«Θα πενθώ πάντα - μ' ακούς; - για σένα, μόνος, στον Παράδεισο...». Μια ανάσα στην τηλεοπτική νοσηρότητα και σήψη, που κατακλύζει ιδιαίτερα αυτό το διάστημα τη μικρή οθόνη, είναι ο λόγος του ποιητή: Του μεγάλου μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη. «Γιατί - όπως έγραφε στ' "Ανοιχτά χαρτιά" - η ποίηση μας ξεμαθαίνει από τον κόσμο, τέτοιον που τον βρήκαμε. Τον κόσμο της φθοράς που έρχεται κάποια στιγμή να δούμε ότι είναι η μόνη οδός για να υπερβούμε τη φθορά, με την έννοια που ο θάνατος είναι η μόνη οδός για την Ανάσταση». Ενας ποιητικός λόγος που μεταλλάσσεται σε «Αξιον εστί» της ζωής, της ομορφιάς, σ' ένα μοναδικό «Μονόγραμμα» του έρωτα, σ' ένα «Φωτόδεντρο» που ανθεί στην καθημερινότητά μας, με «Εξι και μία τύψεις για τον ουρανό».

Αυτή τη βδομάδα στα «Πρόσωπα του αιώνα», θα έχουμε τη μεγάλη ευκαιρία να δούμε μία εξαιρετική αυτοβιογραφική ταινία - ντοκουμέντο με τίτλο «Οδυσσέας Ελύτης», γυρισμένη στην Πάτμο το 1980 από τον Γιώργο και την Ηρώ Σγουράκη. Το χώρο επέλεξε ο ίδιος ο ποιητής για να μιλήσει για τη ζωή και το έργο του, για να καταγράψει, σε ήχο και εικόνα, τις σκέψεις του. Στην ταινία ο ποιητής μιλά αναλυτικά για την πορεία της ζωής του. Αναφέρεται στον υπερρεαλισμό και στις επιρροές που είχε στο έργο του. Από τι επηρεάστηκε ανάμεσα στα 17 και 23 χρόνια του, πώς προχώρησε και αισθάνθηκε το 1934. Τότε που άρχισαν να σχηματίζονται οι «Προσανατολισμοί», τα χειρόγραφα των οποίων ο Γιώργος Κατσίμπαλης και ο Γιώργος Σεφέρης το Νοέμβρη του 1935 τα δημοσίευσαν στο «Νέα Γράμματα», το περιοδικό που συγκέντρωνε τους περισσότερους λογοτέχνες της «Γενιάς του '30». Ο τόμος της συλλογής «Προσανατολισμοί» θα κυκλοφορήσει το 1940. Είναι χαρακτηριστικό, λέει ο Οδυσσέας Ελύτης, «ότι οι δύο πρώτοι στίχοι του βιβλίου μου είναι: Ο Ερωτας, το Αρχιπέλαγος και αυτό κατά κάποιο τρόπο προσδιορίζει όλη την εξέλιξη μετά, από απόψεως περιεχομένου της ποίησής μου».

Στη συνέχεια της αυτοβιογραφίας του ο ποιητής του «Αξιον εστί» μιλά για τη γενιά του '30, για τον Γιώργο Σεφέρη και τον Ανδρέα Εμπειρίκο, ο οποίος τον οδήγησε στον Θεόφιλο. Αναφορές γίνονται και στο «Ασμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», καθώς και για το κορυφαίο έργο του «Αξιον εστί». Ο Οδυσσέας Ελύτης μιλά για την ελληνικότητα, την ερμηνεία της έννοιας, τις σχέσεις του με ξένους ποιητές και ζωγράφους, τη φιλία του με τον Τεριάντ, για την Σαπφώ και τον Αρχίλοχο, για τον Σολωμό, καθώς και για το έργο «Η αποκάλυψη του Ιωάννη». Ο ίδιος ο ποιητής διαβάζει αποσπάσματα από τις ποιητικές συλλογές του «Εξι και μια τύψεις για τον Ουρανό», «Προσανατολισμοί», «Αξιον εστί», «Το φωτόδεντρο», «Τα Ετεροθαλή», «Μικρός Ναυτίλος» και από την «Αποκάλυψη του Ιωάννη». Τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν στην Πάτμο, στο σπήλαιο της «Αποκάλυψης», στις Σπέτσες, στον τόπο γέννησης του Οδ. Ελύτη στο Ηράκλειο Κρήτης, στον τόπο καταγωγής του τη Μυτιλήνη, στο σπίτι του στην Αθήνα και σε νησιά του Αιγαίου. Θα προβληθούν, επίσης, κινηματογραφικά στιγμιότυπα από την τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας στον ποιητή το 1979. Η ταινία συνοδεύεται με μελοποιημένα ποιήματά του, από τους Μίκη Θεοδωράκη, Ηλία Ανδριόπουλο και Γιάννη Μαρκόπουλο. Ακούγονται επίσης μουσικές δημιουργίες του φίλου του Μάνου Χατζιδάκι (Πέμπτη ΝΕΤ 22.00).