Πολύ συχνά στις συζητήσεις που κάνουμε γύρω από τα ζητήματα της οικονομίας, αναφερόμαστε στην ακρίβεια που υπάρχει στα είδη πρώτης ανάγκης, τις ανατιμήσεις και τον πληθωρισμό. Τι είναι ο πληθωρισμός;

Πληθωρισμός εκδηλώνεται όταν τα εμπορεύματα πωλούνται σε τιμές μεγαλύτερες από την αξία τους. Για να γίνει κατανοητό αυτό, πρέπει να διευκρινιστούν οι ορισμοί της αξίας και της τιμής. Αξία ονομάζουμε την ενσωματωμένη στο εμπόρευμα κοινωνικά αναγκαία εργασία και με βάση το μέτρο αυτό - της κοινωνικής εργασίας - γίνεται δυνατή η ανταλλαγή των εμπορευμάτων, που έχουν παραχθεί από διαφορετικούς παραγωγούς. Ως τιμή ορίζεται η αξία του εμπορεύματος εκφρασμένη σε χρήμα και φυσικά εμφανίζεται στις οικονομικές σχέσεις με την εμφάνιση του χρήματος ως μέτρου της αξίας των εμπορευμάτων (εδραίωση των εμποροχρηματικών σχέσεων).

Πληθωρισμός εκδηλώνεται από τη στιγμή που η κοινωνία παράγει εμπορεύματα αξίας Α και τα τελευταία πωληθούν σε τιμές Α συν χ. Η διαφορά ( Α - χ) απεικονίζει την πληθωριστική άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων, η οποία δεν αντιστοιχεί στην πραγματική παραγωγή αξιών από το σύνολο της κοινωνίας.

Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το θέμα παραπέμπουμε στο παράδειγμα του τρόπου μέτρησης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας, το οποίο μετριέται σε πραγματικές και σε ονομαστικές τιμές. Η διαφορά μεταξύ της ονομαστικής και πραγματικής τιμής του ΑΕΠ, είναι ο προβλεπόμενος ετήσιος πληθωρισμός, ο οποίος «φουσκώνει» εικονικά το παραγόμενο προϊόν, το οποίο μετρά με αυξημένες νομισματικές μονάδες (πληθωριστικό χρήμα).

Ο πληθωρισμός, ως οικονομικό φαινόμενο εμφανίζεται την περίοδο του μονοπωλιακού καπιταλισμού, στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η συσσώρευση κεφαλαίου, οδηγεί στην εμφάνιση μεγάλων επιχειρήσεων που κυριαρχούν στις σφαίρες της παραγωγής και της κυκλοφορίας του κεφαλαίου (παραγωγικό και εμπορικό κεφάλαιο), ενώ παράλληλα η πίστη συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων τραπεζικών μονοπωλίων. Η εμφάνιση του μονοπωλίου, επιφέρει ουσιαστικές τροποποιήσεις στο μηχανισμό διαμόρφωσης των τιμών και του μέσου ποσοστού κέρδους. Το τελευταίο δεν περιορίζεται στην απόσπαση του μέσου ποσοστού κέρδους που διαμορφώνεται στα πλαίσια της αγοράς (εθνική ή παγκόσμια αγορά). Απαιτεί να αποσπάσει ένα μεγαλύτερο από το μέσο κέρδος, το μονοπωλιακό κέρδος, το οποίο, δεν είναι τίποτα περισσότερο από το «χαράτσι» που εξαναγκάζονται να καταβάλλουν οι μικρότεροι καπιταλιστές και το σύνολο της κοινωνίας στο μονοπωλιακό κεφάλαιο. Και ο πληθωρισμός, είναι ένας από τους τρόπους που χρησιμοποιούν οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι για την καταλήστεψη της κοινωνίας για την απόσπαση του μονοπωλιακού κέρδους. Τα παραγωγικά μονοπώλια, δεν πωλούν το εμπόρευμα στην αξία του, αλλά ως αφεντικά στην αγορά, το πωλούν υπερτιμημένο. Αντίστοιχη πρακτική ακολουθούν και τα μονοπώλια στο χώρο του εμπορίου, τα οποία, μέσω των υπερτιμολογήσεων, αποσπούν μέρος της υπεραξίας από τους μικρότερους κεφαλαιοκράτες, ενώ παράλληλα αυξάνουν το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης. Η πληθωριστική άνοδος των τιμών, δε μένει όμως χωρίς συνέπειες. Οταν π.χ πωλούν εμπορεύματα αξίας Χ στην τιμή των 2Χ και οι μισθοί μένουν καθηλωμένοι, μοιραία, ένα μέρος της παραγωγής θα μείνει αδιάθετο (υπερσυσσώρευση κεφαλαίου). Είναι η αρχή της εκδήλωσης της οικονομικής κρίσης...