Η σημασία και η έμφαση που δίνει η κυβέρνηση στη λεγόμενη Διά Βίου Μάθηση δεν είναι τυχαία. Εξηγείται, ακριβώς γιατί συνδέεται με τους στρατηγικούς στόχους του κεφαλαίου και της ΕΕ στην οικονομία και την εργασία.

Την ερχόμενη βδομάδα αναμένεται να μπει στη διαδικασία της «διαβούλευσης» στο διαδίκτυο το προσχέδιο νόμου για τη Διά Βίου Μάθηση (ΔΒΜ). Σε αυτό το κείμενο, που αποτελεί νομοθετική πρόταση, η κυβέρνηση δεν καταγράφει μόνο τα πρακτικά μέτρα που θα πάρει για την ενίσχυση της ΔΒΜ, αλλά ομολογεί και ένα μέρος των πραγματικών της στόχων.

Λέει, για παράδειγμα, ότι επιδιώκει το διπλασιασμό της συμμετοχής του κόσμου σε προγράμματα ΔΒΜ και για να πείσει χρησιμοποιεί το ψευτοεπιχείρημα ότι το ποσοστό συμμετοχής σε τέτοια προγράμματα στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλό σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ομως, αλήθεια, στις χώρες που είναι υψηλά τα ποσοστά συμμετοχής στα προγράμματα της ΔΒΜ, μήπως έχει μειωθεί η ανεργία, μήπως έχουν περισσότερα δικαιώματα οι εργαζόμενοι ή μήπως είναι οι εργάτες πραγματικά κι ολόπλευρα μορφωμένοι...; Τίποτα από αυτά δε συμβαίνει. Στην πραγματικότητα όταν, π.χ., ένας άνεργος παρακολουθεί ένα σεμινάριο κατάρτισης, τότε δεν καταγράφεται ως άνεργος αλλά ως «εκπαιδευόμενος». Ετσι συγκαλύπτεται η ανεργία, αλλά ο άνεργος παραμένει άνεργος. Αν μια εταιρεία οργανώσει ή πριμοδοτήσει σεμινάρια για τα στελέχη της δεν το κάνει για να τους μορφώσει και να «διευρύνει τους ορίζοντές τους», αλλά για να γίνουν αποδοτικότεροι εργαζόμενοι για την εταιρεία, δηλαδή να βγάζει ο εργοδότης περισσότερα κέρδη από τη δική τους δουλειά. Δεν πρόκειται, π.χ., κανένας εργοδότης να στείλει τους εργαζομένους του να διδαχθούν για την υπεραξία που παράγουν και για τον πλούτο που δημιουργούν με τα χέρια τους και τον καρπώνεται ο ίδιος! Η κυβέρνηση ομολογεί όλα τα παραπάνω στο προσχέδιο που έχει δημοσιεύσει με τη φράση: «Η Διά Βίου Μάθηση (...) στοχεύει (...) στην καλλιέργεια κοινωνικών και πολιτικών συμπεριφορών συμβατών με τις νέες συνθήκες»!

Στην πραγματικότητα, με τη συμμετοχή των εργαζομένων και ανέργων στη ΔΒΜ, επιχειρείται μια ευθεία παρέμβαση στις συνειδήσεις τους. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η ΔΒΜ είναι «ανθρωποκεντρική», ότι «η προτεραιότητά μας δεν είναι ο φορέας (σ.σ. που την παρέχει) και η χρηματοδότησή του αλλά οι γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που αποκτούν οι εκπαιδευόμενοι». Αυτός ο ισχυρισμός δεν είναι εντελώς υποκριτικός. Πράγματι, η κυβέρνηση ενδιαφέρεται για τους ...εκπαιδευόμενους στη ΔΒΜ, με την έννοια ότι η ΔΒΜ απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους εργαζόμενους και αποτελεί εκτός των άλλων και ένα μηχανισμό για να τους κρατά ...με σκυμμένο το κεφάλι, για να τους κάνει να πιστεύουν ότι είναι δική τους, ατομική ευθύνη το γεγονός πως αναγκάζονται να δουλεύουν με ελαστικές σχέσεις ή πως απολύονται κτλ. επειδή τάχα δεν έχουν τα κατάλληλα «προσόντα» που θέλει η αγορά! Ετσι, δημιουργείται η αντίληψη ότι ο κύκλος «απασχόληση» - κατάρτιση - «απασχόληση» - ανεργία - κατάρτιση κ.ο.κ. είναι κάτι αναγκαίο και φυσικό για τον καθένα!

Πέρα από την παραπάνω λειτουργία της, η ΔΒΜ - στο σχεδιασμό της οποίας συμβάλλει απευθείας το κεφάλαιο - λειτουργεί άμεσα ως μηχανισμός διεύρυνσης της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Το κεφάλαιο υποδεικνύει σε ποιους τομείς χρειάζεται να εκπαιδευτούν κάποια τμήματα της εργατικής τάξης, σύμφωνα με τα δικά του συμφέροντα και τις ανάγκες του. Σε μια οικονομία όμως όπου δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός της παραγωγής, αντικειμενικά όσοι παρακολουθούν τη ΔΒΜ δεν «απορροφούνται» από την αγορά, αλλά και όσοι «απορροφούνται» είναι για μικρό διάστημα, εφόσον εξ ορισμού η κατάρτιση και οι δεξιότητες που αποκτάει κανείς στη ΔΒΜ έχουν πρόσκαιρο χαρακτήρα. Οταν η κυβέρνηση λέει στο κείμενο της νομοθετικής πρότασης ότι η ΔΒΜ «υποστηρίζει την αναπτυξιακή πορεία της χώρας», εννοεί ακριβώς ότι υποστηρίζονται τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Πέρα από όλα αυτά, όμως, οι συνέπειες για το λαό και τη νεολαία θα είναι αρνητικές και για το ίδιο το μορφωτικό τους επίπεδο. Οι δεξιότητες δεν είναι μόρφωση. Οταν προτάσσονται αυτές, ακόμα και στο επίπεδο της τυπικής εκπαίδευσης, κόντρα στην ολοκληρωμένη καλλιέργεια του ανθρώπου, κόντρα στην ολόπλευρη μόρφωσή του ώστε να κατανοεί τους νόμους κίνησης της φύσης και της κοινωνίας, τότε το γενικό μορφωτικό επίπεδο χαμηλώνει, συρρικνώνεται. Τα προγράμματα και τις δομές που εντάσσονται στη ΔΒΜ ο λαός μας σήμερα τα έχει - δικαίως - απαξιωμένα. Η κυβέρνηση ομολογεί ότι «θέλουμε να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών, με στόχο να αλλάξει η κουλτούρα μάθησης». Στην πραγματικότητα, ομολογεί ότι θέλει να δημιουργήσει μια ...κουλτούρα αμορφωσιάς.