Οταν οι Δημοκρατικοί εναλλάσσονται με τους Ρεπουμπλικανούς στη διακυβέρνηση των ΗΠΑ, οι βασικές παράμετροι της πολιτικής που ακολουθούν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό δεν αλλάζουν. Οδηγός παραμένει η εξυπηρέτηση του κεφαλαίου, η διατήρηση της κερδοφορίας του σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων και της ανταγωνιστικότητάς του απέναντι στις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Οι διαφορές βρίσκονται σε επιμέρους προτεραιότητες και φυσικά στη φρασεολογία που χρησιμοποιείται για την προώθηση αυτής της ενιαίας και σταθερά προσανατολισμένης πολιτικής. Εκδήλωση αυτών των διαφορετικών προτεραιοτήτων και της μεγαλύτερης συνάφειας με διαφορετικές μερίδες του κεφαλαίου είναι και η αλλαγή πλεύσης στο διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ, που ανακοίνωσε πριν λίγες μέρες ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπ. Ομπάμα.

Σύμφωνα με την εισήγηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ προς το Κογκρέσο, ματαιώνεται το πρόγραμμα «Αστερισμός» («Constellation») της NASA, που είχε αποφασιστεί από την κυβέρνηση Μπους το 2004 και προέβλεπε επιστροφή στη Σελήνη τη δεκαετία του 2020 και επανδρωμένη αποστολή στον Αρη τη δεκαετία του 2030. Μαζί του ματαιώνεται η κατασκευή του πυραύλου Αρης 1 (Ares 1) - για τον οποίο έχουν ξοδευτεί ήδη αρκετά δισεκατομμύρια - και του εξαθέσιου διαστημοπλοίου Ωρίων (Orion), που θα αντικαθιστούσε τα διαστημικά λεωφορεία. Αντ' αυτών, η NASA θα πρέπει να διαθέσει τη χρηματοδότησή της από τον προϋπολογισμό σε μη επανδρωμένες, ρομποτικές αποστολές και, το κυριότερο, να αναθέσει τις διαστημικές μεταφορές (εφόδια, εξοπλισμός, κτλ.), αλλά και τις επανδρωμένες πτήσεις προς το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ), σε ιδιωτικές εταιρείες. Κονδύλια θα διατεθούν για την επέκταση του ΔΔΣ, τη συμμετοχή των ΗΠΑ στη λειτουργία του πέρα από το 2016, που ήταν η αρχική πρόβλεψη, και τον εκσυγχρονισμό του Διαστημικού Κέντρου «Κένεντι» στο ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα.

Ως αιτιολογία για τη ριζική αλλαγή στους σχεδιασμούς της NASA, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ παρουσίασε τις υπερβάσεις του προϋπολογισμού για το πρόγραμμα «Αστερισμός», την καθυστέρηση στην υλοποίησή του και το ότι υστερεί σε καινοτομία, καθώς αποτελούσε μια εκσυγχρονισμένη παραλλαγή του προγράμματος «Απόλλων» της περιόδου 1960-1970. Η επικύρωση της αλλαγής, όπως και το ακριβές περιεχόμενό της, θα καθοριστεί από το Κογκρέσο, όπου πολιτικοί αναλυτές αναμένουν να υπάρξει έντονη σύγκρουση για το θέμα, από γερουσιαστές και βουλευτές που εκφράζουν συμφέροντα εταιρειών και περιοχών των ΗΠΑ που θα «πληγούν».

Δεν αξίζει να αφιερώσει κανείς πολλή σκέψη για το αν είναι καλύτερος ο νέος προσανατολισμός της NASA από τον παλιό σε σχέση με την εξερεύνηση του Διαστήματος, αφού είναι φανερό ότι τα κριτήρια με τα οποία καθορίζεται είναι μόνο κατά ένα μέρος επιστημονικά και κατά το μεγαλύτερο πολιτικά και οικονομικά, από τη σκοπιά του κεφαλαίου και όχι βέβαια του λαϊκού συμφέροντος ή κάποιων «πανανθρώπινων» αναζητήσεων και αναγκών. Οι πανανθρώπινες επιδιώξεις απαιτούν την παγκόσμια κυριαρχία του συστήματος που έχει επίκεντρο τον άνθρωπο, όχι του συστήματος που οδηγείται από το κέρδος. Στο εκμεταλλευτικό σύστημα, ανεξάρτητα από προθέσεις, γίνονται συχνά άθλιες γκριμάτσες, εκπορνεύονται εμπορικά, φτάνουν να γίνουν μέχρι και δικαιολογία ιμπεριαλιστικού πολέμου.

Οπως είναι αναμενόμενο, το μέγεθος του προϋπολογισμού της NASA καθορίζεται με τα ίδια κριτήρια, όπως και ο προσανατολισμός της, όχι δηλαδή με πραγματικό ενδιαφέρον για την εξερεύνηση του Διαστήματος και την εξυπηρέτηση λαϊκών αναγκών. Είναι χαρακτηριστικό ότι μαζί με την ανακοίνωση του προϋπολογισμού 3 δισ. δολαρίων για τη NASA, ο Αμερικανός Πρόεδρος εισηγήθηκε και αύξηση των κονδυλίων για τους πολέμους σε Αφγανιστάν και Ιράκ κατά 33 δισ. δολάρια, που θα προστεθούν στα εκατοντάδες άλλα δισεκατομμύρια στρατιωτικών δαπανών των ΗΠΑ.

Η επιτυχία της εξολοκλήρου ανάθεσης σε ιδιωτικές εταιρείες των διαστημικών μεταφορών και επανδρωμένων πτήσεων θα φανεί τα επόμενα χρόνια, από το αν και πότε θα γίνουν εφικτές τέτοιες πτήσεις, το οικονομικό κόστος τους και κυρίως το κόστος των αποτυχιών σε ανθρώπινες ζωές, σε σύγκριση με τις αποτυχίες που είχε και το προηγούμενο μοντέλο της NASA (καταστροφές Τσάλεντζερ, Κολούμπια και άλλα παλιότερα δυστυχήματα). Βέβαια, και πριν η NASA, δηλαδή το αμερικανικό κράτος, ανέθετε σε ιδιωτικές εταιρείες (τα γνωστά μονοπώλια του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος «Λόκχιντ Μάρτιν», «Μπόινγκ», κτλ.) την κατασκευή των εξαρτημάτων των πυραύλων, των διαστημικών λεωφορείων και των αυτόματων διαστημοσυσκευών, αλλά διατηρούσε τον έλεγχο της συναρμολόγησης και καθόριζε λεπτομερειακά τις προδιαγραφές. Στη «Λόκχιντ» είχε ανατεθεί και η κατασκευή του «Αρης 1» και του «Ωρίων». Η διαφορά είναι ότι τώρα η NASA θα χρησιμοποιεί γενικής χρήσης συστήματα εκτόξευσης και τοποθέτησης σε τροχιά, που έχουν κατασκευαστεί εξολοκλήρου από ιδιωτικές εταιρείες και ενδεχομένως να έχουν απλώς προσαρμοστεί για χρήση και από το κρατικό διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ.

Τον καιρό των διαστημικών λεωφορείων, όταν οι ΗΠΑ και τα παπαγαλάκια τους ανά τον κόσμο λοιδορούσαν τα «χονδροειδή» σοβιετικά Σογιούζ, η NASA είχε στην ουσία αναπτύξει ένα σύστημα εκτόξευσης που, σύμφωνα με υπολογισμούς, ήταν 1.000 φορές πιο επικίνδυνο και 100 φορές πιο ακριβό απ' ό,τι διαφημιζόταν.

Στη νέα κατάσταση που διαμορφώνει για τη NASA ο προϋπολογισμός που κατατέθηκε στο Κογκρέσο από τον Μπ. Ομπάμα, φαίνεται ότι η πλάστιγγα γέρνει μακριά από τη «Λόκχιντ» και την «Μπόινγκ», προς δύο νέους «παίκτες» που ορέγονται τα κονδύλια της αμερικανικής υπηρεσίας αεροδιαστήματος και έχουν ήδη κλείσει σχετικές συμφωνίες. Πρόκειται για την εταιρεία «Space Exploration Technologies» (Σπέις Εξπλορέισον Τεκνόλοτζις), του μεγιστάνα της διαδικτυακής υπηρεσίας πληρωμών PayPal, Ελον Μασκ, και την εταιρεία «Orbital Sciences» (Ορμπιταλ Σάιενσες), που δραστηριοποιείται στα συστήματα πυραυλικής άμυνας. Ηδη και οι δύο αναπτύσσουν συστήματα εκτόξευσης και διαστημικές κάψουλες. Η τελική ισορροπία δυνάμεων, όταν το θέμα της NASA συζητηθεί στο Κογκρέσο, ίσως να αποδείξει ότι τα παραδοσιακά μονοπώλια που λυμαίνονται το χώρο ήταν πολύ «σκληρά καρύδια» για να βγουν από τη μέση. Στο μεταξύ - και άγνωστο για πόσα χρόνια - μετά την οριστική απόσυρση των διαστημικών λεωφορείων το 2011, η μεταφορά Αμερικανών αστροναυτών από και προς το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, θα γίνεται με τα σοβιετικά (νυν ρωσικά) Σογιούζ...