Η Αυτόνομη Επαρχία του Θιβέτ βρίσκεται στα Νοτιοδυτικά της Κίνας και καλύπτει συνολική έκταση 1.220.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Το μέγεθός της αντιστοιχεί στο 1/8 του εδάφους της ΛΔ της Κίνας. Πρόκειται για έκταση ίση με το έδαφος που καλύπτουν αθροιστικά η Μ. Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο.

Πρωτεύουσα του Θιβέτ είναι η πόλη της Λάσα, χτισμένη σε υψόμετρο 3.600 μέτρων. Πήρε το όνομά της από τον ομώνυμο ποταμό που τη διασχίζει. Δικαιολογημένα το Θιβέτ έχει χαρακτηριστεί σαν η «Στέγη του Κόσμου». Το μεγάλο υψόμετρο έχει σαν συνέπεια το οξυγόνο στην ατμόσφαιρα της Λάσα να είναι κατά 40% λιγότερο από αυτό στο Πεκίνο. Νομάδες του Θιβέτ κατοικούν σε υψόμετρο ακόμα και 4.500 μέτρων.

Η έλλειψη οξυγόνου δημιουργεί δυσφορία στον επισκέπτη. Γι' αυτό και οι ντόπιοι συστήνουν στους τουρίστες να προετοιμάζουν τον οργανισμό τους πριν την άφιξη στο Θιβέτ. Προτείνουν μάλιστα τη λήψη συγκεκριμένων φυτικών σκευασμάτων από τη Θιβετιανή φαρμακευτική και ιατρική, η οποία αναγνωρίζεται επίσημα, προστατεύεται και αναπτύσσεται με ευθύνη του κινέζικου κράτους.

Οποια προετοιμασία, όμως, και αν προηγηθεί, η αίσθηση απώλειας της ισορροπίας και ένας ελαφρύς πονοκέφαλος είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που παρουσιάζει η πλειοψηφία των επισκεπτών, τουλάχιστον κατά την πρώτη μέρα της παραμονής τους στη Λάσα, μέχρι ο οργανισμός να προσαρμοστεί στα χαμηλότερα επίπεδα του οξυγόνου.

Για τις πιο «βαριές» περιπτώσεις, τα υπερσύγχρονα ξενοδοχεία της πόλης, ιδιοκτησία εγχώριων ιδιωτών καπιταλιστών και μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, όπως η «Starwood», διαθέτουν στα δωμάτια μέχρι και φορητές μπουκάλες οξυγόνου, για την ανακούφιση των ενοίκων τους.

Οι τρεις μεγαλύτερες θρησκείες του Θιβέτ είναι ο Θιβετιανός Βουδισμός (μια παραλλαγή του Βουδισμού), ο Ισλαμισμός και ο Χριστιανισμός. Ως προς τα δυο τελευταία δόγματα, οι οπαδοί τους δεν ξεπερνούν τους 4.000 και 700 αντίστοιχα.

Ο Θιβετιανός Βουδισμός συγκεντρώνει τη συντριπτική πλειοψηφία των πιστών στην επαρχία. Οι 46.000 μοναχοί που διαβιούν στα 1.700 μοναστήρια και τους άλλους ναούς στην επικράτεια του Θιβέτ, αλλά και οι 140.000 περίπου επισκέπτες που προσελκύουν κάθε χρόνο οι λατρευτικοί τόποι της περιοχής, είναι στοιχεία ενδεικτικά του ρόλου που παίζει και της επιρροής που ασκεί η θρησκεία στην αυτόνομη αυτή επαρχία της Κίνας, η οποία, από το 1949, με την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας, έχει διακηρύξει την αθεΐα.

Η στοιχειώδης γνώση της εθνοτικής και θρησκευτικής πραγματικότητας στο Θιβέτ είναι δύο από τις βασικές προϋποθέσεις για να προσεγγίσει κανείς την κατάσταση που επικρατεί σήμερα. Η άλλη προϋπόθεση είναι η γνώση της ιστορίας αυτού του τόπου, έστω και συνοπτικά. Μια ιστορία γεμάτη πολέμους, διενέξεις και διεκδικήσεις, εμφύλιες διαμάχες και αποικιοκρατικούς πολέμους, συνδεδεμένη με όλες τις αυτοκρατορίες που στο πέρασμα των αιώνων κυβέρνησαν στην επικράτεια της Κίνας, μέχρι τη συνένωση λαών και εθνοτήτων σε ένα ενιαία κράτος.

Σε όλη αυτή την πορεία, από τον 7ο ακόμα αιώνα μ.Χ., το Θιβέτ, εμφανίζεται στην κινέζικη ιστοριογραφία να έχει πάντα προνομιακές σχέσεις με την εκάστοτε αυτοκρατορία που κυβερνούσε την Κίνα. Το 1912, οπότε με τη συνένωση των πέντε βασικών εθνοτήτων ιδρύθηκε η δημοκρατία της Κίνας, το Θιβέτ ενσωματώθηκε με ειδικό διοικητικό καθεστώς στο νεότευκτο κράτος.

Στη μακρόχρονη ιστορία του Θιβέτ παρεμβλήθηκε και η αποικιοκρατική κατοχή από τη Μεγάλη Βρετανία το 1904. Αυτό, ωστόσο, που καθόρισε την πορεία του, ήταν η ύπαρξη ενός ισχυρού φεουδαρχικού καθεστώτος, που κατείχε τη γη και εκμεταλλεύονταν με όρους δουλείας τον πληθυσμό του Θιβέτ, αναμειγνύοντας τη θρησκευτική και πολιτική εξουσία.

Κεντρική φιγούρα του Θιβέτ υπήρξε πάντα ο Δαλάι Λάμα, ο οποίος, από τους πιστούς του Θιβετιανού Βουδισμού, θεωρείται σαν ένας από τους εν ζωή Βούδες. Γι' αυτό διαχρονικά αναγνωρίζονταν σαν ο θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης των Θιβετιανών.

Ο Δαλάι Λάμα είναι θρησκευτικός τίτλος και όχι όνομα. Στο πέρασμα του χρόνου αναδείχτηκαν συνολικά 14 Δαλάι Λάμα, με τον τελευταίο στη σειρά να βρίσκεται στη ζωή. Ο Δαλάι Λάμα ήταν ο επικεφαλής της κάστας που κυβερνούσε το Θιβέτ. Στην κυβέρνηση συμμετείχαν πλούσιοι γαιοκτήμονες και μοναχοί. Στο φεουδαρχικό Θιβέτ, το 95% του πληθυσμού ήταν δουλοπάροικοι και εργάτες γης στα χωράφια ισχυρών τσιφλικάδων, που με τις ευλογίες του εκάστοτε Δαλάι Λάμα, είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου στους υπηκόους τους.

Τα σύγχρονα χρόνια είχαν την πιο καθοριστική συμβολή στην εξέλιξη των σχέσεων ανάμεσα στο Θιβέτ και την Κίνα. Την 1η Οκτώβρη του 1949 ιδρύθηκε από το Μάο Τσε Τουγκ η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Κάτω από την ορμή των εξελίξεων και τη λαϊκή απήχηση του νέου καθεστώτος, η τοπική κυβέρνηση του Θιβέτ, με επικεφαλής τον 14ο Δαλάι Λάμα, εξέφρασε την υποστήριξή της στη νεότευκτη Λαϊκή Δημοκρατία.

Ο στρατός της Λαϊκής Δημοκρατίας που το 1950 στάλθηκε στο Θιβέτ για να εγκαθιδρύσει το νέο καθεστώς, επικράτησε χωρίς καμιά δυσκολία και έγινε αποδεκτός από τους κατοίκους του Θιβέτ, που ευελπιστούσαν να απαλλαγούν από τα δεινά της φεουδαρχικής δουλείας.

Σαν επακόλουθο, στις 23 Μάη του 1951, υπογράφτηκε στο Πεκίνο μια συμφωνία - σταθμός ανάμεσα στην κεντρική κυβέρνηση της Κίνας και στην τοπική κυβέρνηση του Θιβέτ, με την οποία ορίζονταν τα μέτρα για την «ειρηνική απελευθέρωση του Θιβέτ».

Η συμφωνία αυτή έμεινε γνωστή σαν η «Συμφωνία των 17 σημείων» (άρθρων). Επαναλάμβανε το ενιαίο του κινεζικού κράτους, συμπεριλαμβανομένου και του Θιβέτ στην επικράτειά του, στην προοπτική το τελευταίο να εξελιχθεί σύντομα σε Αυτόνομη Περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Ακόμα, έβαζε στην ημερήσια διάταξη την προώθηση μεταρρυθμίσεων από την τοπική και την κεντρική εξουσία, ώστε να μπει τέρμα στη φεουδαρχία και στη δουλική εκμετάλλευση των Θιβετιανών.

Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας, ο 14ος Δαλάι Λάμα επισκέφτηκε το Πεκίνο, παρακολούθησε το πρώτο Εθνικό Συνέδριο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και τιμήθηκε με την ανάδειξή του σε διάφορα διοικητικά όργανα. Τον Απρίλη του 1956, τέθηκε επικεφαλής της Επιτροπής που συνέστησε η ΛΔ Κίνας για να προετοιμάσει την ίδρυση της Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ, σύμφωνα με τα όσα περιέχονταν στη «Συμφωνία των 17 σημείων». Από κει και ύστερα, οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες.

Το παλιό φεουδαρχικό κατεστημένο αρνούνταν να αποδεχτεί τις μεταρρυθμίσεις και αμφισβητούσε ευθέως το κατά πόσο ήταν υποχρεωτική η εφαρμογή της «Συμφωνίας των 17 σημείων» που προέβλεπε βαθιές τομές στο επίπεδο της οικονομίας και της πολιτικής εξουσίας. Ο Δαλάι Λάμα συντάχθηκε με την αντίδραση.

Στις 10 Μάη 1959 οι γαιοκτήμονες ανακήρυξαν την «ανεξαρτησία» του Θιβέτ και ξεκίνησαν ένοπλο αγώνα σε βάρος της ΛΔ της Κίνας. Τα σχέδιά τους ανακόπηκαν και η ΛΔ της Κίνας, μετά την επικράτηση των στρατιωτικών της δυνάμεων, καθαίρεσε την τοπική κυβέρνηση του Θιβέτ. Ο 14ος Δαλάι Λάμα διέφυγε στην Ινδία - άγνωστο πώς, αλλά εικάζεται έντονα ότι τον φυγάδευσε η CIA. Κυβερνητικές αρμοδιότητες ανέλαβε η Επιτροπή που είχε συστήσει η ΛΔ Κίνας για την προετοιμασία της ίδρυσης της Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ, με επικεφαλής τον δεύτερο τη τάξει θρησκευτικό ηγέτη του Θιβέτ.

Τον Ιούνη και το Σεπτέμβρη του 1959, η Επιτροπή «πέρασε» το «Σχέδιο για το δημοκρατικό μετασχηματισμό ολόκληρης της περιοχής του Θιβέτ» και το «Σχέδιο για την απαλλαγή από τη φεουδαρχία, με τη διανομή της γης στους αγρότες».

Η μεγάλη αυτή μεταρρύθμιση, η οποία περιλάμβανε και το διαχωρισμό της θρησκευτικής από την πολιτική εξουσία, ολοκληρώθηκε τυπικά στο τέλος του 1961, με την εκλογή τοπικών διοικητικών οργάνων στις διάφορες περιοχές του Θιβέτ. Η πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου του λαού της Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ, το Σεπτέμβρη του 1965 στη Λάσα, σηματοδότησε και επίσημα την ίδρυση της Αυτόνομης Περιοχής.

Σήμερα, ο αυτοεξόριστος 14ος Δαλάι Λάμα, επί της ουσίας επιδιώκει να ανοίξει η συζήτηση και ο δρόμος για την απόσχιση του Θιβέτ, προβάλλοντας στην κινεζική κυβέρνηση απαράδεκτες διεκδικήσεις. Ανάμεσα σε άλλα, διεκδικεί την υπογραφή μνημονίου που θα εξασφαλίζει την υψηλή αυτονομία του Θιβέτ, έξω από το κοινωνικοοικονομικό σύστημα της Κίνας και την απομάκρυνση του στρατού της ΛΔ. Απαιτήσεις που ευθέως θίγουν την εδαφική ακεραιότητα της Κίνας και απλώνουν βούτυρο στο ψωμί των οικονομικών ανταγωνιστών της.

Η επίσημη θέση της κινέζικης κυβέρνησης απέναντι στις διεκδικήσεις του Δαλάι Λάμα και της κλίκας του, είναι ότι διαβουλεύεται μαζί του μόνο για την προσωπική του τύχη στο Θιβέτ και όχι για τα θέματα που ο ίδιος βάζει. Από το 2002 έχουν γίνει συνολικά 9 διαπραγματεύσεις με εκπροσώπους του Δαλάι Λάμα, οι οποίες, σύμφωνα με την κινέζικη κυβέρνηση, δεν ολοκληρώθηκαν με δική του υπαιτιότητα. Οπως ανακοινώθηκε στα τέλη του Γενάρη, αντιπροσωπεία του Δαλάι Λάμα θα μετέβαινε εκ νέου στο Πεκίνο προκειμένου να επαναληφθούν οι συνομιλίες.