Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 16ο Συνέδριο γίνεται η εκτίμηση:«Αναπόσπαστο στοιχείο της ΕΕ είναι η ύπαρξη "αξόνων" και "αντιαξόνων", που διαταράσσονται και εναλλάσσονται ανάλογα με την πορεία των αντιθέσεων των ηγετικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με επίκεντρο σήμερα τη συζήτηση, αν θα μετεξελιχθεί σε ομοσπονδία με "ευρωπαϊκή κυβέρνηση" και ευρωπαϊκά όργανα ή σε ομοσπονδία εθνικών κρατών. Η διαμάχη εξελίσσεται ανάμεσα στη Γερμανία που έχει ηγεμονική θέση, στη Γαλλία και τη Γερμανία». Τι σημαίνει «άξονες» και «αντιάξονες»; Υπάρχουν πράγματι ισχυρές αντιθέσεις ανάμεσα στις ηγετικές δυνάμεις;

Οξύτατη αντιπαράθεση, επίσης, είχε ξεσπάσει στις συζητήσεις για την Ατζέντα 2000, σχετικά με την απαίτηση για αύξηση της Γαλλίας για συνέχιση της πολιτικής των επιδοτήσεων στην αγροτική οικονομία σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα αύξησης του κοινοτικού προϋπολογισμού. Η Γερμανία αρνήθηκε αυξημένη συμμετοχή στον κοινοτικό προϋπολογισμό και ο συμβιβασμός που επήλθε ήταν η συνέχιση των επιδοτήσεων ως το 2006, χωρίς την αύξηση της συμμετοχής της Γερμανίας.

Γύρω από τη διεύρυνση της ΕΕ, υπάρχει επίσης αντιπαράθεση. Η Γερμανία επιμένει να προχωρήσει άμεσα η διεύρυνση, αφού στις πρώτες χώρες που έχουν επιλεγεί, (πρώην σοσιαλιστικές), η Γερμανία έχει επενδύσει τεράστια κεφάλαια. Η Γαλλία θεωρεί ότι πρέπει να καθυστερήσει η διεύρυνση, γιατί θα επιφέρει δυσκολίες στην οικονομική ανάπτυξη. Επιμένει ότι πρέπει πρώτα να προχωρήσει η πολιτική ενοποίηση, αλλά και η ισχυροποίηση των οικονομιών τους και μετά να δουν αν θα προχωρήσουν στη διεύρυνση.

Από την άλλη υπάρχει η Αγγλία, η οποία έχει τη δική της ξεχωριστή παρουσία, δεν μπήκε στην ΟΝΕ και το Ευρώ, συνεχίζει τις παραδοσιακές σχέσεις της με τις ΗΠΑ γι' αυτό και θεωρείται ο βραχίονάς τους μέσα στην ΕΕ, που αντιπαρατίθεται στο γαλλογερμανικό άξονα, αντιδρά σε διάφορα ζητήματα κοινής πολιτικής, (π.χ. φορολογικό), ενώ δε συμφωνεί με καμιά από τις δύο εκδοχές της «πολιτικής ενοποίησης). Ανάλογα με τη συγκυρία και τα συμφέροντα των μονοπωλίων της επιλέγει αν θα συνταχθεί με τη Γαλλία ή τη Γερμανία, ή όχι.

Βασικά, η αντιπαράθεση γίνεται ανάμεσα στην πρόταση της γερμανικής κυβέρνησης για «ομοσπονδιοποίηση», δηλαδή τη μετατροπή της ΕΕ σε ομοσπονδία, με πρόεδρο, ομοσπονδιακό Σύνταγμα και μια μορφή κυβέρνησης. Η γαλλική κυβέρνηση προτείνει το μοντέλο της Ενωσης των «πολλαπλών ταχυτήτων», δηλαδή την ομοσπονδία εθνικών κρατών με διακρατικά όργανα. Οι διαφορετικές προτάσεις αντανακλούν τους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς στους κόλπους της ΕΕ. Είναι έκφραση των διαφορετικών στρατηγικών επιδιώξεων και επιλογών των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών που ηγούνται της ενοποίησης και τις οποίες βεβαίως επιδιώκουν να επιβάλουν καθεμιά για λογαριασμό των ιδιαίτερων συμφερόντων του κεφαλαίου που καθένα κράτος απ' αυτά εκπροσωπεί.

Ουσιαστικά, τα υπόλοιπα κράτη - μέλη καλούνται να υποστηρίξουν είτε τη γερμανική, είτε τη γαλλική εκδοχή. Σ' αυτό π.χ. το ζήτημα μπορεί να διαμορφώνονται διαφορετικές συμμαχίες εντός της ΕΕ, ή και διαφορετικοί άξονες.

Η πρόσφατη άτυπη Σύνοδος Κορυφής των 15 ηγετών των κρατών - μελών της ΕΕ στο Μπίαριτζ της Γαλλίας, είχε ως βασικό περιεχόμενο την προετοιμασία της Διακυβερνητικής σχετικά με την προοπτική της «πολιτικής ενοποίησης».

«Η επίσημη έναρξη αυτής της πορείας θεωρείται η Σύνοδος Κορυφής της Νίκαιας, που θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Δεκέμβρη, και όπου θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις στο πλαίσιο της Διακυβερνητικής. Στο πλαίσιο αυτό στο Μπίαριτζ τέθηκαν τα ζητήματα που αφορούν το μέγεθος και στη σύνθεση της Κομισιόν, την ισχύ των ψήφων των κρατών -μελών, την επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας για τη λήψη των αποφάσεων και την προώθηση της ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ ενός μικρού πυρήνα κρατών - μελών που θα αποφασίζει ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα κράτη - μέλη.

Η γαλλική προεδρία εμφάνισε στο Μπίαριτζ 49 περιπτώσεις που ζητείται να μεταφερθούν από την «αρχή της ομοφωνίας» στην «αρχή της πλειοψηφίας», ενώ η Γερμανία συμφωνεί κατ' αρχάς με τη μεταφορά για τις 39 εκ των 49 αυτών περιπτώσεων

Ταυτόχρονα, προωθείται η κατάργηση του «βέτο» και η η αρχή της «ενισχυμένης συνεργασίας», η μείωση του αριθμού των κρατών που μπορούν να αρχίσουν «ενισχυμένη συνεργασία» και που θεωρείται ότι θα είναι οι χώρες Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Βρετανία αν ενταχθεί στην ΟΝΕ, ή διαφορετικά η Μπενελούξ, (Ολλανδία, Βέλγιο). Επίσης επεκτείνεται η ενισχυμένη συνεργασία στα ζητήματα της ΚΕΠΠΑ.(«Ρ», 15/10/2000).