«Τελικά πώς θα φθάσουμε στη Ραμάλα;», ρωτάμε όλο αφέλεια. Οι Παλαιστίνιοι συνοδοί μας χαμογελούν. «Θα δείτε πώς και θα καταλάβετε τι ακριβώς υποφέρουν οι Παλαιστίνιοι κάθε μέρα!».

Αυτοκινητόδρομος Ιερουσαλήμ - Ραμάλα, Δευτέρα 9.00 το βράδυ: Αραιότατη κίνηση. Φθάνουμε στην πρώτη είσοδο της παλαιστινιακής πόλης. Ισραηλινοί στρατιώτες και ψηλοί τσιμεντόλιθοι κλείνουν το δρόμο. Μετά από την ανταλλαγή λίγων λέξεων, κάνουμε αναστροφή. Φθάνουμε στη δεύτερη είσοδο. Το ίδιο σκηνικό. Και πάλι αναστροφή. Μπαίνουμε σε ένα χωράφι και μέσω του άθλιου χωματόδρομου, τελικά, μπαίνουμε στην πόλη. Οι Ισραηλινοί στρατιώτες μας παρακολουθούν χωρίς αντίδραση.

«Αυτό γίνεται κάθε μέρα, κάθε ώρα, και εξαρτάται απόλυτα από τη θέληση και τη διάθεση των στρατιωτών», μας εξηγεί η Τζίλα. «Αν αποφασίσουν μπορούν, άνευ προειδοποίησης, να κλείσουν και το χωματόδρομο και τελικά να μείνουμε μακριά από τα σπίτια μας για άγνωστο χρονικό διάστημα». Το αυτοκίνητο με δυσκολία κατεβαίνει στο βρεγμένο λασπόδρομο. «Αυτός είναι ο αποκλεισμός, αυτός είναι ο πραγματικός πόλεμος» συνεχίζει η Τζίλα.«Να μην μπορείς να βγεις από το όριο της πόλης σου για να πας στους δικούς σου, να μην μπορείς να πας στη δουλιά σου, να μην μπορείς να γυρίσεις στο σπίτι σου που είναι ένα χιλιόμετρο από το κέντρο της πόλης, να αναγκάζεσαι τελικά να κάνεις διπλάσια ώρα μέσα από χωράφια και χωματόδρομους για να φθάσεις, αν αποφασίσουν να σε αφήσουν, στον προορισμό σου»!

Ραμάλα, Δευτέρα βράδυ: Η πόλη μοιάζει εντελώς έρημη. Τα παράθυρα είναι ερμητικά κλειστά. Σε κάθε δρόμο υπάρχουν, τουλάχιστον, 2 παρατημένες οικοδομές, γιαπιά. Από περιέργεια και μόνο ρωτάμε πόσους κατοίκους έχει. «Περισσότερους από 150.000» απαντά η Τζίλα, «και συνήθως μέχρι αργά το βράδυ, επειδή υπάρχουν εστιατόρια και καφέ, πολύς κόσμος βρίσκεται στους δρόμους. Τώρα, όμως, προτιμούν όλοι να μένουν στα σπίτια τους. Δεν υπάρχουν λεφτά, δεν υπάρχουν μαγαζιά ανοιχτά, υπάρχει μόνο φόβος και αγωνία για το τι μπορεί να σε περιμένει αν βγεις από την πόρτα του σπιτιού σου».

Προχωρούμε στο δρόμο και συναντούμε, μόνο τις περιπόλους και τους ελέγχους της παλαιστινιακής αστυνομίας. Ανά εκατό μέτρα σταματάμε και ο οδηγός εξηγεί ποιοι είμαστε και προς τα πού πάμε. «Για να φθάσουμε στο αεροδρόμιο του Ισραήλ χρησιμοποιήσαμε αυτοκίνητο με πινακίδες της Ιερουσαλήμ» εξηγεί η Τζίλα. «Αυτές είναι λίγο ύποπτες εδώ πια. Οι έλεγχοι έχουν γίνει συνεχείς από το φόβο να παρεισφρήσουν Ισραηλινοί πράκτορες και να προκληθούν προβοκάτσιες, οι οποίες θα ακολουθηθούν από περισσότερη ισραηλινή βία. Κοντεύουμε να μην εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον πια και αυτό είναι πολύ άσχημο».

Ραμάλα, Τρίτη 9 το πρωί: «Μα καλά, κανείς δε ζει σε αυτήν την πόλη;», ρωτάμε τον Νασίιφ που μας πηγαίνει για πρωινό καφέ με το αυτοκίνητό του. «Η εικόνα που βλέπετε δεν είναι χαρακτηριστική της πόλης μας», εξηγεί. «Κανονικά, αυτήν την ώρα ο δρόμος σφύζει από ζωή, όλα τα μαγαζιά είναι ανοιχτά και ο κόσμος πάει στις δουλιές του. Ομως, τώρα τίποτα δεν είναι κανονικό. Πολύς κόσμος είναι αποκλεισμένος εδώ και τρεις εβδομάδες σε περιοχές έξω από την πόλη. Πολλοί καταστηματάρχες ή υπάλληλοι, που μένουν λίγο έξω από τη Ραμάλα, δεν μπορούν να έρθουν. Την ίδια στιγμή, πολλά καταστήματα δεν μπορούν να λειτουργήσουν γιατί δεν έχουν πια προϊόντα. Εχουν εξαντληθεί, αλλά δεν μπορούν να εισάγουν. Και η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα».

Περίπου 100.000 εργαζόμενοι στο Ισραήλ βρίσκονται σε αναγκαστική ανεργία και άλλοι 200.000, επίσης, αφού δεν μπορούν να δουλέψουν εντός των Αυτονόμων, εξαιτίας της έλλειψης πρώτων υλών που εισάγονται από το Ισραήλ, μας ενημερώνει ο Νασίιφ. «Και αυτό είναι το ελάχιστο του αθέατου οικονομικού πολέμου που διεξάγεται εναντίον μας. Πίσω από αυτήν την εικόνα που εσείς βλέπετε ως ερημιά, υπάρχει μια πολύχρονη πολιτική οικονομικού στραγγαλισμού των Αυτονόμων. Φυσικά, είναι δύσκολο να το αντιληφθεί ένας ξένος. Οι περισσότερες οικοδομές έχουν μείνει στη μέση, αφού κανείς δεν ξέρει αν θα έχει να φάει αύριο. Δεν είναι λίγοι οι Παλαιστίνιοι που είχαν φύγει στο εξωτερικό και επέστρεψαν στη γενέτειρά τους, στη Ραμάλα, ας πούμε, και έδωσαν όλα τα λεφτά τους για ένα σπίτι. Τώρα, όμως, βρίσκονται φυλακισμένοι στην ίδια την πατρίδα τους. Η πατρίδα μας σε πόλεις - φυλακές. Ισως μερικά νούμερα να σας δώσουν μια καλύτερη ιδέα της κατάστασης», συμπληρώνει.

«Η παλαιστινιακή οικονομία είναι πλήρως εξαρτημένη από το Ισραήλ», αρχίζει να λέει.«Δε χρειάζονται πολλά λόγια: το σύνολο των εισαγωγών μας είναι 3,6 δισ. δολάρια ετησίως, από τα οποία τα 3,2 δισ. αφορούν συναλλαγές με το Ισραήλ. Ακόμη, όμως, και το υπόλοιπο 10%, το οποίο αφορά εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ, την Ιορδανία και την Αίγυπτο, για να υλοποιηθεί, θα πρέπει να περάσουν τα προϊόντα μέσα από το Ισραήλ. Είναι σαφές ότι, τώρα, που υπάρχει αυστηρός αποκλεισμός, δεν εισάγεται και δεν εξάγεται τίποτα, ενώ οι Παλαιστίνιοι πληρώνουν και τα τέλη παραμονής των προϊόντων στα ισραηλινά τελωνεία! Και όλα αυτά, ενώ, υπό σχετικά ήρεμες συνθήκες, το μέσο ετήσιο εισόδημα των Παλαιστινίων είναι 1.400 δολάρια, σε αντίθεση με των Ισραηλινών που είναι 18.000 δολάρια. Και, φυσικά, το νόμισμα είναι ίδιο και έχουμε τις ίδιες τιμές στα προϊόντα. Αυτό είναι ή δεν είναι πόλεμος;», αναρωτιέται και εμείς δεν μπορούμε παρά να παραμείνουμε σιωπηλοί.

Τζάνιγια, Τετάρτη πρωί: Παρ' όλη τη βροχή, καταφέραμε να περάσουμε μέσα από τους χωματόδρομους και τα χωράφια και να φθάσουμε σε αυτό το αραβικό χωριό, 35 χιλιόμετρα έξω από τη Ραμάλα. «Αυτός είναι εβραϊκός οικισμός, και αυτός και αυτός» μας δείχνει αδιάκοπα πίσω από το θολό τζάμι ο Μπασάαμ. Είμαστε περικυκλωμένοι από ομάδες σπιτιών με κόκκινες στέγες, αυστηρά στοιχισμένες σε σειρές και περικυκλωμένες από φράχτες ή από τσιμεντένια τείχη που περιπολούν Ισραηλινοί στρατιώτες.

Φθάνουμε στο ψηλότερο σπίτι της Τζάνιγια. Μας υποδέχεται θερμά ο ηλικιωμένος Αχμεντ Αάτεφ και η παραδοσιακά ντυμένη σύζυγός του Ναμπίχα. Μας προσφέρουν αραβικό καφέ και μας μιλούν με λόγια λίγα, αλλά πικρά. «Το χωριό μας πριν από 1967 είχε 40.000 στρέμματα καλλιεργειών. Σήμερα δεν έχει ούτε το 1/10 από αυτά» λέει ο Αχμεντ. «Ηρθαν και εγκαταστάθηκαν στη γη μας. Απλώς ξυπνήσαμε ένα πρωί και βρήκαμε περιφραγμένα τα χωράφια μας. Εκεί έχτισαν οικισμούς, τον έναν μετά τον άλλο και σήμερα πια είμαστε στο κέντρο ενός κύκλου που σφίγγει ολοένα και περισσότερο».

«Κάθε οικισμός και στρατόπεδο, κάθε στρατόπεδο και λιγότερη γη» συνεχίζει ο Αχμεντ. «Ακόμα και στις ελάχιστες ελιές που μας απέμειναν, πρέπει να πάρουμε άδεια από τους εποίκους για να πάμε. Κάποιες φορές μας επιτρέπουν, κάποιες όχι, κάποιες φορές μας μιλούν, κάποιες άλλες μας ξυλοκοπούν». «Ξεκινάς το πρωί για εναπομείναντα δέντρα σου και δεν ξέρεις αν θα γυρίσεις» συμπληρώνει η Ναμπίχα. «Συχνά τα βράδια χτυπούν την πόρτα μας οπλοφορώντας και μας απειλούν να φύγουμε γρήγορα από τη γη μας, γιατί αλλιώς θα μας σκοτώσουν. Είναι ζωή αυτή;».

«Τα επεισόδια ανάμεσα στους εποίκους και στους Παλαιστινίους χωρικούς είναι σχεδόν καθημερινά», μας διευκρινίζει ο Μπάσααμ, μέλος της Επιτροπής για την Προστασία της Παλαιστινιακής Γης. «Μόνο από το 1993 και μετά, δηλαδή μετά την υπογραφή του Οσλο, έχουν κατασχεθεί 600.000 στρέμματα γης, ενώ επί Μπάρακ έχει τριπλασιαστεί ο ρυθμός ανάπτυξης των εποικισμών. Σε αυτούς, αν και υπάρχουν αρκετά σπίτια, συνήθως δε μένουν παραπάνω από 20 άτομα, απλώς και μόνο για να δικαιολογούν την παρουσία στρατού και να πιέζονται οι Παλαιστίνιοι να εγκαταλείψουν τη γη τους. Οι έποικοι, που είθισται να είναι τα πιο ακραία στοιχεία της ισραηλινής κοινωνίας, πληρώνονται αδρά για να μεταφερθούν εδώ στους οικισμούς, που κατασκευάζονται με κρατικές χρηματοδοτήσεις, οπλοφορούν και είναι υπεράνω νόμου. Ο ισραηλινός στρατός δεν παρεμβαίνει σε καμία τους πράξη. Αυτός είναι ο στόχος αυτού του φρικτού σχεδίου: Να υποχρεωθούν λόγω της οικονομικής ανέχειας, της φυσικής και ψυχολογικής βίας, οι Παλαιστίνιοι να εγκαταλείψουν τον τόπο τους».

Ο Μπάσααμ μας αναφέρει χαρακτηριστικά ότι υπάρχουν ακόμη και περιπτώσεις που ο ισραηλινός στρατός έχει κάνει ασκήσεις, με έδρα εποικισμούς, πάνω από αραβικά χωριά και μάλιστα πριν από λίγες ημέρες, στην περιοχή της Ναμπλούς, 8 Παλαιστίνιοι χωρικοί σκοτώθηκαν και 50 τραυματίστηκαν από μία τέτοια άσκηση. Τον ρωτάμε αν υπάρχει ο οποιοσδήποτε τρόπος ένας Παλαιστίνιος, είτε στα χωριά είτε στις πόλεις, που επίσης είναι περικυκλωμένες, να διεκδικήσει τη γη του. «Ναι, μπορεί μέσα από τα ισραηλινά δικαστήρια» χαμογελά ειρωνικά. «Οι νόμοι που ισχύουν για τη γη είναι όσοι έχουν απομείνει από τη βρετανική και στη συνέχεια την ιορδανική κατοχή. Αυτούς χρησιμοποιούν τα δικαστήρια για να κρίνουν, ενώ ως μάρτυρες και ως ένορκοι εμφανίζονται οι έποικοι. Ας μην είμαστε άδικοι: Σύμφωνα με τα στοιχεία μας, υπάρχει περίπτωση μία στις 10.000 αγωγές να δικαιωθεί!».

Ανεβαίνουμε στην ταράτσα και προσπαθούμε να αποτυπώσουμε σε φωτογραφία την περικύκλωση της Τζάνιγια από 5 εποικισμούς. Αδύνατο, δε χωρούν στο κάδρο με τίποτα. Παρατηρούμε ότι, αν και άδειοι, οι εποικισμοί έχουν αρκετό πράσινο, πράγμα σπάνιο στο πετρώδες τοπίο. «Φυσικό είναι. Το νερό, όπως και το ρεύμα και οι τηλεπικοινωνίες, όλα εξαρτώνται από το Ισραήλ» μας λέει ο Μπάσααμ. «Η ισραηλινή ηγεσία αρνήθηκε την αποδέσμευση αυτών των υπηρεσιών στην Παλαιστινιακή Αρχή παρά το Οσλο. Ανά πάσα στιγμή απειλούν και το πράττουν κατά διαστήματα, με διακοπή. Σε κάθε Παλαιστίνιο αντιστοιχούν 450 κυβικά νερού ετησίως, ενώ σε κάθε έποικο 1.450 κυβικά ετησίως και θεωρείται αιτία βομβαρδισμού η πραγματοποίηση γεώτρησης εντός των αυτονόμων περιοχών!».

Γάζα, Πέμπτη πρωί: Διασχίζουμε με μεγάλη ταχύτητα τους δρόμους της πόλης που έγινε έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής. Προσπερνούμε τα λιγοστά αυτοκίνητα και τα πολύ περισσότερα κάρα με άλογα ή γαϊδουράκια. «Αυτά είναι το κύριο μέσο μεταφοράς εδώ», σχολιάζει μελαγχολικά ο Ταρέκ. Μας «ξεναγεί» σε κατεστραμμένο, από τους πρόσφατους βομβαρδισμούς, σχολείο και μας δείχνει μια παρακείμενη τέντα, που έχει κιόλας παρασυρθεί από τον αέρα. «Αυτό είναι το σχολείο τώρα και προφανώς θα παραμείνει για πολύ καιρό, παρά το κρύο και τη βροχή». Αναρωτιόμαστε αν το σχολείο ήταν στρατηγικός στόχος, όπως εκτιμήθηκε ότι ήταν το κτίριο όπου εδράζει η Παλαιστινιακή Αρχή, που επίσης βομβαρδίστηκε.

Περιδιαβαίνουμε με δυσκολία στους λασπόδρομους που αποτελούν τα σοκάκια των προσφυγικών στρατοπέδων. Σε πολλά σημεία η λάσπη ξεπερνά τους 50 πόντους, ενώ έχουν δημιουργηθεί λιμνούλες από τη βροχή των προηγούμενων ημερών. Παιδάκια τσαλαβουτούν στα λασπόνερα παίζοντας, ενώ τα λίγο μεγαλύτερα φορώντας την ποδιά τους προσπαθούν να φθάσουν στα αυτοσχέδια σχολεία χωρίς να λερωθούν, τουλάχιστον πάνω από τα γόνατα. Τα δρομάκια στενά, ίσα ίσα χωρά ένα αυτοκίνητο ανάμεσα στα χαμόσπιτα που αποτελούν τη μόνιμη κατοικία χιλιάδων ψυχών. Σπίτια από πλίθες, τσίγκους και μουσαμάδες, χωρίς νερό και αποχέτευση και με ηλεκτρικό διακεκομμένο, σπίτια του ενός δωματίου για πολυμελείς οικογένειες, για μωρά παιδιά.

«Κάθε παλαιστινιακή πόλη έχει, τουλάχιστον, 2 προσφυγικά στρατόπεδα. Εδώ στη Γάζα, υπάρχουν τέσσερα, και είναι τα πιο πολυπληθή. Στο κάθε στρατόπεδο φιλοξενούνται, τουλάχιστον, 50 χιλιάδες άνθρωποι. Είναι οι άνθρωποι που εκδιώχθηκαν από τη γη τους από τον ισραηλινό στρατό το 1948 και το 1967. Οι άνθρωποι που δε διέμεναν στις, σήμερα, αυτόνομες περιοχές. Μέχρι σήμερα παραμένουν εδώ, γιατί αν, έστω και προσωρινά, κατοικήσουν σε κανονικά σπίτια, αποχαρακτηρίζονται ως πρόσφυγες και παύουν να έχουν τα τυπικά δικαιώματα διεκδίκησης της κατεχόμενης γης τους. Το πρόβλημα μεγαλώνει μέρα με την ημέρα, γιατί τα προσφυγικά στρατόπεδα δημιουργήθηκαν για 2 με 3 χιλιάδες ανθρώπους και σήμερα φιλοξενούν δεκάδες χιλιάδες, χωρίς να έχουν δικαίωμα να αυξηθεί η έκτασή τους, γιατί τότε οι διεθνείς οργανισμοί δεν τα αναγνωρίζουν ως προσφυγικά στρατόπεδα. Φυσικά, αυτό δε συμβαίνει με τους εβραϊκούς εποικισμούς, που δικαιολογούν φυσική ανάπτυξη», χαμογελά ειρωνικά ο Τάρεκ.

Περνούμε μουδιασμένοι ανάμεσα στα χαμόσπιτα. Τα παιδικά μάτια μας χαμογελούν, τα χεράκια μας χαιρετούν. «Σαλόμ» φωνάζει ένα πιτσιρίκι χαιρετώντας μας και κουνώντας το χεράκι του. «Σας νόμισε για Ισραηλινούς» λέει ο Τάρεκ, «Ισραηλινούς από τις ανθρωπιστικές και ειρηνικές οργανώσεις που πολλές φορές περνούν τις διαχωριστικές γραμμές και έρχονται να μας βοηθήσουν. Υπάρχουν και αυτοί, αλλά είναι λίγοι». «Σαλόμ», που εκτός από χαιρετισμός, σημαίνει και «ειρήνη».