Η πρώτη απρέπεια ήρθε κατευθείαν από το Συνέδριο για τον ποιητή Νίκο Καρούζο. Αν και δε συμπέσαμε χρονικά, με έκπληξη διάβασα τον τίτλο της ομιλίας του γνωστού σοφιστή του Συγκροτήματος: «Ο Καρούζος στο απόσπασμα». Είναι δικαίωμα του καθενός να μιλά για οτιδήποτε, ακόμη και για το απόσπασμα που υποτίθεται ότι δε γνωρίζει ο σοφιστής, κι ας ήταν η ράτσα του που έστειλε τον ποιητή εκεί. Αφού τα κινεί όλα ο δαίμονας της ευκολίας, είδαμε να γίνεται κι αυτό. (Ηδη η ατμόσφαιρα στην πιάτσα τη λογοτεχνική είναι για γέλια και για κλάματα μαζί. Το μόνο που ενόχλησε τους Ελληνες λογοτέχνες είναι ότι στη διεθνή συνάντηση εκδοτών στη Φραγκφούρτη δεν καλούν ποιητές παρά μόνο πεζογράφους. Κι αυτό είναι τόσο σοβαρό, που αναγκάστηκαν να συγκεντρώσουν υπογραφές διαμαρτυρίας).

Από τους σοφιστές συμμαθητές του πρωθυπουργού, δεν περίμενα καμία λεβεντιά, να δηλώσουν δηλαδή ευθέως αυτό που πραγματικά τους συμβαίνει, ότι δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά μια άσκηση μισανθρωπίας. Αλλά ούτε περίμενα ότι θα τελειοποιήσουν το έργο τους παίζοντας, ελέω του συμμαθητή τους πρωθυπουργού, το χαρτί του εξουσιαστή πάνω μας. Οταν είσαι λακές της πραγματικότητας, είσαι υποχρεωμένος να κυνηγάς την επικαιρότητα, που είναι η κόρη της μόδας. Κάτι λοιπόν που δεν πουλούσε κάποτε, θαυμάσια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σήμερα. Μπορεί ο σοφιστής να μιλήσει για τον Σεν Ζιστ, για τον Μαξιμιλιανό Ροβεσπιέρο ή και για τον Νίκο Ζαχαριάδη, τώρα που το όνομά του παίζει ξανά.

Στο πρώτο βαγόνι.

Είναι οι γέροντές μας οι φωτισμένοι, που δεν κουράστηκαν να διδάσκουν τοξοβολία και τον τρόπο να παρακολουθείς την πορεία του βέλους. Συνεχίζουν, αν και γνωρίζουν αυτό που είπε ο ποιητής: Πως ορισμένοι από αυτούς στους οποίους δίδαξε την τέχνη του τόξου γύρισαν το τόξο κατά πάνω του.

Βαγόνι δεύτερο.

Εδώ βρίσκεται η ομορφιά του Λένιν: Λέει: «Πρέπει στην κάθε στιγμή να βρίσκεις εκείνον τον ξεχωριστό κρίκο της αλυσίδας που απ' αυτόν πρέπει να πιαστείς με όλη τη δύναμη, για να κρατήσεις όλη την αλυσίδα και να ετοιμάσεις στέρεα το πέρασμα στον επόμενο, έχοντας υπόψη σου ότι η σειρά των κρίκων, το σχήμα τους, η συνάρτησή τους, η διαφορά του ενός από τον άλλον, στην ιστορική αλυσίδα των γεγονότων, δεν είναι τόσο απλές και κοντές όσο στη συνηθισμένη, στη φτιαγμένη από σίδερο αλυσίδα».

Νοέμβριος του 1937. Φυλακές της Κέρκυρας. Επιτέλους, ο Νίκος Ζαχαριάδης συναντά τον αληθινό Παλαμά και μιλά για το γλωσσικό πρόβλημα. «Δε θέλω να μικρύνω τη σημασία που έχει για τον ελληνικό λαό το γλωσσικό ζήτημα. Και πάλι εκείνο που έχει εδώ κυριαρχική σημασία δεν είναι η γλώσσα αυτή καθ' αυτή, μα τα συμφέροντα που εξυπηρετεί: Αν είναι όργανο διαφώτισης και προόδου ή πισωδρόμησης για έναν λαό και έναν τόπο. Και, φυσικά, μόνο μια γλώσσα που είναι ζυμωμένη με το λαό, που έχει βγει από τα σπλάχνα του και του είναι εύκολη, κατανοητή, μητρική, μονάχα μια τέτοια γλώσσα μπορεί να τον εξυπηρετήσει και να τον βοηθήσει στην ανάπτυξή του. Ωστε το γλωσσικό μας ζήτημα δεν είναι στενά τεχνικό, μα κοινωνικό, ή, καλύτερα, ένα κομμάτι του όλου νεοελληνικού κοινωνικού προβλήματος. Και το γεγονός ότι ως τα τώρα δεν μπορέσαμε να λύσουμε το ζήτημα αυτό δεν είναι τυχαίο και δευτερεύον, μα φανερώνει όλη την οργανική αρρώστια και ελαττωματικότητα της λειτουργίας της νεοελληνικής κοινωνικής μηχανής με τη σημερινή της σύνθεση και συγκρότηση. Το γλωσσικό ζήτημα δεν το δημιούργησε ούτε το εφεύρηκε κανένας. Ξεπροβάλλει ζωντανό και απαιτητικό μέσα από την εκατόχρονη εξέλιξή μας και ζητάει τη λύση του σαν ένα κοινωνικό πρόβλημα που είναι αδιατάραχτα δεμένο με αυτήν την ύπαρξη, την κοινωνική κατάσταση και την πιο πέρα κοινωνική πορεία του λαού και της χώρας μας».

Το μαγικό τρένο ξεκίνησε. Το συνέδριο μάς περιμένει.