Η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ) είναι μια σύμπραξη κρατών που προήλθε μετά την πράξη διάλυσης της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών στις 8 Δεκέμβρη του 1991. Στην ανακήρυξή της προχώρησαν οι αντεπαναστατικές ηγεσίες της Λευκορωσίας, της Ρωσίας και Ουκρανίας, που συμφώνησαν ότι αυτή η συμμαχία θα είναι ανοιχτή και στα άλλα έθνη της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Παρουσιάστηκε ως η πορεία προς την «ελευθερία και την ανεξαρτησία». Στις 21 Δεκέμβρη του 1991 προσχώρησαν στη σύμπραξη αυτή και οι πρώην Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Καζαχστάν, Κιργιζία, Μολδαβία, Τουρκμενιστάν, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν και μετά από δυο χρόνια το 1993 συνδέθηκε και η Γεωργία. Ετσι η ΚΑΚ συμπεριλάμβανε τις 12 από τις 15 πρώην Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες. Δε συνδέθηκαν ποτέ οι βαλτικές χώρες, που πολύ γρήγορα προχώρησαν τις διαδικασίες σύνδεσης με τους ευρωατλαντικούς ιμπεριαλιστικούς μηχανισμούς της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Η πορεία αυτής της σύμπραξης είχε διάφορα σκαμπανεβάσματα, ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις στην κάθε «ανεξάρτητη» χώρα και τις παράλληλες συμφωνίες που γίνονταν κυρίως με τις ΗΠΑ και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και πάντα εκφράζονταν διαφωνίες και αντιθέσεις μεταξύ των ηγεσιών. Για παράδειγμα, η Ουκρανία - αν και από τα τρία ιδρυτικά μέλη - ποτέ δεν επικύρωσε το λεγόμενο Καταστατικό που θέτει τις αρχές της οικονομικής, της στρατιωτικής και άλλων μορφών συνεργασίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα από τα 12 μέλη της ΚΑΚ, 9 κράτη είναι πλήρη μέλη που έχουν υπογράψει το Καταστατικό, μια χώρα το Τουρκμενιστάν είναι συνδεδεμένο μέλος, η Γεωργία τον Αύγουστο του φετινού χρόνου αποφάσισε να αποχωρήσει από την ΚΑΚ, ενώ όπως είπαμε η Ουκρανία απέχει από πολλές πρωτοβουλίες στα πλαίσια της ΚΑΚ.

Η προσπάθεια που γίνεται ιδιαίτερα από τη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία να παρουσιάσει την ΚΑΚ ως μια συνέχεια της ΕΣΣΔ αλλά «σε δημοκρατική βάση» δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η ΚΑΚ είναι περισσότερο ο ζωτικός χώρος του ρώσικου κεφαλαίου, που δημιουργήθηκε από την καταλήστευση του τεράστιου πλούτου του λαού της ΕΣΣΔ και της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Γι' αυτό το λόγο άλλωστε, εξαιτίας και της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης στο εσωτερικό της, είτε δημιουργεί συμμαχίες ή και βρίσκει αντιστάσεις από τις άλλες νεόκοπες αστικές τάξεις στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ, που θέλουν να έχουν τη δυνατότητα χωρίς δεσμεύσεις να παίζουν με πολλούς «παίχτες» που εμφανίζονται στην περιοχή. Οι χώρες της ΚΑΚ αποτελούν ταυτόχρονα χώρο διείσδυσης άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που συγκρούονται με τα ρωσικά συμφέροντα. Τα παραδείγματα της Μολδαβίας, που επιδιώκει τη σύνδεση με την ΕΕ, της Ουκρανίας και της Γεωργίας, που επιδιώκουν την ένταξη στο ΝΑΤΟ και του Αζερμπαϊτζάν όπου υπάρχει μεγάλη διείσδυση αμερικανικών επιχειρήσεων είναι πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Γι' αυτό άλλωστε, παρά τις προσπάθειες κυρίως της Ρωσίας και δευτερευόντως της Λευκορωσίας, να σταθεί στα πόδια της η ΚΑΚ, αυτό δε γίνεται πάντα εφικτό παρά μόνο με κάποιες μορφές συνεργασίας. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι, λόγω των τεράστιων ανταγωνισμών που αναπτύσσονται στις χώρες που παλινορθώθηκε ο καπιταλισμός στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ, αναπτύσσεται ένα πλήθος άλλων συμφωνιών, συμπράξεων διακρατικών μεταξύ σειράς χωρών, με τη Ρωσία να συμμετέχει στις περισσότερες. Τέτοιες συμμαχίες - ενώσεις (αναφέρουμε τις πιο σημαντικές) που έχουν τα ίδια ασταθή και αντικρουόμενα χαρακτηριστικά είναι:

Η Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα όπου συμμετέχουν Ρωσία, Λευκορωσία, Καζαχστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν. Ο Κοινός Οικονομικός Χώρος (ΕΟΧ) όπου συμμετέχουν Ρωσία, Λευκορωσία, Καζαχστάν, Ουκρανία, η οποία τελευταία από το 2004 με την εκλογή στην προεδρία του Βίκτορ Γιούστσενκο φαίνεται να αποτραβιέται καθώς της έχει διαμηνυθεί από την Κομισιόν πως η ένταξη στον ΕΟΧ αντιτίθεται στην προοπτική της ένταξής της σε ΕΕ και ΝΑΤΟ. Η Οργάνωση Συλλογικής Ασφάλειας, όπου συμμετέχουν Ρωσία, Λευκορωσία, Αρμενία, Καζαχστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν. Η Οργάνωση για τη Δημοκρατία και Οικονομική Ανάπτυξη (GUAM) από Γεωργία, Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Μολδαβία, με παρατηρητές την Τουρκία και τη Λετονία, που βρίσκεται στην άμεση επιρροή των ΗΠΑ, όπως και η λεγόμενη Πρωτοβουλία του Μπακού, που έχει σχέση και με την ενεργειακή αγορά όπου συναντιούνται και τα συμφέροντα της ιμπεριαλιστικής ΕΕ.

Γίνεται έτσι φανερό ότι μετά την ανατροπή της ΕΣΣΔ σε αυτή την περιοχή διεξάγεται μια διαρκής μάχη με διάφορες συμμαχίες και το σίγουρο είναι ότι ο ανταγωνισμός θα οξυνθεί, όπως και η ενδοϊμπεριαλιστική διαπάλη για τις σφαίρες επιρροής ανάμεσα στη Ρωσία και τις ΗΠΑ.