«Τελεία gr» στη «Στοά»

«Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω» (Γαλάτεια Καζαντζάκη). Με ένα ταξί, μια ηλικιωμένη γυναίκα οδηγείται από το γιο και τη νύφη της σε οίκο ευγηρίας. Μέσα στο κυκλοφοριακό κομφούζιο η ηλικιωμένη προλαβαίνει και βγαίνει από το ταξί, το σκάει από τα παιδιά της που θέλουν να την ξεφορτωθούν και περιφέρεται μέσα στην ποικιλόμορφη «ζούγκλα» της πόλης. Με αυτή την εικόνα, ως πρώτη «ψηφίδα», αρχίζει η «τοιχογραφία» της κοινωνικής κατάντιας μας, στην εποχή των νέων τεχνολογιών, με τα κείμενα που, με γενικό τίτλο «Τελεία gr», έγραψαν η ομάδα «Εx animo», ο ηθοποιός και δραματουργός Παναγιώτης Μέντης και ο Θανάσης Παπαγεωργίου, ο οποίος υπογράφει την τελική σύνθεση των κειμένων και τη σκηνοθεσία. Μέσα από πενήντα έξι σύντομα και δραστικά στιγμιότυπα (θυμίζουν επιθεωρησιακά νούμερα) - άλλα με ανάλαφρο χιούμορ, άλλα με σαρκασμό, άλλα με «υπόγεια» δραματικότητα - συντίθεται το επικίνδυνων διαστάσεων χάλι της σημερινής κοινωνίας μας. Μια κοινωνία ξεφτίδια θεσμών, αξιών, ηθών, συμπεριφορών, στόχων και τρόπων ζωής. Αμορφωσιά, ασυναρτησία, ασυνεννοησία, εκφυλισμός, φαυλότητα, απάτη, θεοποίηση του χρήματος, καταρράκωση των οικογενειακών, ερωτικών και φιλικών σχέσεων, αποξένωση των ανθρώπων, κάθε μορφής εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο - ακόμα και παιδιού από τη μάνα του -, ανεργία, ανασφάλεια, βία, σωματεμπόριο, ναρκεμπόριο, «προστάτες» κλεπτών και ζητιάνων, τηλεοπτική χυδαιότητα, καταναλωτισμός, ανεργία, παγκάκια-παρκάκια-πεζοδρόμια «κρεβάτια» αστέγων, κατάθλιψη. Μια κοινωνία που, κυριολεκτικά και μεταφορικά, «αυτοκτονεί». Μια κοινωνία που θα κατρακυλήσει «πιο βαθιά στου κακού τη σκάλα», αν δε συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να ξανανοίξει «τα φτερά τα πρωτινά της, τα μεγάλα», όπως ξανάλεγε ο Παλαμάς. Ο Θανάσης Παπαγεωργίου σκηνοθέτησε μια παράσταση σαρδόνιου χιούμορ, με συνεργάτες το λιτό σκηνικό και τα κοστούμια της Λέας Κιούση, τη χορογραφία της Μαρίας Αλβανού και το ομόψυχο και μεταμορφώσιμο σε πολλούς ρόλους υποκριτικό κέφι όλων ανεξαιρέτως των ηθοποιών (αλφαβητικά): Παύλος Εμμανουηλίδης, Δημήτρης Ζωγραφάκης, Εύα Καμινάρη, Ροζαμάλια Κυρίου, Κωνσταντίνα Λαδοπούλου, Παναγιώτης Μέντης, Θανάσης Παπαγεωργίου, Νάντια Περιστεροπούλου, Ζήσης Ρούμπος, Ευδοκία Σουβατζή, Νίκη Χαντζίδου.

«La Chunga» και «Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι» στο «Επί Κολωνώ»

Σε ένα καφενείο - μπαρ μιας μικρής, φτωχής περιφερειακής παραγκούπολης στο Περού, όπου συνήθως χαρτοπαίζει, πίνει, μεθά, χυδαιολογεί μια παρέα «φτωχοδιάβολων», μεταξύ των οποίων ένας, εκ συστήματος, πλανευτής και έπειτα εκπορνευτής όμορφων φτωχών αλλά και αφελών κοριτσιών της περιοχής, εκτυλίσσεται το θεατρικό έργο του Περουβιανού πεζογράφου Μάριο Βάργκας Γιόσα «La Chunga». Μια κοινωνική ηθογραφία «μαγικού» ρεαλισμού, με κεντρικό πρόσωπο την ιδιοκτήτρια του μπαρ, που την αποκαλούν με το όνομα του άγριου πουλιού «Τσούγκα». Μια ώριμης ηλικίας γυναίκα, μια λιγόλογη γεροντοκόρη, «μυστήρια» και «ψυχρή», που με αντρίκια πυγμή κουμαντάρει το μαγαζί της και με ανάλογη γλώσσα αντιμετωπίζει τη βία, τη χυδαιότητα, τις προσβολές των θαμώνων του. Μια γυναίκα «άμοιρη» από την κούνια της, γεννημένη σε πορνείο, νόθο μιας δύστυχης πόρνης, που για να μην καταντήσει σαν τη μάνα της βορά των αρσενικών, ξεφεύγοντας από το πορνείο, μόνη κι έρημη, βιοπάλεψε με το καφενείο της, σαν άντρας, γεμάτη μίσος για τους άντρες. Μίσος που, από λύπη για τα φτωχά κορίτσια που οδηγούνται στην πορνεία, «τρέφει» την κρυμμένη προτίμησή της για τις γυναίκες. Το μίσος, η λύπη της και τα χρήματα που δίνει η Τσούγκα θα σώσουν μια όμορφη κοπέλα από τον απατεώνα που της πουλά έρωτα, προκειμένου να την οδηγήσει στο πορνείο. Το έργο, σε ρέουσα, άμεση γλωσσικά μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, με εξαιρετικό ρεαλιστικό σκηνικό και κοστούμια του Γιώργου Χατζηνικολάου, ατμοσφαιρικούς φωτισμούς του Νίκου Βλασσόπουλου, κιθαριστικά κομμάτια του Ισίδωρου Πάτερου, σκηνοθέτησε η Ελένη Σκότη, με απόλυτα λεπτομερή νατουραλιστική ακρίβεια, ζητώντας από τους ηθοποιούς φυσική, βιωματική, σωματοποιημένη ερμηνεία του λόγου, της κίνησης, της χειρονομίας, της έκφρασης. Μια παράσταση που, παρά τη νατουραλιστική της «σκληρότητα», διαθέτει «ποιητική» ατμόσφαιρα, καλοδουλεμένες ερμηνείες από τους Δημήτρη Λάλο, Στάθη Σταμουλάτο, Γιάννη Λεάκο, Δημήτρη Καπετανάκο και την ελπιδοφόρα Ηλιάνα Μαυρομμάτη. Η μεγάλη έκπληξη και το μέγιστο προσόν της παράστασης - αξίζει να τη δει κανείς και μόνο γι' αυτό - είναι η «γυμνή» από κάθε εντυπωσιοθηρικό υποκριτικό «τερτίπι» ή εμφανισιακό «ψιμύθιο» ερμηνεία της Καριοφυλλιάς Καραμπέτη. Μια συγκλονιστική καθ' όλα «ενσάρκωση» της βαθιά κρυμμένης δυστυχίας της «Τσούγκα».

«Ιδού εγώ ο Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι» τιτλοφορείται η παράσταση της ομάδας «Δυτικά της πόλης» στo θέατρο «Επί Κολωνώ», με αφορμή τα 80 χρόνια από το θάνατο του «αθάνατου» επαναστάτη Ρώσου ποιητή. Πρόκειται για μια κειμενική σύνθεση του Ιερώνυμου Πολλάτου, η οποία περιλαμβάνει αποσπάσματα του αριστουργηματικού ποιήματος «Το σύννεφο με τα παντελόνια» (μετάφραση Κωνσταντίνος Χ. Σχινιάς), άλλα κείμενα του Μαγιακόφσκι, στοιχεία για το πολύμορφο έργο του (εικαστικό, θεατρικό, κινηματογραφικό), για τη ζωή, τους έρωτες, ομοϊδεάτες φίλους του, στίχους του Γ. Ρίτσου που ομονοούν με το διαχρονικής αξίας και επίκαιρης σημασίας επαναστατικό όραμα και μήνυμα του Μαγιακόφσκι και στίχους της Κατερίνας Γώγου που αφορούν τους σημερινούς της «γης τους κολασμένους». Παρεμβάλλεται επίσης κρίση της Αχμάτοβα για το ποιητικό μέγεθος του Μαγιακόφσκι, αλλά και ένα κείμενό της χρονολογικά εντελώς άσχετο και ιδεολογικά εντελώς αντίθετο με το σοσιαλιστικό όραμα του μπολσεβίκου Μαγιακόφσκι. Κείμενο που μπερδεύει όσους αγνοούν τις εχθρικές προς την Οχτωβριανή Επανάσταση ιδέες της - αναμφίβολα ταλαντούχας ποιήτριας - Αχμάτοβα και το οποίο τελικά «αντιμάχεται» το επαναστατικό μήνυμα του Μαγιακόφσκι, αλλά και αντιφάσκει με την κατά τ' άλλα ενδιαφέρουσα σκηνοθετική προσπάθεια και την υποτιθέμενη πρόθεση του Τάκη Τζαμαριά να αναδείξει πόσο σύγχρονο είναι το «Σύννεφο με τα παντελόνια» κι ότι το «εισπράττουμε σαν βάλσαμο στην κραυγή του σήμερα». Στο εγχείρημα συμβάλλουν οι Αννα Μπόη (βίντεο, φωτισμοί), Γιάννης Θεοδωράκης (σκηνικό), Εδουάρδος Γεωργίου (κοστούμια), Ζωή Χατζηαντωνίου - Κατερίνα Φωτιάδη (κίνηση), Πλάτων Ανδριτσάκης - Τάσος Σωτηράκης (μουσική). Αξιόλογες είναι οι ερμηνείες των Γεράσιμου Μιχελή (Μαγιακόφσκι), Δημήτρη Καραμπέτση, Τζούλης Σούμα, Σοφίας Παπαδοπούλου, Τάσου Σωτηράκη.

Αβυσσος η ψυχή του ανθρώπου. Σε τι μπορεί να οφείλεται μια καθ' όλα αναίτια δολοφονία; Λ.χ., η δολοφονία, στα καλά καθούμενα, μιας κωφάλαλης γυναίκας, από τη μόνη συγγενή της, την εξαδέλφη της, μια απλή γυναίκα, που ζει ήσυχα με τον άντρα που παντρεύτηκε και με την εξαδέλφη της που τους «υπηρετεί» σιωπηλά; Ενας τέτοιος, πραγματικός φόνος ενέπνευσε το έργο της Μαργκερίτ Ντιράς «L'amante Anglaise» (γνωστό στα ελληνικά ως «Η Αγγλίδα ερωμένη», ενώ η όμοια ηχητικά λέξη «la mente» παραπέμπει στο φυτό μέντα). Από την κατάθεση του συζύγου και από την ανάκριση και ομολογία της φόνισσας δεν προέκυψαν συγκεκριμένα, σαφή αίτια της πράξης της. Ούτε απιστία του συζύγου υπήρξε, ούτε ερωτική όχλησή του από την κωφάλαλη εξαδέλφη της γυναίκας του. Ετσι, η Ντιράς, βασιζόμενη στο γυναικείο της ένστικτο και στη συγγραφική φαντασία της, μεταμόρφωσε την ανακριτική διαδικασία αφ' ενός σε ψυχογράφηση των αρνητικών συναισθημάτων του συζύγου όχι μόνο για την πράξη της αλλά και τη συζυγική σχέση τους και για το χαμένο έρωτά του για τη γυναίκα του, και αφ' ετέρου σε αυτοψυχανάλυση της γυναίκας του. Μια αυτοψυχανάλυση που επιχειρεί να «φωτίσει» τη δολοφονία μιας γυναίκας από μια γυναίκα. Το πρόσωπο που πλάθει η Ντιράς είναι μια βαθύτατα δυστυχισμένη γυναίκα. Κυριευμένη από νοσταλγία για τον χαμένο πρώτο και αξεπέραστο έρωτα της νιότης της, μην αντέχοντας τη ρουτίνα και την ερημία του συζυγικού της βίου, σκοτώνει την εξαδέλφη της, «λυτρώνοντάς» από τη βουβή κραυγή της δικής της ερημιάς και δυστυχίας. Το έργο σε λαγαρή μετάφραση της Μπουμπουλίνας Νικάκη, με απέριττο σκηνικό του Νίκου Νατσούλη, σε λιτότατη, απόλυτου ψυχογραφικού ρεαλισμού σκηνοθεσία του Νίκου Διαμαντή, υπηρετείται από την ερμηνευτική φυσικότητα του ίδιου (σύζυγος), την απλή ερμηνεία του Γεράσιμου Δεστούνη (ανακριτής) και την αισθαντική, γεμάτη δραματική αλήθεια ερμηνεία της Ιωάννας Μακρή (φόνισσα).