Το διαρκώς επεκτεινόμενο οδικό, σιδηροδρομικό και ακτοπλοϊκό δίκτυο έχει περιορίσει μόλις στο 10% την επιφάνεια της ξηράς της Γης που απέχει περισσότερο από 48 ώρες από κάποια μεγάλη πόλη (εξαιρείται η αεροπορική πρόσβαση). Οι μόνοι τόποι για «ροβινσώνες» είναι οι περιοχές κοντά στην αρκτική, κάποια τμήματα των ερήμων και των τροπικών δασών και η οροσειρά των Ιμαλαΐων! Εκεί παραμένουν οι τελευταίες νησίδες πραγματικά άγριας φύσης. Πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές που δεν απέχουν περισσότερο από μια ώρα από κάποια μεγάλη πόλη. Το 95% των ανθρώπων είναι συγκεντρωμένο στο 10% της στεριάς του πλανήτη.

Ο χάρτης που δημοσιεύουμε φτιάχτηκε με επεξεργασία σε υπολογιστή τεράστιου όγκου στοιχείων για τα δίκτυα συγκοινωνιών, τη μορφολογία του εδάφους και την πυκνότητα του πληθυσμού, που τελικά αποδόθηκαν με τη μορφή αυτή μέσω ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών. Οι φορείς που την παρήγγειλαν δεν το έκαναν ούτε για λόγους εγκυκλοπαιδικούς, ούτε για να εξυπηρετήσουν οικολογικές ανησυχίες. Πρόκειται για το Κοινό Ερευνητικό Κέντρο της Κομισιόν της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την Παγκόσμια Τράπεζα, που χρηματοδότησαν την έρευνα αυτή, στο πλαίσιο σύνταξης της αναφοράς για την παγκόσμια ανάπτυξη το 2009, με τίτλο: «Ανασχηματίζοντας την Οικονομική Γεωγραφία».

Το ενδιαφέρον τους, όπως προκύπτει από το εισαγωγικό σημείωμα της αναφοράς, επικεντρώνεται αφενός στον εντοπισμό των περιοχών μεγάλης οικονομικής δραστηριότητας και αφετέρου των περιοχών που επιδέχονται παραπέρα «ανάπτυξη», στη λογική της «οικονομικής ολοκλήρωσης», που τάχα θα οδηγήσει στη σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου σε όλη την υδρόγειο. Οπως πάντα, το βιοτικό επίπεδο εξετάζεται ως μέσος όρος, δηλαδή ο πλούτος μιας χώρας διά τον αριθμό των κατοίκων της, όταν στην πραγματικότητα κάθε άλλο παρά ο - πράγματι αυξανόμενος - πλούτος μοιράζεται εξίσου, με αποτέλεσμα όχι τη σύγκλιση, αλλά την απόκλιση ανάμεσα στη διευρυνόμενη χλιδή των κεφαλαιοκρατών και τη διευρυνόμενη φτώχεια των εργατών.

Στόχευση της ΕΕ και της Παγκόσμιας Τράπεζας με μελέτες σαν αυτή είναι η αναζήτηση νέων αγορών, η διερεύνηση δυνατοτήτων διατήρησης και αύξησης της κερδοφορίας του κεφαλαίου μέσω εκμετάλλευσης διαθέσιμων υποδομών, το πλασάρισμα της λογικής των «παγκόσμιων προβλημάτων», όπως η καπιταλιστική ανισομετρία στην οικονομική ανάπτυξη των περιοχών του πλανήτη, που τάχα θα λυθούν με παρεμβάσεις των κεφαλαιοκρατικών ενώσεων υπό την καθοδήγηση των ειδημόνων και όχι, βέβαια, με ανατροπή από τους λαούς των γενεσιουργών αιτιών, δηλαδή των εκμεταλλευτικών σχέσεων, σε κάθε χώρα.

Κι αν η στεριά του πλανήτη μας έχει γίνει πολύ προσβάσιμη, δεν παύουν να υπάρχουν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο που γεννιόνται και πεθαίνουν στο ίδιο μέρος, χωρίς να έχουν απομακρυνθεί από κει περισσότερο από μερικά χιλιόμετρα. Και όχι πολύ μακριά από μας, στα νησιά μας και στις ορεινές περιοχές, άνθρωποι πεθαίνουν ή κινδυνεύουν, είτε γιατί η προσβασιμότητα δεν μοιράζεται σε όλους το ίδιο, είτε γιατί όλα δεν αντιμετωπίζονται με την αύξηση της προσβασιμότητας και την «οικονομική ολοκλήρωση», αλλά με χάραξη δρόμου ανάπτυξης που θα ικανοποιεί τις κοινωνικές ανάγκες ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.

Ανεξάρτητα από τις επιδιώξεις των κατασκευαστών του, ο χάρτης αποτελεί μιαν ακόμα αποτύπωση της δύναμης που έχει ο «άνθρωπος, αυτός ο γίγας», της ικανότητας να αλλάζει και να προσαρμόζει τον κόσμο γύρω του.

(Σημείωση: Οι πιο φωτεινές περιοχές στο χάρτη αντιπροσωπεύουν τις πιο πυκνοκατοικημένες και προσβάσιμες περιοχές του πλανήτη. Οι πιο σκούρες περιοχές είναι οι πιο αραιοκατοικημένες και απομακρυσμένες. Οι γαλάζιες γραμμές στους ωκεανούς απεικονίζουν τις διαδρομές των εμπορικών και ακτοπλοϊκών πλοίων).