Το μαύρο δε φεύγει εύκολα, ούτε από τη γη, ούτε από την ψυχή του ανθρώπου. Και όλοι οι κάτοικοι της Εύβοιας έχουν το μαύρο μέσα τους, μετά την περσινή μεγάλη καταστροφή. Δεν είναι μόνον οι πέντε άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους, δεν είναι τα χιλιάδες στρέμματα που έγιναν στάχτη, δεν είναι τα ζώα που χάθηκαν, αλλά ούτε και το εισόδημα που δεν υπάρχει πια. Είναι η κοροϊδία για την επόμενη μέρα.

Ενα χρόνο μετά, ο «Ρ» επισκέφτηκε τις περιοχές που κάηκαν στην κεντρική και νότια Εύβοια. Τις περιοχές, που ακόμα προσπαθούν να ορθοποδήσουν. Μίλησε με κατοίκους των χωριών, που ένιωσαν την κάψα της φωτιάς δίπλα τους. Που είδαν τις καλλιέργειες τους να χάνονται. Που έθαψαν τους ανθρώπους τους, επειδή προσπάθησαν να σώσουν τον τόπο τους. Και πίσω από το χαμόγελο υπάρχει ακόμα η θλίψη, η οποία δεν πρόκειται να φύγει ποτέ.

Σαν σήμερα, 31 Αυγούστου του 2007, τα μέτωπα των πυρκαγιών, που κατέστρεψαν τη μισή Εύβοια, ήταν σε ύφεση. Εκαιγε ακόμα η φωτιά στη Σέττα, έξω από το χωριό Μίστρος, αλλά και έξω από το Μαρμάρι. Σήμερα όμως, στα μάτια των κατοίκων των πολλών περιοχών που «χτυπήθηκαν» υπάρχει ακόμα ο φόβος. Υπάρχει το βλέμμα στο βουνό για την εξακρίβωση αν η φωτιά καίει. Γιατί γι' αυτούς η φωτιά δεν έσβησε ακόμα. Οσο για την αναδάσωση και το «όπου ήταν δάσος θα ξαναγίνει δάσος», το πανό στα Στύρα τα λέει όλα. «ΟΧΙ στη μεταλλική αναδάσωση», αναφερόμενη στις ανεμογεννήτριες...

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο παππούς Κώστας, σχεδόν 90 χρόνων, που κάθεται στο καφενείο, στην πλατεία των Μανικίων. Αν και με πρόβλημα στην όραση, κάθε ένα λεπτό, το μάτι πήγαινε στο Ξηροβούνι, που βρίσκεται πάνω από τα σπίτια, αλλά και τριγύρω. Προς το δρόμο. Από εκεί που έφυγε τότε. Ενιωθες πως ήθελε να βεβαιωθεί ότι όλα είναι εντάξει. Πως δε θα ακούσει πάλι τις σειρήνες της αστυνομίας, που θα τους πει να το εκκενώσουν άρον - άρον. Οπως πέρσι.

«Τα μαζέψαμε και φύγαμε όπως όπως», μας λέει ο Γιώργος Τσολάκος, ιδιοκτήτης του καφενείου. «Οπως γρήγορα ήρθε η αστυνομία, τόσο γρήγορα φύγαμε. Ο καθένας απ' όπου και όπως μπορούσε. Σαν τα ποντίκια...». Αλλοι από εδώ και άλλοι από εκεί. «Καλά που ήταν και τα παιδιά μας εδώ, βλέπεις τέλος καλοκαιριού. Αυτά προσπάθησαν και έσωσαν το χωριό. Και όσα δεν έσβηναν, έπαιρναν τους "γέρους" τους να τους σώσουν». Γέλασε στην ερώτησή μας για «σχέδιο εκκένωσης». «Εχεις δει τα ποντίκια πώς τρέχουν μπροστά στη φωτιά; Αν έχεις δει, μπορείς να καταλάβεις...».

Οσο για το τώρα, η κατάσταση μαύρη. Οπως τα δέντρα, λίγο πριν φτάσεις στην είσοδο του χωριού. «Σκέτη κοροϊδία η κατάσταση. Να φανταστείτε, από δύο τόνους λάδι που έβγαζα, πλέον είμαι ικανοποιημένος με το ένα κιλό που βγαίνει. Οπως εγώ, έτσι και όλο το χωριό. Οι 80 μόνιμοι κάτοικοι των Μανικίων».

Και η οργή ξεχειλίζει, όταν αφήνει ένα πάκο χαρτιά στο τραπέζι. «Για να καταλάβεις τι γίνεται. Εδώ είναι όλες οι απαντήσεις από τις αιτήσεις για επιδοτήσεις, για τις καλλιέργειες. Παραπάνω από τους μισούς που έκαναν τις αιτήσεις, τους έκοψαν. Είτε γιατί δεν είχαν χαρτιά που δήλωναν ότι τους ανήκαν τα δέντρα, και μιλάμε για δέντρα πάνω από 600 χρόνια, είτε γιατί δεν είχαν κάποιο από τα πολλά χαρτιά που ζητούσαν. Το προεκλογικό τριχίλιαρο, πάντως, το πήραμε. Από εκεί και πέρα τίποτα». Και με ειρωνικό χαμόγελο, συνεχίζει: «Μας είπαν πως όσοι έκαναν αίτηση θα γλίτωναν τον πρώτο μήνα από το πάγιο του ΟΤΕ. Για να κάνεις την αίτηση, έπρεπε να ταξιδέψεις τουλάχιστον 25 χιλιόμετρα, μέσα από το βουνό για να φτάσεις στην Κύμη. Σε βενζίνη, όσο δηλαδή και το πάγιο. Πέντε άτομα την έκαναν, δεν πλήρωσαν. Οι υπόλοιποι 45 πλήρωσαν κανονικά. Δεν ήξεραν πόσοι ήμασταν, για να το αφαιρέσουν μόνοι τους; Επρεπε να κάνουμε αίτηση;».

«Εμείς εδώ, μια χαρά είμαστε», μας είπαν σε σχεδόν όλα τα «καμένα» χωριά που επισκεφτήκαμε. «Δεν είδες τι έγινε στην Ηλεία; Τους νιώθουμε, τους καταλαβαίνουμε», δείχνοντας έτσι τη συμπαράστασή τους στο πρόβλημα των συνανθρώπων τους. Αλλωστε, κι αυτοί την ίδια μεταχείριση είχαν από την κυβέρνηση. Στους Ραπταίους, στους Τσακαίους, στη Σέττα, στο Τραχήλι, στο Κρεμαστό, στη Βρύση, στις Κόνιστρες, στην Ακτή Νηρέως.

Στα Μεσοχώρια, λίγο έξω από τα Στύρα, με τον ήχο των ανεμογεννητριών σαν υπόκρουση, ο Γιώργος 55 χρόνων, παλιός δάσκαλος, μας λέει. «Τρέχαμε να σβήσουμε τη φωτιά. Με τα λάστιχα. Πέρασε σαν αστραπή από το χωριό. Και ό,τι πρόλαβε να κάψει, το έκαψε». Οσο για το τι έγινε από τότε, λέει με στόμφο: «Μας κορόιδεψαν. Μας έδωσαν τις 3.000 ευρώ και ξεμπέρδεψαν. Και το χειρότερο είναι πως τα λεφτά τα πήραν όλοι. Ακόμα και στην Κύμη. Ανθρωποι που ποτέ δεν είδαν τη φωτιά. Οσοι όμως έπαθαν ζημιά, πήραν τα ίδια λεφτά με αυτούς που δεν αντιμετώπισαν ποτέ κανένα πρόβλημα».

Σχετικά με τα χρήματα των αποζημιώσεων, συνέχισε η Αννα, κάτοικος των Μεσοχωρίων, τα λεφτά, ως σύνολο έφταναν τα 5.000 ευρώ, μόνο «αν ήσουν και πολύτεκνος και ανάπηρος, μαζί με τα αρχικά 3.000 ευρώ. Αυτά τα λεφτά όμως, δεν τα πήρε σχεδόν κανείς, γιατί δεν πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις». Τώρα, οι περισσότεροι ζουν με τη σύνταξή τους. Και όσοι έχασαν τα χωράφια τους και τις καλλιέργειές τους, έχουν φυτέψει ντομάτες και αγγούρια, «μπας και γλιτώσουν κανένα έξοδο».

Δίπλα της, συγχωριανοί της θυμούνται τη φωτιά και συμπληρώνουν. «Ενα ελικόπτερο είδαμε μόνο. Και αυτό έκανε δύο ρίψεις και έφυγε. Δεν ήξερε τι έπρεπε να κάνει ο πιλότος». Για τους πυροσβέστες που ήρθαν και προσπάθησαν να θέσουν υπό έλεγχο τις πυρκαγιές, κανείς δεν τους κατηγόρησε. Οι «κεραυνοί» έπεφταν στους ...από πάνω. Στα κεφάλια, όπως έλεγαν. «Τι να πούμε για τους πυροσβέστες; Ετρεχαν και προσπαθούσαν να τα καταφέρουν. Δεν είδες τι γινόταν σε όλη την Ελλάδα; Τι να πρωτοπρολάβουν κι αυτοί...».

Τη φράση αυτή, την ακούγαμε πάλι στο Μίστρο. «Τι να πρωτοπρολάβουν κι αυτοί...». Η Σταυρούλα Λιάσκου, ντυμένη στα μαύρα, θυμάται τις περσινές μέρες. Χωρίς να δακρύσει, χωρίς να κομπιάσει, όπως κάλλιστα θα μπορούσε, μένοντας μόνη με τα δύο παιδιά, μετά από το χαμό του 33χρονου συζύγου της, Δημήτρη. Ενός από τους τέσσερις κατοίκους του χωριού και τους συνολικά πέντε που έχασαν σε εκείνη τη φωτιά. Μαζί με τον Δημήτρη Γιαπλέση από τον Θεολόγο. Το χωριό, κάτω από τον ερετριανό Ολυμπο. «Δεν έφταιγαν οι δικοί μας άνθρωποι που πήγαν να σβήσουν τη φωτιά. Δεν έφταιγαν οι πυροσβέστες. Δεν προλάβαιναν να κάνουν τίποτα. Αυτός που φταίει είναι αυτός που έβαλε τη φωτιά», υποστηρίζει, καθώς η φωτιά στην περιοχή ξεκίνησε μέσα από το δάσος, μακριά από την άλλη εστία της Σέττας.

Ο 23χρονος Γιάννης Τσώκος, και ο 26χρονος Δημήτρης Γιαπλές, εποχικοί πυροσβέστες και οι δυο τους, έτρεξαν στη φωτιά μαζί με τον Δημήτρη Λιάσκο και τον 19χρονο Νίκο Τσαμπάση. «Ζούσανε από το δάσος. Πέθαναν για το δάσος», μας λέει η Σταυρούλα Λιάσκου, καθώς το χωριό ζει από τη ρετσινοκαλλιέργεια και από την κτηνοτροφία. «Η φωτιά ξεπρόβαλε πάνω από το Μίστρο και τον Θεολόγο. Ηταν μεγάλη η δύναμή της, αλλά τη βοηθούσε και η ρετσίνη, που έσκαγε σαν "πυροτέχνημα". Τους κύκλωσε και δεν προλάβανε να γλιτώσουν. Είναι σίγουρο πως κάποιον θα κλαίγαμε. Αν δεν ήταν οι δικοί μας άνθρωποι, θα ήταν πυροσβέστες...».

Στο μαγαζί που διατηρεί, στο κέντρο του χωριού, δεσπόζει σε περίοπτη θέση, η φωτογραφία των πέντε ατόμων που έχασαν τη ζωή τους. Η φωτογραφία αυτή υπάρχει σε κάθε κολόνα της ΔΕΗ, καθώς σήμερα είναι το μνημόσυνο για τον ένα χρόνο από το θάνατό τους, στον Αγ. Αθανάσιο. Και όλο το χωριό είναι εκεί, όπως και ο Θεολόγος, για να τιμήσουν τους πέντε αδικοχαμένους συγχωριανούς τους.