Φωνή βοώντος εν τη ερήμω! Με βάση το ψήφισμα 1250 καλέστηκαν οι εκ του σύνεγγυς συνομιλίες. Περιττό να υπενθυμίσω τον ανορθόδοξο και εν πολλοίς εκβιαστικό τρόπο, με τον οποίο κλήθηκαν οι δύο πλευρές σε συνομιλίες. Σε δηλώσεις μας τότε, είχαμε υπογραμμίσει την άποψη, την οποία είχα μεταβιβάσει και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ότι « ο Πρόεδρος πρέπει να ζητήσει έστω μικρό περιθώριο χρόνου και να ενημερώσει το Εθνικό Συμβούλιο (για την πρόσκληση του ΓΓ σε συνομιλίες) και να υπάρξει συλλογική τοποθέτηση πάνω σ' αυτό το θέμα».

Πρέπει, όμως, να υποδείξουμε για μια ακόμα φορά ότι η χρονική σύμπτωση της έναρξης των εκ του σύνεγγυς συνομιλιών με την Ευρωπαϊκή Διάσκεψη του Ελσίνκι δεν ήταν καθόλου τυχαία. Αποσκοπούσε στο να χρησιμοποιηθεί η δήθεν πρόοδος στο Κυπριακό για να προωθηθεί η Τουρκία στον προθάλαμο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως και έγινε. Οι εκτιμήσεις μας αυτές δεν είναι σημερινές και δε γίνονται εκ των υστέρων. Στις 30 του Νιόβρη 1999 και πάλιν σε απόφαση της Ολομέλειας της ΚΕ, υπογραμμίζαμε δυο σημεία: Πρώτον, ότι « οι εκ του σύνεγγυς συνομιλίες που συγκαλούνται στη Ν. Υόρκη δεν αφήνουν πολλά περιθώρια προσδοκιών για επίτευξη προόδου στο Κυπριακό, γιατί απουσιάζει η ξεκάθαρη βάση, πάνω στην οποία πρέπει να γίνουν οι συνομιλίες» και δεύτερον, ότι « είναι φανερό ότι οι εκ του σύνεγγυς συνομιλίες καλέστηκαν, όχι τόσο για να γίνει μια ουσιαστική και καρποφόρα διαπραγμάτευση στο Κυπριακό, αλλά για να εξυπηρετηθούν άλλες σκοπιμότητες, άσχετες με την ουσία του προβλήματος. Ο Αμερικανός Πρόεδρος επειγόταν να εμφανίσει μια επιτυχία κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην περιοχή. Η αμερικανική εξωτερική πολιτική και ιθύνοντες κύκλοι σε ηγετικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης θέλουν να προβάλουν τις συνομιλίες της Ν. Υόρκης ως βήμα προόδου και κατά συνέπεια ως άλλοθι για να δοθεί στην Τουρκία, κατά την Ευρωπαϊκή Συνάντηση Κορυφής του Ελσίνκι, το καθεστώς της υποψήφιας χώρας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση».

Σ' ολόκληρη εκείνη την περίοδο που ανασκοπούμε, απουσίαζε από την κυβερνητική πολιτική η σωστή πρόβλεψη και η προληπτική δράση. Συρθήκαμε σε μια διαδικασία που πρόδηλα είχε στόχο πρώτιστα να εξυπηρετήσει τους ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς της Τουρκίας και όχι την επίλυση του Κυπριακού. Αντί πρόβλεψης και προληπτικής πολιτικής, επεδείχθη η γνωστή άκριτη ευπιστία στις αμερικανικές υποσχέσεις και διαβεβαιώσεις, στοιχεία που μονίμως χαρακτηρίζουν την πολιτική του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Το Ελσίνκι χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως σταθμός στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού και στην ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου. Δημιούργησε προσδοκίες για αλλαγή της τουρκικής στάσης στο Κυπριακό, προσδοκίες που, δυστυχώς, ως τώρα δεν έχουν επαληθευτεί. Δε θα επαναλάβω τις εκτιμήσεις του ΑΚΕΛ για το Ελσίνκι. Είναι γνωστές και οι διαφωνίες μας και οι επιφυλάξεις μας και οι διαφορετικές μας εκτιμήσεις. Εμμένουμε στην ορθότητά τους. Ευχόμαστε, όμως, ειλικρινά για το καλό της Κύπρου να δικαιωθούν, τελικά, εκείνες οι προσεγγίσεις, που αναμένουν καταλυτική θετική επίδραση του Ελσίνκι στο Κυπριακό.

Το συμπέρασμα που αβίαστα συνάγεται είναι πως η απόφαση των G-8, το «όλα στο τραπέζι» και η μετατροπή της θέσης ότι «τα ψηφίσματα του ΟΗΕ αποτελούν βάση για λύση» στη θέση «να ληφθούν πλήρως υπόψη», που υιοθετήθηκαν και από το Ψήφισμα 1250 του ΣΑ, το οποίο επίσης, δυστυχώς, χαιρέτισε η επίσημη ελληνοκυπριακή πλευρά, ήταν μια πρώτη υποχώρηση στον εκβιασμό του Ντενκτάς και της Αγκυρας, ότι δεν έρχονται σε συνομιλίες, αν δεν αναγνωρίζετο στον Ντενκτάς το ισότιμο καθεστώς.