και σε δείγμα 818 εργαζομένων διαφόρων ειδικοτήτων, το 52,6% (430 εργαζόμενοι) των απολυμένων συμβασιούχων είναι αρχαιοφύλακες (ημερήσιοι και νυχτερινοί) και το 19,9% (163 εργαζόμενοι) είναι εργάτες και τεχνίτες. Οι άλλες ειδικότητες (συντηρητές, μηχανικοί, αρχαιολόγοι, ιστορικοί Τέχνης, αρχιτέκτονες κλπ.) εκπροσωπούνται με ποσοστά κάτω του 10%. Το «παζλ» του εργασιακού «μεσαίωνα» στο ΥΠΠΟ συμπληρώνουν οι πολύμηνες καθυστερήσεις στις πληρωμές των μισθών.

Κανείς άλλος, όμως, δεν μπορεί να περιγράψει την κατάντια στην οποία έχουν φέρει οι κυβερνήσεις την Αρχαιολογική Υπηρεσία εκτός από τους ίδιους τους εργαζόμενους που τη βιώνουν. Σε μια συγκλονιστική επιστολή 14 εργαζομένων (3 αρχαιολόγοι, 9 τεχνίτες ανασκαφών, 1 σχεδιάστρια και 1 λογίστρια) στην Ε' Εφορεία Αρχαιοτήτων Σπάρτης, προς τον υπουργό Πολιτισμού, σημειώνεται χαρακτηριστικά: «(...) Στην Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της Σπάρτης, μιας πόλης που κατά την κλασική αρχαιότητα υπήρξε η δεύτερη σπουδαιότερη της Ελλάδος και πάνω στην οποία είναι χτισμένη η σύγχρονη πόλη (γεγονός που συνεπάγεται την αποκάλυψη πλήθους αρχαιοτήτων κατά τις εργασίες εκσκαφών για την ανέγερση οικοδομών), σήμερα υπηρετούν δύο μόνο μόνιμοι αρχαιολόγοι, σε σύνολο 12 οργανικών θέσεων, μία σχεδιάστρια και ένας μόνο τεχνίτης ανασκαφών! (...) όλα αυτά τα χρόνια η χρηματοδότηση προς την Ε' ΕΠΚΑ ήταν ελάχιστη και ερχόταν με μεγάλη καθυστέρηση, με αποτέλεσμα οι συμβάσεις μας δύσκολα να φθάνουν τους 8 μήνες ετησίως και το υπόλοιπο διάστημα να απασχολούμαστε με άλλου είδους σχέσεις εργασίας (σε δημόσια έργα, σε ανασκαφές οικοπέδων με χρηματοδότηση από τον ιδιοκτήτη κλπ.). Αποτέλεσμα της παραπάνω κατάστασης ήταν κανενός η σύμβαση να μη μετατραπεί σε αορίστου χρόνου, σύμφωνα με το ΠΔ Παυλόπουλου. Παρ' όλα αυτά, εμείς συνεχίσαμε να δουλεύουμε υπό το ίδιο καθεστώς των συμβάσεων μέχρι σήμερα (...) Οι αρχαιολόγοι, κύριε υπουργέ, γνωρίζετε πολύ καλά ότι δεν μπορούμε να απασχοληθούμε σε κανένα άλλο φορέα πέραν του υπουργείου Πολιτισμού, εκτός αν αποφασίσουμε να μην ασκήσουμε το επάγγελμά μας (...) δεν μπορούμε εμείς, οι 9 παλαιότεροι τεχνίτες ανασκαφών, που αρχίσαμε να δουλεύουμε σε αυτή την Υπηρεσία από την προηγούμενη δεκαετία (οι αρχαιότεροι από το 1993!) να αποχωρήσουμε από την εργασία μας αποδεχόμενοι ότι καλύπταμε εποχικές ανάγκες, όταν υπάρχει ένας μόνο μόνιμος τεχνίτης ανασκαφών για τις ανασκαφές και τις υπόλοιπες εργασίες προστασίας των αρχαιοτήτων ενός ολόκληρου νομού. Ποιος σήκωσε το βάρος των εργασιών όλα αυτά τα χρόνια, κε υπουργέ; (...) Δε νοείται άνθρωποι που ειδικεύτηκαν και δούλεψαν στον τόπο τους για χρόνια, σήμερα να πετιούνται στον κάλαθο των αχρήστων»...